Фойда солиғи бўйича бўнак тўловларини тўловчилар ва регулятор нималарга эътибор қаратиши керак

Солиқ қўмитаси фойда солиғи тўловчиларига солиқ органларига фойда солиғи бўйича бўнак тўловлари суммаси тўғрисидаги маълумотномани тақдим этиш ҳуқуқи борлиги ҳақида эслатма юборди.

Солиқ маслаҳатчиси Гулнора ЭРГАШЕВА бу масалада солиқ тўловчилар ва регулятор нималарга эътибор қаратиши кераклигини тушунтириб берди:

– Солиқ қўмитаси барча фойда солиғи тўловчиларига фойда солиғи бўйича бўнак тўловларини ҳисоблаш қоидаларини эслатди. Бу эслатма барча солиқ тўловчиларга тегишли эмас. Бу хатга жавоб бериш шарт эмас, уни фақат маълумот учун қабул қилиш керак.

Мен иккита муҳим жиҳатга эътибор қаратмоқчиман.

1. Агар солиқ тўловчи жами даромадни камайтириш билан маълумотнома тақдим этса

Амалиётдан мисол: III чорак якуни бўйича корхонанинг фойда солиғи 270 млн сўмни ташкил этди. Бунда IV чорак учун бўнак тўловлари тўғрисидаги маълумотномада бухгалтер келгусида режалаштирилаётган солиқни 100 млн сўм миқдорида кўрсатди. Бу нима билан боғлиқ эканини сўраганимда, бухгалтер 300 млн сўмлик ортиқча тўлов борлигини маълум қилди. Ҳамда улар ҳозир катта суммаларни башорат қилишни хоҳламаслигини, чунки якуний рақамлар фақат икки ойдан кейин шаклланишини айтди. Бунда у солиқ органларига умуман ҳеч нарсани тушунтириб бермаган.

Агар сиз жами даромадни камайтириш бўйича маълумотнома тақдим этсангиз, солиқ органига албатта кузатув хати юборишни тавсия қиламан. Унда – жорий чоракда жами даромад ва солиқ нима учун камроқ миқдорда кутилаётганини аниқ тушунтиринг. Эътиборга молик узрли сабабларга қуйидагилар киради:

• ишларнинг мавсумий хусусияти;
• бино ёки ускуналарнинг режалаштирилган таъмири;
• даромад ҳажмига таъсир қилиши мумкин бўлган бошқа шунга ўхшаш сабаблар.

Бунда – ҳатто салмоқли асослар мавжуд бўлганда ҳам – солиқ органлари кўпинча бўнак тўловларини олдинги чорак натижаларидан келиб чиқиб қўшимча ҳисоблайди. Ҳеч нарса билан асосланмаган маълумотнома келганда нима бўлишини айтмаса ҳам бўлади...

Солиқ органлари ўз ҳаракатларини СКнинг 340-моддаси билан асослайди. Улар бундай тушунтиради: агар бўнак тўловларининг умумий суммаси солиқ ҳисоботи топширилгандан кейин чиқадиган солиқ суммасидан ошиб кетса, солиқ тўловчида бу суммани келгуси солиқ тўловлари ҳисобига ҳисобга олиш ёки уни қайтаришни талаб қилиш имконияти доим бор.

Шунинг учун, агар сиз маълумотномада  башорат қилинаётган жами даромадни камайтирган бўлсангиз, солиқ органлари қўшимча ҳисоблашини кутиб ўтирмасдан, уни қайта топширганингиз маъқул. Қўшимча ҳисоблашлар бўлган жойда пенялар ҳам, СОРЖга тўловлар ҳам бўлади...

2. Ким ойлик бўнак тўловларини тўлайди

Регуляторнинг эътиборини амалдаги таҳрирда солиқ тўловчиларни чалғитиши мумкин бўлган СКнинг 340-моддаси талаб қилади.

Президентнинг 04.09.2023 йилдаги ПҚ-292-сон қарорининг 8-банди «в» кичик бандида фойда солиғи бўйича ойлик бўнак тўловларини тўлайдиган тадбиркорлик субъектларининг даромади чегаравий миқдори 5 млрд сўмдан 10 млрд сўмгача оширилиши назарда тутилган. Бу меъёрни Солиқ кодексига киритганда, 28.12.2023 йилдаги ЎРҚ-891-сон қонун муаллифлари СК 340-моддасининг фақат 2-қисмига ўзгартириш киритган. Бу модданинг 8-қисмини тузатишни унутишган, у ерда сумма – 5 млрд сўм бўлиб қолган.

Олег ГАЕВОЙ тайёрлади