Принципал ва агентнинг МҲХС бўйича тушуми қандай ҳисобга олинади

21.10.2022
author avatar

Ирина ЗАВАЛИШИНА

МҲХС бўйича эксперт
author avatar

Наталья МЕМЕТОВА

«Норма» эксперти

Тавсияда:

– принципал ва агент;
– принципал ва агентнинг тушумни тан олиши;
– консигнация келишувлари.

 

Принципал ва агент ким улар 

Товар ёки хизматларни харидорга сотишда компаниянгиздан ташқари учинчи томон иштирок этадиган вазиятлар ҳам бўлиб, бунда сотув воситачилар – агентлар, тарқатувчилар, дилерлар ва ҳ.к. орқали амалга оширилади.

Ушбу ҳолатдаги битимда компаниянгиз ким бўлиб ҳисобланишини – принципалми ёки агентми, аниқлаб олишингиз керак.

Товар ёки хизматларни ўзингиз сотаётиб, улар учун ўзингиз жавобгар бўлганингизда, принципал ҳисобланасиз. Товар ёки хизматлар сотилишини ўзингиз ташкиллаштирсангиз, бироқ уларни учинчи томон тақдим этса, унда сиз агент бўлиб ҳисобланасиз .

Бунда шартномада сиз, харидорга ваъда қилинган ҳар бир товар ёки хизматга нисбатан кимлигингиз: принципалми ёки агентми, аниқлаб олишингиз керак. Мисол учун, айрим шартномалар бўйича харидорга бир неча товар ёки хизматлар тақдим этилиб, уларнинг айримларига нисбатан компания принципал, бошқаларига нисбатан эса агент сифатида амал қилади.

Шартномада келишилган товар (хизмат) – харидорга тақдим этилиши керак бўлган фарқли товар ёки хизмат (ёхуд фарқли товар ёки хизматлар пакети)дир.

Эслатиб ўтамиз

Товар ёки хизмат, қуйидаги иккита мезон бажарилса, фарқли ҳисобланади :

  • харидор товар ёки хизматнинг ёлғиз ўзидан ёки бемалол фойдаланиши мумкин бўлган бошқа ресурслар билан биргаликда наф олиши мумкин (яъни, товар ёки хизмат фарқли бўлиши мумкин);
  • компаниянинг товар ёки хизматни харидорга тақдим этиш тўғрисидаги ваъдаси шартномадаги бошқа ваъдалардан алоҳида идентификацияланадиган бўлади (яъни, товар ёки хизматни тақдим этиш ваъдаси шартнома контекстида фарқли...
lock

Давомини ўқиш учун Buxgalter Pro га обуна бўлинг