Бухгалтер шартномалар билан қандай ишлаши керак

Тавсияда:

– шартнома матнида нималарга эътибор қаратиш керак;
– шартномани қандай келишиш керак;
– шартнома имзоланиши;
– шартномаларни рўйхатга олиш;
– шартномаларни сақлаш;
– шартномани ижро этиш;
– шартномалар билан ишлашда қоидабузарлик учун жавобгарлик.

Корхона асосий ишида бир нечта шартнома турларидан фойдаланади. Шунинг учун, агар cизда штат бўйича юрист мавжуд бўлмаса, шартномалар билан ишлашни бошлашда мутахассисга мурожжат қилганингиз ва ўзингиз учун корхонангиз кўпроқ тўқнаш келадиган намуналарни ишлаб чиққанингиз маъқул. Бундай ҳолатда cиз ўзингизни ҳам тасодифий хатолардан, ҳам атайлаб қўйилган оғир шартлардан ҳимоя қиласиз. Ҳатто шартнома лойиҳасини иккинчи томон тақдим қилса ҳам, сиз уни ўзингизнинг намунангиз билан солиштирган ҳолда низоли шартларни аниқлашингиз осонроқ бўлади.

Шартномаларнинг бир тури борки, бухгалтерга уни малакали юристнинг ёрдамисиз тузишни маслаҳат бермаймиз – бу ҳалқаро шартномалар. Ушбу битимлар бўйича ҳуқуқий база ҳаддан ташқари кенг (Фуқаролик кодекси, 1980 йилдаги БМТ (Вена) Конвенцияси, ва бошқа Ўзбекистон қўшилган ҳалқаро шартномалар). Шунинг учун ҳалқаро шартномаларни тузишда бир қанча нозик томонлари бўлиши мумкинки, уларни билмаслик ва риоя қилмаслик корхонага кўнгилсизликлар келтиради.

ИИВ, МВ ва шунга ўхшаш давлат ташкилотлари билан шартнома тузишда унга қандайдир ўзгартириш киритиш қийин. Унда аввалдан шакллар ишлаб чиқилган ва тасдиқланганки, улар билан баҳслашиш бефойда. Коммунал хизматлар билан шартномалар ҳам тасдиқланган ва Сизнинг корхонангиз учун улар ўзгартирилмайди, давлат унитар корхоналари ва тижорат тузилмалари билан шартномалар эса албатта томонлар ўртасида муҳокама қилиниши ва келишилиши лозим.

Шартноманинг иккинчи томонида нимани ва қандай текшириш бўйича наъмунавий режа

1. Сизнинг ҳамкорингиз шартномада кўрсатилган ҳамма шартларни бажариш ҳуқуқига эгалиги ва имконияти борлигига ишонч ҳосил қилинг – сизнинг ҳамкорингиз Уставидан, унинг реквизитлари ва фаолият тури кўрсатилган қисмидан кўчирмаси ёки нусхасини сўраб олинг.

2. Рўйхатдан ўтказиш тўғрисидаги гувоҳнома нусхаси бўйича:

• фаолият турини ва юридик шахснинг тадбиркорлик субъекларининг ягона давлат Реестрида (ТСЯДР) рўйхатдан ўтказилганлигини текшириб кўринг;
• рўйхатга олиш ҳужжатларидаги манзил ва шартномада кўрсатилган манзилни солиштиринг. Агар манзиллар ҳар хил бўлса, ҳамкордан бундай фарқнинг сабабини аниқлаштиринг.

3. Шартномада ва рўйхатга олиш маълумотларида корхонаннинг СТИРини текширинг.

4. Раҳбарнинг шартномадаги имзосини унинг паспортидаги имзоси билан солиштиринг. Бу мажбурий чора: иш муомаласи одатларига  кўра шартнома томонларининг икки раҳбари ўзларининг шахсларини паспортлари билан тасдиқлаган ҳолда учрашишлари ва шартномани...