«Касаллик варақаси» очилган даврда ишлаш: бухгалтер қандай йўл тутиши керак

Амалиётда кўпинча шундай бўладики, «касаллик варақаси» очилган ходим ишга чиқади ва худди шу давр учун иш ҳақи олади.

Бухгалтер бу вақтда қандай тўғри ҳаракат қилиши кераклигини кўриб чиқамиз:

Агар ходим шу даврда ишга чиққан бўлса, унга «касаллик варақаси» учун ҳақ тўлаш керакми?

Вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаси – бу ходимга меҳнат вазифаларини бажара олмаслиги сабабли кафолатланган қўшимча тўловдир  :

• касаллик ёки шикастланиш;
• санаторий ва соғломлаштириш муассасаларида даволаниш;
• оиланинг бемор аъзосини парвариш қилиш зарурати;
• карантин;
• сил касаллиги ёки касб касаллиги туфайли вақтинча бошқа ишга ўтказилганда;
• меҳнат қобилиятини тиклашда ёки протезлашда реабилитация муассасаларига жойлаштиришда.

Агар ходим ҳақиқатда иш кунларини ишлаган ва ушбу давр учун иш ҳақи олган бўлса, вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик нафақасини ҳисобламанг. Акс ҳолда, бу икки томонлама тўлов ва қўшимча солиқ оқибатларига олиб келади.

Бир куннинг ўзида ҳам иш ҳақи, ҳам «касаллик варақаси» тўланган бўлса, нима қилиш керак?

Ходимга иш куни тугагандан сўнг меҳнатга лаёқатсизлик варақаси расмийлаштирилди. У ишхонада эртаси кундан «касаллик таътили»га чиқишини маълум қилди. Ойлик маош ва «касаллик пули» ҳисобланди ва тўланди. Кейинчалик маълум бўлишича, касаллик таътилининг бошланиш куни ишлаган кунига тўғри келар экан.

Бу вазиятда шуни ҳисобга олиш керакки, ортиқча ҳисобланган нафақа суммаси меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромад сифатида баҳоланиши мумкин, чунки ортиқча нафақа суммаси ишланган кун учун ҳисобланган.

Ушбу вазиятда ходимдан ортиқча тўловни ушлаб қолишни тавсия этмаймиз. МК 269-моддасининг 4-қисмига ва 14.11.2024 йилдаги 314-сон ВМҚнинг 72-бандига мувофиқ ходимга ортиқча тўланган иш ҳақи ва нафақалар ундан фақат қуйидагилар натижасида ортиқча тўланган тақдирда ундирилади:

• ҳисоблаш (арифметик) хатоси ёки ходим томонидан қалбаки маълумотнома тақдим этилганлиги (ҳужжатларга ўзгартиришлар киритилганлиги ва ҳ.к.) – агар гап вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик нафақаси тўғрисида кетаётган бўлса; 
• саноқ хатоси; 
• меҳнат низоларини кўриб чиқувчи орган томонидан ходимнинг меҳнат нормаларини бажармаганликдаги айби тан олинганда; 
• ходимнинг суд томонидан аниқланган ғайриқонуний ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) - агар гап иш ҳақи ҳақида кетаётган бўлса. 

Аммо бу истиснолар бу ерда қўлланилмайди.

Афсуски, ЯММТда меҳнатга лаёқатсизлик варақалари фақат улар ёпилганда акс эттирилади. Бундай вазиятларда, агар ходимнинг ўзи бу ҳақда хабар бермаса, варақанинг очиқлигини олдиндан кўриб бўлмайди. Шунинг учун ишчиларга «касаллик варақаси» очилиши ҳақида ўз вақтида хабар бериш кераклиги ҳақида кўрсатма беринг, ҳозирча бу ягона йўл.

Buxgalter.uz тавсия қилади

 

• Ўртача иш ҳақини қачон ва қандай ҳисоблаш керак;
• Ҳомиладорлик ва туғиш нафақасини тўлаш ва ҳисобга олиш тартиби;
• Ходимнинг соғлиғига етказилган зиённинг ўрнини қоплаш бўйича тўловларни қандай амалга ошириш ва ҳисобга олиш керак;
• Ўқув таътили учун ҳақ қандай тўланади.