Товарлар экспорти бўйича солиқлар қандай тўланади

Товарлар экспортининг солиқ оқибатлари тўғрисида buxgalter.uz илтимосига биноан Молия вазирлигининг билвосита солиқлар ва божхона тўловлари методологияси бўлими бошлиғи Баҳодир БОЙҚАБИЛОВ гапириб берди:

– Товарларнинг Ўзбекистон божхона ҳудудидан уларни қайта олиб кириш тўғрисидаги мажбуриятни олмасдан олиб чиқиб кетилиши товарлар экспортидир .

Товарлар экспорти қуйидагилар билан тасдиқланади:

• контракт ёки унинг тасдиқланган кўчирма нусхаси;
• товарларни чиқаришни амалга оширувчи божхона органининг товарларни Ўзбекистон божхона ҳудудидан олиб чиқиш учун белгиси қўйилган БЮД;
• божхона органининг товарлар белгиланган мамлакатга жўнатилганлигини тасдиқловчи белгиси қўйилган, товарга илова қилинадиган ҳужжатлар;
• воситачилик шартномаси, топшириқ шартномаси ёки кўчирма нусхаси (товарлар экспортга воситачи (ишончли вакил) орқали воситачилик (топшириқ) шартномаси бўйича реализация қилинганда).

Шунингдек, бошқа ҳужжатлар ҳам тақдим этилиши мумкин .

Эътибор беринг! Ўз кучи билан хизматлар кўрсатишга (ишларни бажаришга) чет эл валютасида тузилган шартномалар:

• ХМИ, донор мамлакатлар, хорижий давлатлар ҳукуматлари, бошқа норезидентлар маблағлари ҳисобидан Ўзбекистон ҳудудида амалга ошириладиган лойиҳалар бўйича халқаро тендерларда иштирок этиш натижалари бўйича;
• агар товар (иш, хизмат)лардан Ўзбекистон ҳудудида фойдаланилса, етказиб беришга норезидентлар билан тўғридан-тўғри битимлар шартида экспорт шартномаларига тенглаштирилади.

Мазкур шартномалар тўғрисидаги маълумотлар Ташқи савдо операцияларининг ягона электрон ахборот тизимига киритилган ҳолда экспорт шартномаларига тенглаштирилади .

Солиқ кодексида назарда тутилган преференцияларни инобатга олган ҳолда товарларни экспорт қилувчи корхоналар учун солиқ оқибатларини кўриб чиқамиз.

I. ҚҚС

Агар реализация қилиш жойи Ўзбекистон бўлса, товарларни реализация қилиш бўйича айланма ҚҚС солиш объекти ҳисобланади .

Товарларни реализация қилиш бўйича айланма - бу:

• товарга бўлган мулк ҳуқуқини пуллик асосда, шу жумладан товарнинг қарз шартномаси бўйича ўтказиш;
• товарни бепул бериш, бундан шундай бериш иқтисодий жиҳатдан ўзини оқлайдиган ҳоллар мустасно;
• мол-мулкни молиявий ижарага (лизингга) бериш;
• товарни бўлиб-бўлиб тўлаш шартлари асосида бериш .

Товарлар экспортига 0%ли ставка бўйича солиқ солиш қуйидагилар реализация қилинганда амалга оширилади:

• Ўзбекистон ҳудудидан экспорт божхона тартиб-таомилига олиб чиқилган товарлар;
• илгари Ўзбекистон божхона ҳудудида қайта ишлаш божхона тартиб-таомилига жойлаштирилган, Ўзбекистон ҳудудидан олиб чиқилган товарлар;
• Ўзбекистон божхона ҳудудида қайта ишлаш божхона тартиб-таомилига жойлаштирилган товарларни қайта ишлаш натижасида олинган (ҳосил бўлган) товарлар (қайта ишлаш маҳсулотлари, чиқиндилар ва (ёки) қолдиқлар);
• Ўзбекистон ҳудудидан олиб чиқилган ғамлаб қўйилган нарсалар (ҳаво кемаларидан рисоладагидек фойдаланилишини таъминлаш учун зарур бўлган ёқилғи ва ёнилғи-мойлаш материаллари) .

Агар товар Ўзбекистондан ташқарига олиб чиқилмаса, сиз ноль даражали ставкани қўллашга ҳақли эмассиз.

ҚҚСни ҳисобга олиш

ҚҚСнинг ноль даражали ставкасини қўллаган ҳолда товарлар экспортида ҳисобга олишнинг барча шартларига риоя қилинган тақдирда сиз етказиб берувчиларингиз томонидан тақдим этилган ҳисобварақ-фактураларда кўрсатилган  ҚҚС суммаларини ҳисобга олишга ҳақлисиз .

ҚҚСни ҳисобга олиш учун шартлардан бири - чет эллик сотиб олувчи томонидан экспорт қилинаётган товарлар учун ҳақ тўланганлигини тасдиқловчи банк ҳужжатидан кўчирма.

Бунда ноль даражали ставка бўйича товарларни экспортга реализация қилиш мақсадида фойдаланиладиган, ҳақиқатда олинган товарлар (хизматлар) бўйича тўланиши лозим бўлган (тўланган) солиқ сотувчининг Ўзбекистондаги банк ҳисобварағига келиб тушган валюта тушумининг улушида ҳисобга олинади.

Товар экспорти воситачилик, топшириқ шартномаси бўйича воситачи (ишончли вакил) орқали амалга оширилган тақдирда, солиқ воситачининг, ишончли вакилнинг ёки солиқ тўловчининг ҳисобварағига келиб тушган валюта тушумининг суммаси улушида ҳисобга олинади.

Импорт қилишда солиқни тўлаш бўйича кечиктиришда ҚҚСни ҳисобга олиш

Агар сизга товарларни импорт қилишда кечиктириш тақдим этилган бўлса, сиз солиқни ҚҚС ҳақиқатда бюджетга тўланган ойда ҳисобга олишингиз мумкин .

II. Фойда солиғи

Товарларни экспортга реализация қилишдан олинган фойдага 0%ли ставка бўйича фойда солиғи солинади, агар:

• товарларни (хизматларни) экспорт қилишдан олинадиган даромадлар жами даромаднинг 15%дан ортиғини ташкил этса;
• чет эл валютасида тўлов хизматлар кўрсатилган кундан эътиборан 180 календарь куни ичида келиб тушган тақдирда .

Агар сизда 0%ли ставка ва бошқа ставкалар бўйича солиқ солинадиган айланмалар мавжуд бўлса, қуйидаги усуллардан бири ёрдамида даромадлар ва харажатларнинг алоҳида-алоҳида ҳисобини юритинг:

• мутаносиб усул;
• тўғридан-тўғри ҳисобга олиш усули .

Алоҳида-алоҳида ҳисоб юритиш тартибини солиқ солиш мақсадларида ҳисоб сиёсатида акс эттиринг.

Сиз товарлар экспортидан олинган фойда ва бошқа фаолиятдан олинган фойдани алоҳида-алоҳида аниқлашингиз зарур.

III. Айланмадан олинадиган солиқ

Айланмадан олинадиган солиқ ҳисоб-китобида товарларни (хизматларни) экспорт қилишдан олинган даромадлар жами даромаддан чегириб ташланади, ушбу даромадлар умумий даромаднинг 15%идан кўпроғини ташкил этиши шарти билан .