Давлат тадбиркорларга 2023 йилнинг январида кўрилган зарарни қандай компенсация қилади

Бизнеснинг аномал совуқ ва энергия ташувчилар етишмаслиги туфайли 2023 йилнинг январь ойида кўрилган зарарлар маҳсулотлар ишлаб чиқарилмаганлиги қисмида 7 трлн сўм миқдорида баҳоланмоқда. Ва албатта, афтидан улар ушбу суммадан анча кўп. Шу сабабли йилнинг I чорагида ЯИМ ўсиши 1,5 фоизгача (5%дан 3,5%гача) пасайиши кутилмоқда. 

Вазиятни қутқариш учун қонун чиқарувчи корхоналарга имтиёзлар таклиф қилди.  Бу Президентнинг 03.02.2023 йилдаги ПҚ-43-сон қарорида назарда тутилган. Улардан ким ва қандай ҳажмда фойдаланиши мумкин?

Қийинчиликларга дуч келган тадбиркорлар:

1) 2023 йил 1 январга нисбатан 1 февраль ҳолатига ошган (ҳосил бўлган) солиқ қарзини 2023 йил 1 мартдан 1 июлгача фоизларсиз, қўшимча шартлар қўймасдан ва таъминот талаб этмасдан тенг улушларда бўлиб-бўлиб тўлашлари мумкин. Бунда уларга қўшимча шартлар ва таъминот талаблари қўйилмайди, аризалар эса 5 кун давомида кўриб чиқилади.

Бундай имконият ҳаво ҳарорати кескин тушиб кетган даврда тўлиқ қувватда ишлаш имкониятига эга бўлмаган тадбиркорлик субъектларига ҳам тақдим этилади;

2) 2022 йил декабрь ва 2023 йил январь-февраль ойларида давлат мулкидан фойдаланганлик учун ижара тўловларини 2023 йил 1 мартдан 1 июлгача тенг улушларда бўлиб-бўлиб тўлашлари мумкин;

3) банкнинг қўллаб-қувватлашидан фойдаланишлари мумкин, улар:

• 2023 йилнинг январт-март ойларига тўғри келадиган кредитларни тўлаш муддатларини 2023 йилнинг 1 июнига қадар узайтирадилар;
• муддати ўтган кредитларга нисбатан жарима санкциялари ва гаров таъминоти бўйича ундирув чораларини 2023 йилнинг 1 апрелига қадар қўлламайдилар;
• олдиндан маъқулланган ечимлар (модул) асосида тадбиркорлик субъектларининг узлуксиз фаолиятини таъминлашга, шу жумладан – пул оқими ва айланма маблағларнинг тўлдирилишидаги вақтинчалик узилишларни қоплашга қаратилган қисқа муддатли (револьвер) кредит маҳсулотларини таклиф қиладилар;
• носоз ҳолатга келган асосий воситаларни таъмирлаш учун кредитлар ажратадилар;
• кредит бюросининг кредит тарихи ва скоринг кўрсаткичларини текширишда кредитлар бўйича тўлов муддатлари узайтирилганлигини эътиборга олишмайди. Бунда муддати узайтириладиган кредитларнинг сифатини таснифлаш ва улар бўйича эҳтимолий йўқотишларга қарши қўшимча захираларни шакллантириш талаб қилинмайди;

4) носоз ҳолатга келган асосий воситаларни таъмирлаш юзасидан кредит учун мурожаат қилишда Тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш давлат жамғармасидан қуйидагиларни олишлари мумкин:

• умумий суммаси 2,5 млрд сўмдан ошмайдиган кредитлар суммасининг 50%игача кафиллик олиш;
• фоиз ставкаси МБ асосий ставкасининг 1,5 бараваридан ошмаган кредитлар бўйича кредитнинг бутун даврига (кредит олинган кундан бошлаб 24 ойдан кўп эмас) асосий ставкадан ошган (бироқ асосий ставканинг 30%идан кўп бўлмаган) фоиз ставкасининг бир қисмини қоплаш учун компенсация.

Қуйидагилар тўхтатиб турилади:

1) тадбиркорлик субъектларининг солиқ қарзи бўйича пеня ҳисоблаш 2023 йилнинг 1 апрелига қадар;

2) ташқи савдо операциялари бўйича муддати ўтган дебиторлик қарзи учун жарима санкцияларини қўллаш ҳамда 04.02.2023 йилга қадар қўлланилган жарима санкцияларини ундириш;

3) тадбиркорлик субъектлари томонидан бўлиб-бўлиб тўлаш шарти билан сотиб олинган давлат активлари бўйича 2022 йил декабрь ва 2023 йил январь ойларида тўланиши лозим бўлган тўловлар, шу жумладан дастлабки тўлов тўланмаганлиги учун фоизлар ва пенялар ҳисоблаш 2023 йилнинг 1 апрелига қадар;

4) ҳаво ҳароратининг кескин совиб кетиши оқибатида қийинчиликларга дуч келган тадбиркорлик субъектларига нисбатан давлат фойдасига ундирувлар билан боғлиқ суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларининг мажбурий ижроси 2023 йилнинг 1 апрелига қадар.

Давлат мулкидан фойдаланиш юзасидан 2022 йилдан буён амалда бўлган ижара шартномалари бўйича ижара тўловлари миқдори 2023  йил 1 апрелга қадар ўзгаришсиз қолади.

Олег ГАЕВОЙ тайёрлади