Ноябрь ойидаги бухгалтер учун фойдали ахборот:
Суд чиқимлари – даъво аризасини бериш чоғида давлат божи ва бошқа харажатлар тўланиши, шунингдек уларнинг жавобгар томонидан қопланиши бухгалтерия ҳисобида қандай акс эттирилиши юзасидан buxgalter.uz эксперти Татьяна ЛИМАРЕВА тушунтириш берди:
– Суд чиқимлари учун харажатларингизнинг қопланиши фаолиятингиз учун одатий бўлмаган тушум деб ҳисобланиши аён. Бу – даромад эмас, қоплам бўлиб, даромадлар счётларида ҳисобга олинмайди.
Суд чиқимларига судга мурожаат қилиш билан боғлиқ харажатлар киради:
- давлат божлари;
- почта харажатлари;
- таржимон хизматлари ва ҳ.к.
21-сон БҲМСга мувофиқ, дебиторлар билан турли операциялар бўйича ҳисоб-китоблар тўғрисидаги умумлаштирилган ахборот 4800 счётлар гуруҳининг иккиламчи счётларида акс эттирилади. Хусусан, суднинг ҳал қилув қарори қабул қилингунча суд чиқимларини 4890 «Бошқа дебиторларнинг қарзи» – жавобгарнинг қарзи счётида акс эттиришни тавсия этамиз 
.
Чиқимлар қопланмаса, уларни 9430 «Бошқа операцион харажатлар» счётига ҳисобдан чиқаринг.
Суд чиқимлари – чегириб ташланадиган харажатлар.
Суд хўжалик шартномалари шартларини бузганлик учун жарималар, пенялар ва санкцияларнинг бошқа турларини тан олса, бундай харажатлар жавобгар учун чегириб ташланмайдиган харажатларга , даъвогар томони учун «бошқа» даромадларга киради.
Проводкалар:
|
Хўжалик операциясининг мазмуни |
Счетлар корреспонденцияси |
|
|
Дебет |
Кредит |
|
|
Даъвогарнинг бухгалтерия проводкалари |
|
|
|
Суд чиқимлари (давлат божи ва почта харажатлари) ҳисобланди |
4890 (субконто –жавобгар) |
6990 (субконто – суд) |
|
Суд чиқимлари тўланди |
||
|
Жавобгар суднинг ҳал қилув қарорига кўра суд чиқимлари ёки уларнинг бир қисмини қоплади |
||
|
Жавобгар суднинг ҳал қилув қарорига кўра хўжалик шартномалари шартларини бузганлик учун жарималар, пенялар ва санкцияларнинг бошқа турларини қоплади – даромад ҳисобланди |
9390* |
|
|
Жавобгарнинг бухгалтерия проводкалари |
|
|
|
Суднинг ҳал қилув қарорига кўра даъвогар қоплаши керак бўлган суд чиқимлари суммаси чегириб ташланадиган харажатга ҳисобдан чиқарилди |
6990 (субконто – суд) |
|
|
Суднинг ҳал қилув қарорига кўра хўжалик шартномалари шартларини бузганлик учун жарималар ва санкцияларнинг бошқа турларининг тан олинган суммаси чегириб ташланмайдиган харажатга ҳисобдан чиқарилди |
6010 (субконто – даъвогар) |
|
|
Даъвогарнинг суд чиқимлари ҳамда суднинг ҳал қилув қарорига кўра хўжалик шартномалари шартларини бузганлик учун жарималар, пенялар ва санкцияларнинг бошқа турларининг тан олинган суммаси тўланди |
||
*Бундай даромадлар жами даромадга киритилади ва Фойда солиғи ҳисоб-китобида (Ҳисоб-китобга 1-илованинг 220–221-сатрлари) акс эттирилади. Айланмадан олинадиган солиқни тўловчида ҳам ушбу сумма жами даромадга киритилади ва ҳисобот (солиқ) даври якунлари бўйича даромадларидаги улуши устунлик қиладиган фаолият тури учун белгиланган ставкада солиқ солинади .
2022 йил 23 ноябрдан бошлаб даъвогар бундай даромадга ҳисобда даромад тан олинган санада (суднинг ҳал қилув қарори чиқарилган санада) бир томонлама ЭҲФ расмийлаштиради (22.08.2022 йилдаги 471-сон ВМҚ билан Ҳисобварақ-фактураларнинг шакллари ҳамда уларни тўлдириш, тақдим этиш ва қабул қилиш тартиби тўғрисидаги низомга киритилган ўзгартиришларни ҳисобга олган ҳолда).
