Бошланғич тан олингандан кейин ижарачида ижара мажбурияти қандай ҳисобга олинади
29.10.2021
Тавсияда:
– ижара бўйича мажбуриятни кейинги баҳолаш;
– ижара мажбуриятини баҳолаш бўйича амалий вазиятлар.
Ижара бўйича мажбуриятни келгусида баҳолаш
Бошланғич тан олингандан сўнг ижара бўйича мажбуриятни:
- мазкур мажбурият бўйича ҳисобланган фоизларга кўпайтириш;
- тўланган ижара тўловлари суммасига камайтириш;
- қуйидагиларни акс эттириш мақсадида қайта баҳолаш лозим:
– қайта баҳолаш, ёки
– ижара шартномасини модификация қилиш, ёки
– аҳамияти бўйича қайта кўриб чиқилган қатъий белгиланган тўловларини акс эттириш 
.
Ижара мажбурияти бўйича фоизларни ижара муддати давомида ҳар бир ҳисобот даврида дисконтлаш ставкасидан келиб чиқиб ҳисобланг .
Бу – қуйидагича фоиз ставкаси .
- агар у осон аниқланиши мумкин бўлса, ижара шартномасига киритилган;
- ижарачи томонидан қўшимча қарз маблағларини жалб этиш ставкаси, агар у осон аниқланиши мумкин бўлмаса;
- агар шартноманинг шартлари ўзгарса, қайта кўриб чиқилган. Масалан, ижаранинг муддати, асосий активни харид қилишга опцион қийматининг ўзгариши.
Ижаранинг бошланиш санасидан кейин фойда ёки зарар таркибида қуйидагиларни тан олинг:
- ижара мажбурияти бўйича фоизлар;
- мажбурият баҳолашига киритилмаган ўзгарувчан ижара тўловлари .
Истиснолар бундай харажатлар бошқа МҲХС стандартларидан фойдаланган ҳолда бошқа активнинг баланс қийматига киритилгандаги ҳолатлар ташкил қилади.
Ижара мажбуриятларини баҳолаш бўйича амалий вазиятлар
Қуйидаги жадвалда ижара мажбурияти ҳисобининг турли жиҳатлари билан вазиятлар рўйхати келтирилмоқда.
|
Ижарачи томонидан ижара бўйича вазифаларнинг хусусиятлари |
|||||||
|
вазият |
вазиятнинг номланиши |
тўловларнинг даврийлиги |
тўлов санаси |
ижарага берувчидан рағбат |
ҳисобот санаси ижара даври тугаши билан мос келади |
ижара шартнмасини бекор қилганлик учун жарима |
узайтиришга опцион |
|
5.1 |
Бино ижараси |
йилда бир марта |
давр охирида |
|
йўқ |
|
|
|
5.2 |
Бино ижараси |
йилда бир марта |
давр бошида |
|
йўқ |
|
|
|
5.3 |
Бино ижараси |
ярим йилда бир марта |
давр охирида |
|
ҳа |
бор |
|
|
5.4 |
Бино ижараси |
ярим йилда бир марта |
давр бошида |
|
ҳа |
бор |
|
|
5.5 |
Актив ижараси (тенг бўлмаган тўловлар) |
чоракда бир марта |
давр охирида |
|
ҳа |
|
|
|
5.6 |
Актив ижараси (рағбат) |
чоракда бир марта |
давр бошида |
рағбат бор – биринчи тўловдан озод қилиш |
ҳа |
|
|
|
5.7 |
Узайтириш опциони билан бирга актив ижараси |
ойда бир марта |
давр охирида |
|
ҳа |
|
бор |
|
5.8 |
Узайтириш опциони билан бирга актив ижараси |
ойда бир марта |
давр бошида |
|
ҳа |
|
бор |
5.1-вазият
Бино ижараси (ҳисобот санаси давр якунланиши билан мос келмайди – тўловлар давр охирида)
Компания 2021 йил 1 апрелда бинони ижарага олди. Ижара муддати – 3 йил. Бинонинг қолган хизмат муддати – 40 йил.
400 000 минг сўм миқдоридаги ижара тўловлари ҳар йили 31 мартда яъни ижаранинг ҳар йили охирида тўланади.
Ижара шартномасига киритилган ставка 20 %га тенг. Аннуитетлар ставкаси 20 %да ва учта даврда (учта йиллик тўловда) 2,106481ни ташкил қилади.
Бино маъмурий мақсадларда фойдаланилади. Компаниянинг ҳисоб сиёсати ўз биноларини 16-сон IAS «Асосий воситалар» стандартига асосан бошланғич қиймат бўйича акс эттиришни талаб этади. Компания ўз биноларини чизиқли усулни қўллаган ҳолда амортизация қилади.
Ижаранинг компания молиявий ҳисоботига таъсири қандай бўлади ва 2021–2024 йиллар 31 декабрда якунланган йиллар учун молиявий ҳисоботдан кўчирмалар қандай бўлади?
Операциянинг бошланғич баҳоланиши
Компания ижарачи сифатида 2021 йил 1 апрелда фойдаланиш ҳуқуқи шаклидаги актив (ФҲША)ни ва ижара бўйича мажбуриятни тан олиши лозим.
Ижара бўйича мажбуриятнинг бошланғич баҳоланиши 842 592 400 сўм (битта ижара тўлови 400 000 000 сўм х аннуитетлар ставкаси 2,106481) ижара бошида ҳали тўланмаган келгуси ижара тўловларининг дисконтланган қийматини ўз ичига олади. Дисконтлаш чоғида ижара шартномасига киритилган 20 % ставка қўлланилади, сабаби у осонгина аниқланиши мумкин.
Фойдаланиш ҳуқуқи шаклидаги актив (ФҲША)нинг бошланғич баҳолаши ижара бўйича мажбуриятнинг бошланғич баҳолашига – 842 592 400 сўмга тенг бўлади.
2021 йил 1 апрелда компания қуйидаги ўтказмани акс эттириши лозим бўлади (сўм):
Дт «Фойдаланиш ҳуқуқи шаклидаги актив» – 842 592 400
Кт «Ижара бўйича мажбурият» – 842 592 400
Ижара бўйича мажбуриятнинг кейинги акс эттирилиши
Бошланғич тан олингандан кейин ижара бўйича мажбурият фоизларга (20 %) кўпайтирилади ва ижара тўловларига камайтирилади (жадвалда кўрсатилгани каби).
|
Давр |
Давр бошига қолдиқ |
Фоизлар |
Ижара тўлови |
|
Наша страница
Канал в телеграм 