Корпоратив карта бўйича ҳисоб-китобларни амалга ошириш тартиби

Тавсияда:

– корпоратив карта;
– корпоратив картани очиш;
– корпоратив карта орқали тўланадиган харажатлар;
– ходимларга корпоратив картани топшириш;
– корпоратив карта бўйича ҳисоботлар;
– корпоратив карта бўйича ҳисоб-китобларни бухгалтерия ҳисобида акс эттириш.

Корпоратив карта – жуда қулай тўлов воситаси. У товарлар ва хизматлар ҳақини бевосита уларни харид қилиш чоғида тўлаш имконини беради.

Корпоратив карталардан фойдаланиш бўйича асосий норматив ҳужжат – Ўзбекистон Республикаси ҳудудида банк карталарининг чиқарилиши ва муомалада бўлиши қоидалари тўғрисидаги низом.

Давлат буюртмачилари томонидан корпоратив банк карталари («харид карталари»)дан фойдаланган ҳолда харидларни амалга ошириш тартиби махсус Низом билан белгиланган.

Корпоратив картанинг ўзи нима

Корпоратив банк картаси – уни сақловчига карта ҳисобварағидаги пул маблағларини тасарруф этиш ҳуқуқини берувчи тўлов картаси.

Карта сақловчилари қуйидагилар бўлиши мумкин:

• юридик шахснинг ваколатли ходими

ёки

• якка тартибдаги тадбиркор.

Корпоратив картанинг олд томонида мажбурий реквизитлар сифатида қуйидагилар кўрсатилади :

• юридик шахснинг расмий (фирма) номи ва (ёки) унинг тўлов тизимидаги шартли рақами;
• банк картаси эмитентининг расмий номи;
• банк картасининг рақами ва амал қилиш муддати.

Шунингдек, тўлов тизими қоидалари билан тўлов тизими доирасида эмиссия қилинадиган банк карталарининг қўшимча мажбурий реквизитлари, идентификация белгилари ва банк карталарининг элементлари белгиланиши мумкин . 

Корпоратив карта қандай очилади

Корпоратив картани расмийлаштириш учун хизмат кўрсатувчи банк билан шартнома тузинг. Бунинг учун корхона раҳбарининг сўмдаги (валютадаги) махсус корпоратив карта ҳисобварағини очиш ва корпоратив картани чиқариш учун аризасини тақдим этинг.

Шартномада назарда тутилган муддатда банк махсус корпоратив ҳисобварақни очади, картани тайёрлайди ва уни корхона раҳбарига ёки ишончнома асосида унинг вакилига топширади.

Банк корпоратив картани чиқаргани учун ўз тарифига мувофиқ ҳақ ундиради.

Бухгалтерия ҳисобида корпоратив картани чиқарганлик учун банк воситачилик ҳақини тўлашни қуйидаги ўтказма билан акс эттиринг:

9430-ҳисобварақ дебети;

5110-ҳисобварақ кредити.

Карта ҳисобварағини тўлов топшириқномаси билан ташкилотингизнинг ҳар қандай депозит ҳисобварағидан, 2025 йил 12 ноябрдан бошлаб эса – кредит (ссуда) ёки транзит ҳисобварақлардан ҳам тўлдириб туришингиз мумкин.

Корпоратив карта орқали қандай харажатларни тўлаш мумкин

Юридик шахслар Ўзбекистон ҳудудидаги фаолият билан боғлиқ харажатларни корпоратив карта ёрдамида амалга оширишлари мумкин . Бунинг учун миллий валютадаги корпоратив карталардан фойдаланилади.

Масалан, корпоратив карта ёрдамида қуйидагилар учун ҳақ тўлаш мумкин:

• асосий воситаларни, материалларни, товарларни сотиб олиш;
• ишлар ва хизматлар, шу жумладан мол-мулк ижараси;
• хизмат сафари харажатлари;
• давлат божлари ва йиғимлари;

• мобил иловалар орқали (2025 йил 13 мартдан бошлаб) ҳамда жойида (2025 йил 12 ноябрдан бошлаб) электр энергияси ва газ;
• мобил иловалар орқали ва жойида ичимлик ва оқова сув хизматлари (2025 йил 12 ноябрдан бошлаб);

• бошқа харажатлар.

Давлат буюртмачилари харид картаси ёрдамида қуйидагилар учун тўловни амалга оширишга ҳақли :

• Ўзбекистон ҳудудида уларнинг фаолияти билан боғлиқ бўлган чипталар, яшаш харажатлари ва бошқа хизмат сафари харажатлари;

• давлат буюртмачисининг эҳтиёжлари учун белгиланган тартибда талаб этиладиган бензин, суюлтирилган ва сиқилган газ, авиа ва дизель ёқилғисида ҳаракатланувчи транспорт воситаларига ёқилғи қуйиш, шунингдек электромобилларни электр энергияси билан қувватлантириш харажатлари;

• корпоратив буюртмачилар томонидан тўғридан-тўғри шартномалар тузиш ҳуқуқи берилган ҳолларда товарларнинг (ишларнинг, хизматларнинг) бир молия йили давомида БҲМнинг 1 000 баравари миқдоригача амалга ошириладиган давлат харидлари.

Юридик шахсларнинг чет эл валютасидаги банк карталаридан Ўзбекистон ҳудудидан ташқарида савдо тусига эга бўлмаган валюта операцияларини амалга ошириш учун фойдаланиш мумкин.

Якка тартибдаги тадбиркорлар (ва 2025 йил 12 ноябрдан бошлаб – ўзини ўзи банд қилган шахслар) миллий валютадаги банк карталаридан фойдаланган ҳолда Ўзбекистон ҳудудида ишлаб чиқариш фаолияти, савдо, хизмат кўрсатиш, ишларни бажариш билан боғлиқ бўлган, шунингдек қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган бошқа харажатлар бўйича тўловларни амалга оширишга ҳақли. 2025 йил 12 ноябрдан бошлаб якка тартибдаги тадбиркорлар ва ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг бизнес карталаридан нақд пул олиш мумкин .

Якка тартибдаги тадбиркорларнинг чет эл валютасидаги банк карталаридан Ўзбекистон ҳудудидан ташқарида савдо тусига эга бўлмаган валюта операцияларини амалга ошириш учун фойдаланиш мумкин. 

Вазият

Корхона қимматбаҳо ускуналарни сотиб олиш учун корпоратив картадан ҳақ тўламоқчи  

Корхона корпоратив картадан ҳақини тўлаган ҳолда 30 млн сўмлик ускуналарни сотиб олишга қарор қилди.

Бу қонунийми?

– Ҳа, қонуний. Низомда корпоратив карта билан ҳақи тўланадиган товарлар ва хизматлар суммаси бўйича чекловлар мавжуд эмаслиги сабабли, корпоратив карта орқали ускуналарни сотиб олиш учун ҳақ тўлаш мумкин.

Юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар ўртасида нақд пулсиз ҳисоб-китоблар олди-сотди шартномаларини тузмасдан инвойс (ҳисобварақ-фактура) бериш орқали корпоратив карталар орқали амалга оширилади .

Бироқ, бу меъёр сотувчи билан томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари назарда тутилган шартнома тузишни тақиқламайди.

Ходимларга корпоратив картани қандай топшириш керак 

Корпоратив карталарни функционал вазифаларини бажариши учун зарур бўлган ходимларга беринг. Масалан, қуйидагилар учун:

• ТМҚ харид қилиш – таъминот ёки логистика хизмати ходимига;
• реклама ёки маркетинг тадбирлари ҳақини, вакиллик харажатларини тўлаш – маркетинг ёки савдо хизмати мутахассисига;
• ЁММ ва таъмирлаш ишлари ҳақини тўлаш – автотранспорт ҳайдовчисига. 

Корпоратив картадан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган ҳисобдор шахслар – ходимлар рўйхатини корхона раҳбари буйруғи билан белгиланг. Улар билан тўлиқ моддий жавобгарлик тўғрисида шартнома тузинг, унга асосан ходимлар картадан пул маблағларининг сарфланиши, шунингдек унинг бут сақланиши учун жавобгарликни ўз зиммасига олади.

Шунингдек, корпоратив карталарни бериш ва улардан фойдаланиш тартибини ички ҳужжат билан белгилашни тавсия этамиз. 

 Масалан, Корпоратив карталар билан ишлаш тўғрисидаги низом кўринишида, унда қуйидагиларни акс эттиринг:

• уларни олиш ва қўллаш тартиби;
• карталар ва улардаги пул маблағлари бут сақланиши, шунингдек маблағлардан мақсадли фойдаланмаслик учун жавобгарлик;
• карта орқали тўлаш мумкин бўлган харажатлар рўйхати;
• харажатларни раҳбарият томонидан маъқуллаш тартиби;
• корпоратив карта бўйича ҳисоботларни тақдим этиш тартиби;
• банк картаси йўқотилган ёки шикастланган ҳолда амалга ошириладиган хатти-ҳаракатлар ва б.

Корпоратив карталардан фойдаланишга рухсат берилган ходимларни ушбу ички ҳужжат билан имзо қўйдирган ҳолда таништиринг, кундалик ишда фойдаланишлари учун ҳужжат нусхаси билан таъминланг.

Эътибор беринг

Корпоратив карта йўқотилган тақдирда карта эгаси у йўқотилганлиги ёки ўғирланганлиги ҳақида хабар бергунига қадар банклар ўтказилган тўловлар бўйича жавобгар бўлмайди .

Корпоратив карта бўйича қандай ҳисобот бериш керак

Корпоратив карта корхона ходимига қатъий белгиланган мақсадлар учун ҳисобдорлик асосида берилади.

Картани сақловчи уни ҳисобдорлик асосида олган кундан бошлаб 10 кундан кечиктирмай сарфланган маблағлар тўғрисида ҳисоботни бухгалтерияга тақдим этиши, шунингдек тасдиқловчи ҳужжатларни тақдим этиши шарт :

• тўлов терминаллари квитанцияларининг асл нусхалари;
• битим томонларини аниқлаш имконини берувчи электрон чеклар, квитанциялар, хабарлар;
• инвойслар (ҳисобварақ-фактуралар);
• бошқа ҳужжатлар.  

Ҳисоботни эркин шаклда тузиш ёки бўнак ҳисоботи шаклидан фойдаланиш мумкин.

Хизмат сафарлари билан боғлиқ харажатларни тўлаш учун корпоратив картадан фойдаланганда ҳисобдор шахс хизмат сафаридан қайтганидан кейин 3 иш куни мобайнида сарфланган суммалар тўғрисида тасдиқловчи ҳужжатларни илова қилган ҳолда бухгалтерияга ҳисобот тақдим этиши шарт  .

Агар сарфланмаган маблағни карта ҳисобварағидан депозит ҳисобвараққа қайтармоқчи бўлсангиз, буни тўлов топшириқномасини расмийлаштириб амалга оширишингиз мумкин.

Корпоратив карта бўйича ҳисоб-китоблар бухгалтерия ҳисобида қандай акс эттирилади 

21-сон БҲМС Ҳисобварақлар режасида корпоратив карта бўйича ҳисоб-китобларни акс эттириш учун махсус ҳисобварақ йўқ. Бироқ ўз ишчи Ҳисобварақлар режасига алоҳида ҳисобварақни, масалан, 5540-«Корпоратив карта» ҳисобварағини киритишингиз мумкин.

Агар сизда бир нечта корпоратив карта мавжуд бўлса, уларнинг ҳар бири бўйича ҳисоб-китобларни қулай бўлиши учун алоҳида субсчётда юритишингиз мумкин.

Бу ҳисобварақларнинг дебетида пул маблағларининг корпоратив картага ўтказилишини, кредитида маблағларнинг ҳисобдан чиқарилишини акс эттиринг.

Корпоратив карта бўйича бухгалтерия ўтказмаларини уни ҳисобдор шахсга беришда эмас, балки сарфланган маблағлар тўғрисида ҳисобот асосида амалга оширинг. Бунда картага ўтказилган бутун суммани эмас, фақат картадан сарфланган маблағлар суммасида ҳисобдор шахснинг қарзини акс эттиринг.

Бухгалтерия ҳисобида корпоратив карта бўйича ҳисоб-китобларни қуйидагича акс эттиринг: