2019-2028 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш Стратегияси (ЎзР Президентининг 17.04.2019 й. ПҚ-4291-сон қарорига 1-илова)

Ўзбекистон Республикаси

Президентининг

2019 йил 17 апрелдаги

ПҚ-4291-сон қарорига

1-ИЛОВА

2019-2028 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида

қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ

ишларни амалга ошириш

СТРАТЕГИЯСИ

1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР

1. 2019-2028 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш стратегияси (кейинги ўринларда Стратегия деб аталади) қаттиқ маиший чиқиндилар (кейинги ўринларда ҚМЧ деб юритилади) билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида режалаштириш, мақсад ва вазифаларни белгилаш, уларга эришишнинг самарали йўллари, устувор йўналишлар, шунингдек, узоқ муддатга истиқболли барқарор тизимини шакллантириш ва ривожлантиришда давлат сиёсатини амалга оширишнинг босқичларига йўналтирилган.

2. Ушбу тизимни шакллантириш ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида фойдаланилаётган эски усуллардан бугунги кундаги жаҳон тажрибасида мавжуд бўлган замонавий илғор усулларга ўтиш билан босқичма-босқич ривожланишни назарда тутади.

3. Стратегия Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, Ўзбекистон Республикасининг "Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида"ги ва "Чиқиндилар тўғрисида"ги қонунлари, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сон Фармони билан тасдиқланган 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясига асосланади.

4. Стратегияда ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги устуворликлар қуйидаги кетма-кетликда жойлаштирилган:

ҚМЧларнинг ҳосил бўлишини олдини олиш - ҚМЧларнинг ҳосил бўлишининг ўсиш суръатларини секинлаштириш ва уларнинг ҳавфли хусусиятларини камайтиришни ўз ичига олади;

ҚМЧлардан такрор фойдаланиш - ҚМЧлардан олинган хомашё, энергия ва материаллардан такрор фойдаланиш;

ҚМЧларни қайта ишлаш - ҚМЧлар таркибидаги фойдали моддаларни уларни дастлабки ишлов беришдан сўнг, товар маҳсулотларини ишлаб чиқариш учун иккиламчи хомашё сифатида фойдаланиш;

ҚМЧлардан энергетик фойдаланиш - электр ва иссиқлик энергиясини ишлаб чиқариш мақсадида муқобил ёқилғи сифатида, шунингдек, маиший мақсадларда фойдаланиш учун ҳосил бўлган ҚМЧлардан биогаз ва синтез-газларни ажратиб олиш;

ҚМЧларни кўмиш - қолдиқ (қайта ишланмайдиган) ҚМЧларни ҳавфсиз жойлаштириш, изоляция қилиш ва зарарсизлантириш.

2-БОБ. ЖОРИЙ ҲОЛАТ ТАВСИФИ

5. Ўзбекистонда ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш масаласи бутун дунёдаги каби долзарб ҳисобланади. Чиқиндилар экологик ҳавфсизликка ва фуқаролар соғлиғига ҳавф солувчи муаммога айланмоқда. Улар атроф муҳитга, хусусан ер ресурслари, ер усти ва ости сувлари, ўрмонлар ва бошқа ўсимликлар, шунингдек, ҳайвонларнинг яшаш муҳити, ҳаво муҳити ва атроф муҳитнинг бошқа компонентлари ҳамда объектларига салбий таъсир кўрсатади.

6. ҚМЧларнинг ҳосил бўлиши кўп омилларга боғлиқ бўлиб, улардан кўпроқ аҳамиятга эгалари аҳоли даромади, истеъмолчиларнинг ҳатти-ҳаракати, бозорда янги қадоқланган маҳсулотларнинг пайдо бўлиши ва демографик кўрсаткичлар ҳисобланади.

7. Ҳисоб-китобларга кўра Ўзбекистон Республикасида ҚМЧларнинг йилик ҳосил бўлиш ҳажмининг прогнози 14-14,5 млн тонна атрофида баҳоланиб, аҳолининг ўртача 1,5 % га кўпайиш суръатини ҳисобга олганда эса, ушбу кўрсаткич 2028 йилга келиб 16-16,7 млн тоннага етиши мумкин. 

8. Савдо тармоқлари (супермаркетлар, гипермаркетлар ва бошқалар) сонининг аҳоли жон бошига ЯИМнинг ўсиши билан параллель равишда ортиши қадоқланган маҳсулотларни сотиб олиш имконини, шу билан бирга ҳосил бўладиган ҚМЧларнинг ортишига олиб келади. Урбанизация ҳам чиқиндилар ҳосил бўлишига таъсир кўрсатиб, шаҳар ҳудудлари аҳолиси қишлоқ аҳолисига нисбатан кўпроқ чиқинди чиқаради.

9. ҚМЧлар ҳосил бўлишининг бу каби ўсиш суръати аҳолининг яшаш шароити ва республика иқтисодиётининг ўсишини кўрсатади. Бироқ, мазкур соҳа муаммосининг ечимини ҳал этиш мумкин бўлмаган, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимини модернизациялаш ва такомиллаштиришга тизимли, дастурли ёндашиш зарурияти янада долзарб бўлмоқда.

§ 1. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга

ошириш соҳасидаги мавжуд инфратузилма

10. Сўнги йилларда мамлакатимизда аҳоли пунктларининг санитария жиҳатдан тозалигини яхшилаш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилди. Хусусан, республика аҳоли пунктларида санитария жиҳатидан тозалаш тизимини ривожлантириш ва такомиллаштириш чора-тадбирларини амалга ошириш доирасида 2014-2016 йилларда шаҳарларда қўшимча равишда санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослаштирилган 41 та ташкилот ҳамда туман ободонлаштириш бошқармаларида маиший чиқиндилардан тозалаш бўйича 157 та хўжалик ҳисобидаги участка ташкил этилди.

11. 2014-2016 йилларда санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослаштирилган ташкилотлар ва туман ободонлаштириш бошқармаларини замонавий махсус техникалар билан таъминлаш дастурлари амалга оширилиб, 1427 та, шундан 990 та маиший чиқиндиларни ташиш техникаси харид қилинди.

12. Республиканинг шаҳар ва туман марказларидаги турар жой мавзеларида тасдиқланган намунавий лойиҳалар асосида 14 мингдан ортиқ чиқинди тўплаш шоҳобчалари ташкил этилди ва 10 мингдан зиёд контейнер ўрнатилди.

13. Республикада экологик хавфсизликни таъминлаш ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида давлат бошқарувини тубдан такомиллаштириш, экологик ҳолатни яхшилаш, чиқиндиларнинг фуқаролар соғлиғига зарарли таъсирининг олдини олиш, аҳоли турмуш даражаси ва сифатини ошириш учун қулай шароитлар яратиш, маиший чиқиндиларни йиғиш, сақлаш, ташиш, утилизация қилиш, қайта ишлаш ва кўмиш тизимини янада такомиллаштириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 21 апрелдаги ПФ-5024-сон "Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида давлат бошқаруви тизимини такомиллаштириш тўғрисида"ги Фармони билан Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси (кейинги ўринларда Давлат экология қўмитаси деб юритилади) этиб қайта ташкил этилди.

Бу борадаги муҳим вазифаларни инобатга олинган ҳолда республиканинг шаҳар ва туманларида, шунингдек қишлоқ аҳоли яшаш пунктларида санитария ва экологик ҳолатни яхшилашга қаратилган, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 21 апрелдаги ПҚ-2916-сон "2017-2021 йилларда маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимини тубдан такомиллаштириш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги қарори қабул қилинди.

Юқорида қайд этилган Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳужжатларига мувофиқ:

Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитаси, вилоятлар экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармалари ҳузурида 13 та "Тоза ҳудуд" давлат унитар корхоналари ва уларнинг туман ва шаҳарлардаги 172 та филиали ташкил этилди;

фуқаролар ва мансабдор шахсларнинг жавобгарлигини кучайтириш юзасидан Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритилиб, чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги қонунчиликни бузганлик учун жарима санкция миқдорлари оширилди;

2017 йилда аҳоли яшаш пунктларида 2643 та контейнер билан жиҳозланган 305 та намунали чиқинди тўплаш шохобчалари қурилди;

284 та махсус техника, шу жумладан 273 та чиқинди ташиш машинаси сотиб олинди.

Маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимини янада ривожлантириш, аҳолининг сифатли санитария жиҳатидан тозалаш хизматлари билан таъминланганлиги даражасини ошириш, шунингдек, экологик муаммоларни ҳал этишдаги мавжуд имкониятларни ишга солиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 18 майдаги ПҚ-3730-сон "Маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги қарори қабул қилиниб, унга мувофиқ:

2019-2021 йилларда "Тоза ҳудуд" ДУКларни Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджети ва вилоятлар маҳаллий бюджети маблағлари ҳисобидан махсус техника ва ускуналар билан қўшимча жиҳозлашнинг прогноз параметрлари;

2019 йилда Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджети ва вилоятлар маҳаллий бюджети маблағлари ҳисобидан чиқинди тўплаш шохобчаларини қуриш ва уларни контейнерлар билан жиҳозлаш бўйича манзилли дастур;

2020 йилда Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджети ва вилоятлар маҳаллий бюджети маблағлари ҳисобидан "Тоза ҳудуд" ДУКларнинг фаолият кўрсатаётган амалдаги полигонларини жиҳозлаш бўйича манзилли дастур тасдиқланди.

§ 2. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга

ошириш соҳасида хизматлар кўрсатиш

14. Аҳолининг ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматлардан фойдаланиш имконияти асосан республиканинг йирик шаҳарларида кўпроқ ҳисобланиб, кичик шаҳар ва қишлоқ жойларда (айниқса узоқ қишлоқ аҳоли яшаш пунктларида) мазкур хизматларнинг йўқлиги ёки етарли даражада кўрсатилмаслиги билан ажралиб туради.

15. 2018 йилда 15,7 млн дан ортиқ киши ёки аҳоли умумий сонининг 48 % ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш хизматлари билан қамраб олинди, шу жумладан:

15 та санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослаштирилган давлат ташкилотлари ва уларнинг туман ҳамда шаҳарлардаги 183 та филиали томонидан кўрсатилаётган хизматлар билан 12 млн киши;

санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослаштирилган 109 та хусусий ташкилотлар томонидан кўрсатилаётган хизматлар билан 3,7 млн киши қамраб олинган.

16. 2019 йилнинг 1 январь ҳолатига республика ҳудудида 2,8 мингдан ортиқ чиқинди тўплаш шохобчалари ва 221 та полигон фаолият юритиб, санитария жиҳатидан тозалаш ташкилотларининг автопарки 3,1 мингтадан ортиқ махсус техника (чиқинди ташиш машиналари, самосваллар, тракторлар, бульдозерлар ва ҳ.к.)ни қамраб олади.

§ 3. ҚМЧларни утилазация қилиш ва қайта ишлаш

17. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга оширишнинг жорий тизимини ўрганиш ва таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш бўйича юзага келган амалиёт уларни тўплаш ва ҚМЧларни асосан кўммасдан жойлаштириладиган, полигонларга ташишга йўналтирилган. Ушбу мақсадлар учун республикада турли мулкчилик шаклидаги ташкилотларга тегишли бўлган 221 та полигон фаолият юритмоқда.

ҚМЧларнинг ҳосил бўлишини минималлаштириш, чиқитсиз ва камчиқитли технологияларни жорий этиш, ҚМЧлардаги иккиламчи ресурсларни қайта ишлаш масалалари иккинчи ўринда қолиб кетган.

ҚМЧларни утилизация қилиш ва қайта ишлаш муаммоси экологик жиҳатлардан ташқари иқтисодий томонга ҳам эга. ҚМЧлар иккиламчи хомашё мнбаи ҳисобланиб, уларни қайта ишлаш табиий ресурсларни тежаб қолишга имкон бериши, шунингдек, янги ишчи ўринларни яратилишини таъминлаган ҳолда ижтимоий муаммоларни ечиши мумкин.

Бугунги кунда республикада асосан аралаш бўлган ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш тизими амал қилади. Иккиламчи моддий ресурсларни тайёрлаш уларни қабул қилиш (тайёрлов) пунктлари орқали амалга оширилади ва назоратга олинмаган (тартибсиз) ҳисобланади. Бунда, тайёрлов жараёни фақатгина юқори ликвидли иккиламчи хомашёни (қоғоз, пластик буюмлар, металл парчалари ва шу кабилар) қамраб олиб, натижада қолган иккиламчи моддий ресурсларнинг катта миқдори иккиламчи қайта ишлашга жалб қилинмасдан кўмиб юборилмоқда. 

18. Ҳозирда республика ҳудудида умумий қуввати 894 минг тонна ҚМЧларни қайта ишлайдиган 183 та корхона, шу жумладан 72 та полимер плёнка ва пластмассани, 65 та қоғоз ва картон буюмларини, 17 та шина ва резинотехника буюмларини, 10 та металлни, 6 та шишани, 2 та мой ва текстилни, 11 та бошқа чиқиндиларни қайта ишлаш корхоналари мавжуд.

19. Шу билан бирга ҚМЧларнинг истеъмол қимматига эга таркибларидан самарали фойдаланишни ошириш йўлидаги муҳим қадамлардан бири бўлиб, республиканинг 9 та шаҳрида (Ангрен, Нукус, Бухоро, Жиззах, Қарши, Навоий, Термиз, Гулистон ва Урганч) умумий қуввати йилига миллион тоннадан ортиқ маиший чиқиндиларни қайта ишлаш қувватига эга бўлган, ҚМЧларни тўплаш, ташиш, саралаш, утилизация қилиш, қайта ишлаш ва кўмиш бўйича кластерларнинг ташкил этилши ҳисобланади.

Ташкил этилган кластерларда қўлланиладиган технологиялар олиб келинадиган ҚМЧлардан иккиламчи моддий ресурсларни ажратиб олиш ва қайта ишлаш учун саралашга асосланади.

§ 4. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга

ошириш соҳасида тарифларни тартибга солиш

20. Амалдаги тарифлар фақатгина ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматлар учун ҳисобланган бўлиб, уларни саралаш, утилизация қилиш ва кўмиш харажатларини ўз ичига олмайди.

21. Ўрнатилган тарифлар ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги инфратузилмани яратишнинг умумий ҳаражатларига таққосланганда жуда ҳам паст ҳисобланиб, эксплуатация ҳаражатларини қопламайди ва корхоналарда санитария жиҳатидан тозалаш инфратузилмаси объектларини қуриш, реконструкция қилиш ва ривожлантириш ҳамда янги технологияларни жорий этиш учун айланма маблағларнинг шаклланишини таминламайди ва ўз навбатида инвестицияларни жалб қилиш имконини бермайди.

22. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимининг барқарор ишлаши учун бир вақтнинг ўзида аҳолининг тўлов қобилияти ва мазкур секторнинг жозибадорлигини таъминлашга мувофиқ келадиган тарифларни шакллантириш сиёсатини ўрнатиш зарур ҳисобланади.

23. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги барқарор молиявий тизимни шакллантириш бўйича ишлар ҚМЧларни тўплаш, саралаш, олиб чиқиб кетиш ва кўмиш бўйича ҳизматлар ҳаражатларининг тўлиқ қопланишини таъминлашга қаратилиши лозим.

§ 5. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга

ошириш соҳасини молиялаштириш

24. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалага ошириш соҳасини молиялаштириш санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослаштирилган ташкилотлар ва Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан амалга оширилади.

25. Вазирлар Маҳкамасининг 2013 йил 3 декабрдаги 315-сон "Республика аҳоли пунктларида санитария жиҳатидан тозалаш тизимини ривожлантириш ва такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги қарорини амалга ошириш доирасида комплекс тадбирлар ва дастурларни амалга оширишга Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджетидан 343,1 млрд сўм йўналтирилди ва тижорат банкларининг 20 млрд сўм миқдоридаги имтиёзли кредитлари жалб этилди.

26. Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарорлари билан 2017-2021 йилларда мазкур дастурларни молиялаштириш учун 1,5 трллн. сўмдан ортиқ пул маблағлари йўналтирилади, шу жумладан инвестиция лойиҳалари амалга ошриш доирасида:

Осиё тараққиёт банки иштирокида умумий бюджети 92,25 млн АҚШ доллари миқдорига тенг бўлган "Тошкент шаҳрида қаттиқ маиший чиқиндиларни бошқариш" лойиҳасини амалга ошириш: Осиё тараққиёт банкининг 69 млн АҚШ долларидаги қарз маблағлари, Ўзбекистон Республикасининг 5,82 млн АҚШ долларидаги божхона ва солиқ имтиёзлари кўринишидаги улуши ва "Махсустранс" ДУКнинг 17,43 млн АҚШ долларидаги маблағлари;

Франция тараққиёт агентлиги иштирокида умумий бюджети 37,1 млн АҚШ доллари миқдорига тенг бўлган "Самарқанд шаҳрида қаттиқ маиший чиқиндиларни бошқаришни модернизация қилиш" лойиҳасини амалга ошириш: Агентликнинг 23,5 млн евро миқдоридаги имтиёзли кредитлари, Европа иттифоқи инвестиция жамғармасининг Марказий Осиё учун 8 млн евро миқдоридаги грант маблағлари, Ўзбекистон Республикасининг 5,6 млн еврога тенг, шу жумладан 3,2 млн евро миқдоридаги божхона ва солиқ имтиёзлари кўринишидаги улуши;

"Sejin G&E Co., Ltd" компанияси (Корея Республикаси) иштирокида 55 млн АҚШ доллари миқдоридаги тўғридан-тўғри инвестиция маблағларини жалб қилган ҳолда "Тошкент вилоятининг "Оҳангарон" ва "Майдонтол" маиший чиқиндилар полигонларида ҳосил бўладиган чиқинди газини қайта ишлаш ҳисобига электр энергияси ишлаб чиқариш" лойиҳасини амалга ошириш.

3-БОБ. МАВЖУД МУАММОЛАР

27. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги муаммолар, уларнинг ечими экологик ҳолатни яхшилаш, аҳоли турмуш даражаси ва сифатини ошириш учун қулай шароитлар яратиш билан боғлиқлиги туфайли ғоят долзарб ҳисобланади.

28. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимининг ривожланишига тўсқинлик қилаётган асосий муаммолар қуйидагилар билан ифодаланади:

чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасини тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг такомиллашмаганлиги ва ҳалқаро меъёрларга мувофиқ эмаслиги;

қишлоқ аҳоли пунктларида ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматларнинг етарли даражада таъминланмаган (40-50%) ва мазкур хизматлари узоқ қишлоқ аҳоли яшаш пунктларида деярли умуман мавжуд эмаслиги;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги инфратузилманинг қониқарсиз ҳолатда эканлиги;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳаси ҳам давлат, ҳам хусусий сектор даражасида етарлича молиялаштирилмаганлиги;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида давлат-хусусий шерикликнинг етарлича ривожланмаганлиги;

ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича кўрсатилаётган хизматлар учун аҳолининг тўлов интизоми паст даражада эканлиги;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасининг амалдаги тизимидаги, шу жумладан уларни саралаб йиғишдаги жамоатчилик иштирокининг паст даражада эканлиги;

мазкур соҳада ҳусусий секторнинг иштироки етарли эмаслиги;

аҳолининг экологик маданияти етарли даражада ривожланмаганлиги.

4-БОБ. СТРАТЕГИЯНИНГ МАҚСАД,

ВАЗИФА ВА ПРИНЦИПЛАРИ

29. Стратегиянинг мақсадлари ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида янгича ёндашувларни белгилаш, ҚМЧларни тўплаш, ташиш, утилизация қилиш, қайта ишлаш ва кўмиш бўйича самарали, ишончли ва ижтимоий мақбул комплексли хизматларни яратиш, ҚМЧларнинг фуқаролар соғлиғи ва атроф муҳитга зарарли тасирини камайтириш, ҚМЧлардаги фойдали таркибларни имкон қадар юқори даражада ажратиб олиш орқали ҚМЧларнинг ҳосил бўлишини олдини олиш, уларни қўшимча хомашё, материаллар, яримфабрикатлар манбаи сифатида замонавий технологияларни қўллаган ҳолда, товарлар (махсулотлар) ишлаб чиқариш учун хўжалик айланмасига жалб қилиш, шунингдек, ҚМЧларнинг ҳавфсиз кўмилишини таъминлаш ҳисобланади. 

30. Стратегиянинг мақсадига эришишда унинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги қонунчилик базасини такомиллаштириш;

санитария жиҳатидан тозалаш соҳасини такомиллаштириш;

ҚМЧларни утилизация қилиш ва қайта ишлаш соҳасини такомиллаштириш;

мазкур соҳада иқтисодий тартиботларни татбиқ этган ҳолда, ўзига хос ҚМЧларни (таркибида симоб бўлган чиқиндилар, автошиналар, аккумуляторлар, ишлатилиб бўлинган мойлар, қадоқлаш чиқиндилари ва ҳ.к.) тўплаш ва қайта ишлаш усулларини жорий этиш;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида нархларни шакллантириш тизимини такомиллаштириш;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасига инвестицияларни жалб қилиш учун шароитлар яратиш;

ҚМЧларнинг ресурс салоҳиятини ошириш;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш масалаларида экологик таълим ва тарбия тизимини ривожлантириш;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида кадрлар салоҳиятини ошириш.

31. Стратегиянинг асосий принциплари қуйидагилардан иборат:

Стратегияни амалга оширишнинг барча босқичларида атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги қонун ҳужжатлари талабларига риоя этиш; 

ҚМЧларнинг атроф муҳитга салбий таъсирини камайтириш мақсадида ҚМЧлар билан амалга ошириладиган барча жараёнлар устидан назоратни таъминловчи, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни барқарор амалга ошириш;

чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш бўйича ҳаражатлар чиқиндиларни ҳосил қилувчилар томонидан қопланишини кўзда тутувчи, тегишли ҳуқуқий ва иқтисодий асосларни яратиш заруриятини белгиловчи "ифлослантирувчи тўлайди" принципини жорий этиш;

танлов асосида ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида хизматлар кўрсатиш бўйича фаолиятни амалга ошириш жараёнининг очиқлиги ва шаффофлиги.

5-БОБ. ҚМЧЛАР БИЛАН БОҒЛИҚ ИШЛАРНИ

АМАЛГА ОШИРИШ ТИЗИМИНИ

РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ АСОСИЙ

ЙЎНАЛИШЛАРИ

32. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимини ривожлантириш қуйидаги асосий йўналишларни амалга ошириш билан боғлиқ:

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида инфратузилмани такомиллаштириш;

ҚМЧларни ҳосил бўлишини олдини олиш ва камайтириш;

ҚМЧларни қайта ишлаш ва энергетик фойдаланиш;

полигонларининг сонини ва майдонини оптималлаштириш (ёпиш, эски полигонларни рекультивация қилиш ва янги полигонларини қуриш).

§ 1. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш

соҳасида норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш

33. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳаси ҳам ташкилий ҳам ҳуқуқий жиҳатдан мураккаб ва тизимли муаммоларга эга бўлиб қолмоқда. Атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳаси кўп сонли қонун ҳужжатлари билан тартибга солинишига қарамай, чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга оширишнинг ҳуқуқий асослари такомиллаштирилиши лозим.

Бунда, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида ҳуқуқий базани ҳам қайта кўриб чиқиш ва ўзгартириш ҳам техник ва экологик жиҳатдан тартибга солишнинг комплексли тизимини яратиш зарур.

34. Стратегияни амалга ошириш доирасида ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида чора-тадбирларни амалга оширишга кўмаклашиш учун норматив-ҳуқуқий база такомиллаштирилади.

Норматив-ҳуқуқий базани мувофиқлаштиришга қуйидаги йўл орқали эришилади:

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида қонун ҳужжатларига ўзгартиришлар киритиш;

самарали давлат-хусусий шерикликни татбиқ этиш учун ҳуқуқий асосларни яратиш ва мазкур соҳага иқтисодий самарали ва шаффоф усулларда инвестицияларни жалб қилиш;

атроф муҳитни муҳофаза қилишни таъминлашда иқтисодий тартиботларнинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш;

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида чора-тадбирларни амалга ошириш учун техник норматив асосни такомиллаштириш.

§ 2. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга

ошириш соҳасида инфратузилмани

такомиллаштириш

35. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизими самарали ишлашининг асосий омили бўлиб, ҚМЧларни ўз вақтида тўплаш ва уларни қайта ишлаш ҳамда (ёки) жойлаштириш жойларигача ташиш ҳисобланади.

36. Кўрсатилаётган хизматлар сифатини яхшилаш мақсадида органик, қайта ишланадиган ва қайта ишланмайдиган ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш жадвалларини оптимизация қилиш, ҚМЧлар ҳосил бўладиган узоқ участкалар учун махсус зичловчи қурилмалар билан жиҳозланган қайта юклаш пунктларини қуриш амалга оширилади.

37. Санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослаштирилган давлат ташкилотлари учун Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети ва Экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш жамғармасининг экологик йиғимни жорий этиш жараёнида йиғилган маблағлари ҳисобидан 57 та янги автопарк қурилади ва 44 та автопарк мукаммал таъмирланади.

38. Санитария жиҳатидан тозалашга ихтисослашган корхоналарнинг махсус техникаларига техник хизмат кўрсатилишини ташкиллаштириш учун Осиё тараққиёт банкининг кредит маблағларини жалб этган ҳолда республиканинг вилоят марказларида 13 та сервис марказлари яратилади.

39. Тасдиқланган давлат дастурлари доирасида давлат унитар корхоналари 4 233 та махсус техника билан таъминланади, ижтимоий аҳамиятга эга объектлар учун 14 367 та контейнер ва мавжуд мультилифтлар учун 257 та транспорт контейнерлари харид қилинади.

§ 3. ҚМЧларни ҳосил бўлишини олдини

олиш ва камайтириш

40. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида инфратузилмани такомиллаштириш бўйича тадбирлар ҚМЧларнинг ҳосил бўлишини олдини олиш ва камайтириш чоралари билан бирга олиб борилади.

41. 2022 йилдан бошлаб 2025 йиллар давомида республика шаҳарларининг кўп квартирали турур жой секторида қуйидагилар учун беш турдаги маркаланган контейнерларни ўрнатишга асосланган, ҚМЧларни саралаб йиғишни жорий этиш кўзда тутилмоқда:

қайта ишланадиган ҚМЧлар (полимерлар, қоғоз ва металл);

органик ҚМЧлар (озиқ-овқат ва бошқа биологик чирийдиган материаллар);

қайта ишланмайдиган ҚМЧлар (композитли материаллар, тозаланмаган материаллар ва бошқа аралаш ҚМЧлар);

ҳавфли маиший чиқиндилар (аккумуляторлар, батарейкалар, тиббиёт чиқиндилари ва бошқалар);

шиша идиш буюмлари.

42. ҚМЧларни саралаб йиғиш тизимини татбиқ этиш билан бир қаторда, қуйидаги устунликларга эга бўлган истеъмол қадоқлаш буюмлари (таралар)нинг депозит тизимини жорий этишга тайёргарлик бошланади: 

ҚМЧларни тўплаш, сақлаш, саралаш, ташиш ва кўмиш билан боғлиқ ҳаражатларни камайтириш;

ҚМЧларнинг ҳосил бўлиши ва тўпланишини камайтириш;

полигонларга келиб тушадиган иккиламчи моддий ресурслар ҳажмини камайтириш;

иккиламчи моддий ресурсларни йиғиш ҳажмини ва уларни хўжалик айланмасига жалб қилишни ошириш;

юқори сифатли хомашёни сотишдан олинадиган даромадни кўпайтириш;

ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматлар таннархини камайтириш.

§ 4. ҚМЧларни қайта ишлаш ва

энергетик фойдаланиш

43. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги мавжуд ҳолат ва улар ҳосил бўлишининг ўсиш суръатлари, ҚМЧларни полигонга кўмиш усулидан уларни саноатда қайта ишлашга босқичма-босқич ўтишни таъминлаган ҳолда улардан энг юқори фойда олиб, ҚМЧларнинг барча ҳажмини комплексли қайта ишлашни амалга ошира оладиган тизимни яратишни талаб этади.

44. Қайта ишлаш технологияларини танлаш ҚМЧларнинг таркиби ва хусусиятларига, ҳудудий жиҳатлар ҳамда иқтисодий амалга ошириб бўлишлиги билан бирга, асосий омиллардан бири бўлиб атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва фуқаролар соғлиғи ҳисобланган бир қатор омилларга боғлиқ.

45. Технологик принциплар ва ҳалқаро тажрибага мувофиқ, ҚМЧларни қайта ишлаш усулларини механик, биологик, термик ва аралаш усулларга ажратиш мумкин.

46. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги амалдаги вазиятни ва ҳудудларнинг техник имкониятларини ҳисобга олган ҳолда, Стратегияни амалга ошириш доирасида ҚМЧларни қайта ишлаш бўйича қўлланиладиган технологияларни баҳолаш ва танлаб олиш амалга оширилади. Амалга оширилган лойиҳаларни баҳолаш якунларига кўра ҚМЧларни иккиламчи ресурс кўринишида хўжалик айланмасига жалб қилиш бўйича зарур чора-тадбирлар қабул қилинади. 

47. Шу ўринда, ҚМЧлардан энергетик фойдаланиш технологияларини татбиқ этилишига зарур шарт-шароит яратиш учун (ҳосил бўлган ҚМЧлардан биогаз ажратиб олиш, аралаш ҚМЧларни ёқиш, электр ва иссиқлик энергиясини ишлаб чиқариш учун чиқиндилардан олинган ёқилғидан муқобил ёқилғи сифатида фойдаланиш) амалга оширилаётган лойиҳалар доирасида ҚМЧлардан хомашё сифатида фойдаланишдан ишлаб чиқариладиган энергияни умумий тармоққа қабул қилиш бўйича механизмлар такомиллаштирилади.

48. ҚМЧларни қайта ишлаш бўйича лойиҳалар давлат-хусусий шериклик асосида, шунингдек, хорижий ва маҳаллий инвестициялар ҳисобига тайёр махсулот ишлаб чиқаришга қадар замонавий технологияларни жорий этиш орқали амалга оширилади.

49. Лойиҳаларнинг муваффақиятли амалга оширилиши учун етарли тажрибага эга бўлган халқаро экспертларни ва корхоналарни лойиҳалаштириш, қуриш ва келгусида фойдаланишни таъминлай олишга қодир инвесторларни жалб қилиш кўзда тутилмоқда.

§ 5. Полигонларининг сонини ва майдонини

оптималлаштириш (ёпиш, эски полигонларни

рекультивация қилиш ва янги полигонларини қуриш)

50. Фаолият юритаётган полигонлар (чиқиндихоналар) лозим тарзда фойдаланилмайди, жумладан: ёнғинлар ва ёқимсиз ҳидларнинг тарқалишини олдини олиш учун чиқиндиларни зичлаш ишлари олиб борилмайди ҳамда белгиланган тартибда изоляция қилинмаган, полигонларга олиб келинаётган чиқиндилар миқдорининг ҳисоби ва қатъий назорати амалга оширилмаган, йиғиладиган биогазларни рекупирация қилиш ёки фильтратни рекупирация қилиш/ишлов бериш учун қурилмалар мавжуд эмас, шунингдек, аксарият полигонларнинг атрофи ўралмаган.

51. Мавжуд ҳолат, полигонларнинг бундай инфратузилма объектлари учун қўйиладиган талабларга мувофиқлаштириш орқали техник, санитария ва экологик ҳолатини тубдан яхшилаш бўйича чоралар кўришни тақозо этади.  

52. Кўриладиган чора-тадбирлар доирасида полигонларнинг атроф муҳитга ва фуқарорлар соғлиғига салбий тасирининг ҳавфини баҳолаш устувор йўналиш ҳисобланади.

53. Ҳавфни баҳолаш натижаларга кўра, ҳудуд майдонларини бўшатиш, атроф муҳитга ва фуқаролар соғлиғига салбий таъсирни камайтириш учун зарур ҳисобланган, полигонларнинг сонини ва майдонини оптималлаштириш, шунингдек, тартибсиз чиқиндихоналарни бартараф этиш бўйича чора-тадбирлар кўрилади.

54. Биринчи навбатда Сирдарё, Жиззах ва Хоразм вилоятлари каби ҳудудларда, сув ҳавзалари ва ер ости сувларига бевосита яқин жойлашган полигонларни ёпиш ва рекультивация қилиш амалга оширилади.

Шу боис 183 та туман ва шаҳарларни ўз ичига олган, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш бўйича 56 та шартли ҳудудларга бўлишга асосланган, мамлакатни ҳудудлаштириш амалга оширилди. Ҳудудий режалаштиришнинг асосий мезонлари бўлиб, географик жойлашув, иқтисодий ривожланиш, полигонларга кириш йўлларининг мавжудлиги, геологик ва гидрогеологик шароитлар, аҳоли сони ва ҳ.к. ҳисобланади.

Стратегияни амалга ошириш доирасида ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш бўйича шартли ҳудудларда умумий майдони 1 108,6 гектарга тенг 167 та полигон ёпилади ва рекультивация қилинади. Фаолият юритаётган полигонлар ўрнида умумий майдони 693,3 гектарга тенг 54 та замонавийлаштирилган полигон яратилади ва умумий майдони 80 гектарга тенг 5 та полигон очилади. 

Оптималлаштириш бўйича кўрилган чора-тадбирлар натижасида полигонларининг сони 221 тадан 770,2 гектар майдон ёки ҚМЧларни жойлаштириш учун фойдаланиладиган умумий майдоннинг 50 фоизига тенг бўлган 59 тага қисқаради.

2020 йилдан бошлаб 2028 йилга қадар келгусида фойдаланиб бўлмайдиган полигонлар (чиқиндихоналар)ни ёпиш ва рекультивация қилиш, 2028 йилга қадар даврда эса полигонларнинг атроф муҳит ва фуқаролар соғлиғига салбий таъсирига қарши ҳимоя тизимлари билан жиҳозлашни назарда тутувчи модернизациялаш амалга оширилади.

55. Полигонларни оптималлаштириш ушбу Стратегияга 1.1-1.13-иловаларга мувофиқ амалга оширилади.

6-БОБ. ЖАМОАТЧИЛИКНИНГ

ҲАБАРДОРЛИГИНИ ОШИРИШ

БЎЙИЧА ТАДБИРЛАР

56. Жамоатчиликнинг ҳабардорлигини ва иштирокини ошириш бўйича чора-тадбирлар ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга оширишнинг янги усулларини илгари суриш ва татбиқ этиш учун жуда аҳамиятли ҳисобланади.

57. Қуйидаги тадбирлар жамоатчиликнинг ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш бўйича ҳабардорлигини оширишнинг вазифалари ҳисобланади:

ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида долзарб масалалар, республикадаги мавжуд муаммолар ва уларнинг ечими, шунингдек, аниқ бир мақсадли ижтимоий гуруҳ (болалар, ўқувчи ёшлар, уй бекалари, шаҳар ва қишлоқ аҳоли яшаш пунктлари аҳолиси)га йўналтирилган маълумотларни босма ва электрон оммавий ахборот воситаларида кенг ёритиш;

аҳоли ва тадбиркорлик субъектлари орасида ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги масалаларни тушунтириш мақсадида учрашувлар, семинарлар, тренинглар ва давра суҳбатларини ўтказиш;

рухсат этилмаган (тартибсиз) чиқиндихоналарни бартараф этиш бўйича экологик хашар (шанбалик)ларни, ободонлаштириш объектларида - "Тоза шаҳарда баҳор" ва "Тоза шаҳарда куз" ёшлар акцияларини, Бутунжаҳон атроф муҳит кунига бағишланган "Тоза шаҳар" экологик акцияларни ташкиллаштириш ва ўтказиш;

болалар ва ёшларнинг ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш масалалари юзсидан билим даражасини ошириш, шу жумладан болалар ва ёшларнинг экологик саводхонлигини ошириш ҳамда экологик маданиятини шакллантиришга йўналтирилган услубий қўлланма ва дастурларни ишлаб чиқиш. 

7-БОБ. СТРАТЕГИЯНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ

РЕСУРС ТАЪМИНОТИ ВА БОСҚИЧЛАРИ

§ 1. Стратегияни амалга оширишнинг

ресурс таъминоти

58. Стратегиянинг мақсадларига эришиш учун режалаштирилган тадбирларни бажариш мазкур соҳага катта инвестицияларни талаб этади. Стратегияни амалга оширишни молиялаштириш учун ҳам ички ҳам ташқи манбалардан фойдаланилади, шу жумладан:

Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети, Экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш жамғармаси маблағлари, шунингдек, қонун ҳужжатлари билан тақиқланмаган бошқа манбалардан иборат ички молиявий ресурслар;

ташқи молиялаштириш ҳалқаро молия институтлари ва донор мамлакатлар томонидан тақдим этиладиган молиявий ва техник кўмак, шу жумладан, грант ва кредит маблағлари доирасида олиниши мумкин.

59. 2019-2028 йиллар даврида умумий инвестиция ҳажми 2188,2 млн АҚШ долларига тенг миқдорда баҳоланмоқда, шу жумладан:

2019-2021 йилларда - 321 млн АҚШ доллари;

2022-2025 йилларда - 747,2 млн АҚШ доллари;

2026-2028 йилларда - 1 120 млн АҚШ доллари.

§ 2. Стратегияни амалга ошириш босқичлари

60. Стратегияни амалга ошириш босқичлари қуйидаги даврларни назарда тутади:

биринчи босқич (2019-2021 йиллар) - ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги қонунчилик базасини ва иқтисодий тартиботлар механизмларини такомиллаштириш, ҚМЧларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматларнинг самарали ташкиллаштирилишини таъминлаш мақсадида санитария жиҳатидан тозалашнинг модий техник базасини ва инфратузилмасини ривожлантириш, тўлов интизомини мустахкамлаш, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасида экологик таълим тизимини ривожлантириш учун методик ва ахборот таъминотини яратиш;

иккинчи босқич (2022-2028 йиллар) - қаттиқ маиший чиқиндиларни саралаб йиғиш бўйича инфратузилмани ривожлантириш, полигонларни оптималлаштириш, қайта юклаш станциялари ва чиқиндиларни қайта ишлаш объектларини қуриш, чиқиндилар билан боғлиқ ишларни комплексли амалга ошириш кластерлари фаолиятини такомиллаштириш, уларнинг қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта ишлаш бўйича салоҳиятини ривожлантириш, шунингдек, қуйидаги мақсадли индикаторларга эришиш:

аҳолини қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматлар билан қамраб олишни 100 фоизга етказиш;

ҳосил бўладиган қаттиқ маиший чиқиндиларнинг камида 60 фоизини қайта ишлашни таъминлаш;

ўзига хос қаттиқ маиший чиқиндиларни (таркибида симоб бўлган чиқиндилар, автошиналар, аккумуляторлар, ишлатилиб бўлинган мойлар, қадоқлаш чиқиндилари ва ҳ.к.) қайта ишлаш ҳажмини 25 фоизгача ошириш;

полигонларга кўмиш учун йўналтириладиган қаттиқ маиший чиқиндилар ҳажмини 60 фоизгача камайтириш;

барча полигонлар ҳолатини ўрнатилган талабларга мувофиқлаштириш, ёпилган полигон ерларини тўлиқ рекультивация қилиш;

қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш объектларида муқобил энергия манбаларидан 35 фоизгача фойдаланиш;

полигонлар ҳолати мониторингини (ер ости (сизот) сувлари ва атмосфера ҳавосининг ҳолати устидан назорат) 100 фоизгача таъминлаш.

8-БОБ. КУТИЛАЁТГАН НАТИЖАЛАР

61. Стратегиянинг натижалари ушбу Стратегияга 2-иловага мувофиқ ҳудудларнинг экологик ҳавфсизлигини таъминлаш, ресурсларни тежаш ва чиқиндилар ҳосил бўлишини камайтириш, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизими ва тузилмасини утилизация қилиш ва қайта ишлаш фойдасига ўзгартириш, чиқиндилар билан ифлослантирилиши натижасида атроф муҳитга зарар етказилишини олдини олиш, чиқиндиларни утилизация қилиш, қайта ишлаш ва зарарсизлантириш бўйича технологияларнинг экологик, техник ва санитария-гигиеник ҳавфсизлиги даражасини ошириш учун зарур шарт-шароитлар яратиш ҳисобланади.

62. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги технологик базани ривожлантириш ва такомиллаштириш вазифасининг ечими санитария жиҳатидан тозалаш хизматлари кўрсатишнинг сифат даражасини муттасил ўсиб боришига ҳамда ҚМЧларни утилизация қилиш, қайта ишлаш ва зарарсизлантириш бўйича экологик ва иқтисодий самарали технологик ечимларни жорий этишга олиб келади.

63. ҚМЧларни жойлаштириш объектларини оптималлаштириш ва модернизациялаш уларнинг экологик ҳавфсизлигини таъминлайди ҳамда мазкур объектлардаги мавжуд ҚМЧларнинг атроф муҳит ва фуқаролар соғлиғига салбий таъсир кўрсатиши тўсқинлик қилади.

64. Рағбатлантиришнинг иқтисодий ва ҳуқуқий механизмларини ўз ичига олган давлат кўмагининг комплекс чора-тадбирлари ушбу соҳага зарур ва етарли ҳажмдаги инвестицияларни жалб қилишни таъминлашга имкон беради ҳамда республика ҳудудларининг ижтимоий-иқтисодий кўрсаткичларига ижобий таъсир кўрсатади. 

65. Саноат инфратузилмасининг фаолияти ҚМЧлардан утилизация қилинган қимматли иккиламчи ресурсларни имкон қадар кўпроқ хўжалик айланмасига жалб қилишни, иккиламчи ресурслардан бозорда талаб этиладиган янги рақобатбардош, сифатли ва экологик маҳсулотларни ишлаб чиқаришни, унинг умумий товар айланмасидаги улушини ортишини, қайта тикланмайдиган манбалардаги табиий хомашёни тежашни таъминлайди. 

66. ҚМЧларнинг иккиламчи хомашё ҳисобланмаган таркибидан энергетик фойдаланиш, қайта тикланмайдиган манбалардаги табиий хомашёни уни ўрнини босиш орқали сақлаб қолишни, шунингдек, ҚМЧларни полигонларда кўмишдан уларни секин-аста саноатда қайта ишлашга ўтишини таъминлайди.

67. ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш соҳасидаги илмий билимларни оммалаштириш мақсадида марифий дастурларни яратиш ва уларни амалга ошириш, жамоатчиликнинг онгини сўзсиз шаклланишига олиб келиб, ҚМЧлар билан боғлиқ ишларни амалга оширишнинг замонавий тизимларини янада тезроқ жорий қилиш, шунингдек, уларнинг ҳосил бўлиш ҳажмларини камайтиришга хизмат қилади. Шу билан бир қаторда ривожланаётган экологик маданият атроф муҳитга эҳтиёткорона муносабатда бўлишга кўмак беради ва табиатни муҳофаза қилишнинг қонунбузилишлари йўлига тўсиқ бўлади.

Стратегияга

1.1-ИЛОВА

Қорақалпоғистон Республикаси туман ва

шаҳарларида қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта

юклаш кўчма станцияларини яратиш, янги қаттиқ

маиший чиқинди полигонларини қуриш ва

амалдаги полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.2-ИЛОВА

Андижон вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.3-ИЛОВА

Бухоро вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш

кўчма станцияларини яратиш, янги қаттиқ

маиший чиқинди полигонларини қуриш ва

амалдаги полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.4-ИЛОВА

Жиззах вилояти туман ва шаҳарларида қаттиқ

маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.5-ИЛОВА

Қашқадарё вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш

кўчма станцияларини яратиш, янги қаттиқ

маиший чиқинди полигонларини қуриш ва

амалдаги полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

     

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.6-ИЛОВА

Навоий вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш

кўчма станцияларини яратиш, янги қаттиқ

маиший чиқинди полигонларини қуриш ва

амалдаги полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

    

   

   

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.7-ИЛОВА

Наманган вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.8-ИЛОВА

Самарқанд вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни тўғридан-тўғри янгидан ташкил этилаётган полигонларга ташиб чиқарилиши кўзда тутилган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.9-ИЛОВА

Сурхондарё вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни тўғридан-тўғри янгидан ташкил этилаётган полигонларга ташиб чиқарилиши кўзда тутилган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.10-ИЛОВА

Сирдарё вилояти туман ва шаҳарларида қаттиқ

маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

     

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.11-ИЛОВА

Тошкент вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш кўчма

станцияларини яратиш, янги қаттиқ маиший

чиқинди полигонларини қуриш ва амалдаги

полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

     

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.12-ИЛОВА

Фарғона вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш

кўчма станцияларини яратиш, янги қаттиқ

маиший чиқинди полигонларини қуриш ва

амалдаги полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

      

 

 

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

1.13-ИЛОВА

Хоразм вилояти туман ва шаҳарларида

қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта юклаш

кўчма станцияларини яратиш, янги қаттиқ

маиший чиқинди полигонларини қуриш ва

амалдаги полигонларни оптималлаштириш

СХЕМАСИ

      

    

*) Қаттиқ маиший чиқиндиларни янгидан ташкил этиладиган полигонларга ташиб чиқариладиган туман ва шаҳарлар

Стратегияга

2-ИЛОВА

2019-2028 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида

қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни

амалга ошириш стратегиясини амалга ошириш

СХЕМАСИ

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz),

2019 йил 18 апрель

"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами",

2019 йил 22 апрель, 16-сон, 307-модда