Импорт қилинган ТМЗ қайси сана билан кирим қилинади

22 апреля 2022 г.

Корхона ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун ТМБни импорт қилади. Ушбу ТМБга бўлган мулк ҳуқуқининг ўтиши санасини қандай тўғри аниқлаш ва уларни қайси сана билан кирим қилишни buxgalter.uz илтимосига биноан Молия вазирлиги Бухгалтерия ҳисоби ва аудит методологияси департаменти директори ўринбосари Асал ХАШИМОВА тушунтирди:

– ТМЗни товарнинг кузатув ҳужжатлари (инвойс, ҳисобварақ-фактура ва ҳ.к.) ёки БЮД асосида мулк ҳуқуқининг ўтиши санасида ҳисобга қабул қилинг.

Эътибор беринг

Инкотермс қоидалари ТМЗни ташиш ва етказиб беришнинг намунавий шартларини белгилайди. Инкотермс ТМЗга бўлган мулк ҳуқуқининг ўтиши масаласини тартибга солмайди. Ушбу жиҳат шартнома шартларида, бухгалтерия ҳисоби мақсадларида эса - бирламчи ҳисоб ҳужжатларига асосан белгиланади.

Одатда мулк ҳуқуқи харидорга у ҳақиқатда товарни олишидан аввал ўтади. Бундай ҳолларда ҳисобда товар икки босқичда кирим қилинади:

1) омборга келиб тушмаган товарлар - “Йўлдаги товарлар” счётига;

2) улар келиб тушганда - “Омбордаги товарлар” счётига.

Шу боис, агар шартномада мулк ҳуқуқининг ўтиши пайти белгиланмаган бўлса, харидорда у мол-мулкни топшириш пайтида юзага келади ФК 185-м.. Товарни топшириш ҳолати инвойс (ҳисобварақ-фактура) ёки товарнинг бошқа кузатув ҳужжати билан тасдиқланади.

Агар шартномада товарни топшириш санаси ва асоси (ҳужжати) тўғрисидаги махсус шартлар бўлмаса, уни БЮД санасида кирим қилинг.

Мисол

Мулк ҳуқуқининг ўтиши санасини товарни жўнатиш санаси бўйича аниқлаш

Товар EXW контракти бўйича етказиб бериш шартларига асосан 7 апрель куни етказиб берувчининг омборида инвойс билан харидорга (ёки ташувчига) топширилди. Барча кейинги харажатлар (ташиш, суғурталаш, божхона харажатлари) харидор томонидан амалга оширилади.

Етказиб берувчининг омборидан жўнатиш санаси - 7 апрель мулк ҳуқуқининг ўтиши ва харидорда ҳисобга қабул қилиш санаси бўлади.

Мисол

Мулк ҳуқуқининг ўтиши санасини товарнинг кузатув ҳужжатлари бўйича аниқлаш

Контрактда товар етказиб берувчи томонидан FCA шартларида ўз мамлакатининг божхона чегарасигача етказиб берилишини назарда тутади. Етказиб берувчи томонидан тақдим этилган товарнинг кузатув ҳужжатлари ташувчига 11 апрель куни топширилади, яъни харидор шу санадан бошлаб ҳали бошқа мамлакатда бўлган товарларни назорат қилади.

Мулк ҳуқуқининг ўтиши ва ҳисобга қабул қилиш санаси етказиб берувчи томонидан тақдим этилган товарнинг кузатув ҳужжатлари асосида аниқланади - 11 апрель.

Мисол

Мулк ҳуқуқининг ўтиши санасини божхона белгиси бўйича аниқлаш

Товар харидорга ташувчи томонидан топширилади, унинг хизматига етказиб берувчи ҳақ тўлаган. Шартнома шартларига кўра, товарни топшириш санаси божхона масканининг товарнинг кузатув ҳужжатларига қўйган белгиси асосида аниқланади. Контракт бўйича етказиб бериш шартлари - CIP Тошкент шаҳар божхона маскани. Товар 11 апрель куни етиб келди. Божхона маскани 13 апрель куни ҳужжатга товар келиб тушганлиги тўғрисидаги белги қўйди.

Шартнома шартлари бўйича мулк ҳуқуқининг ўтиши ва харидорда ҳисобга қабул қилиш санаси - 13 апрель.

Мисол

Мулк ҳуқуқининг ўтиши санасини БЮД бўйича аниқлаш

Контрактда товарни топшириш санаси белгиланмаган. Контракт бўйича етказиб бериш шартлари - CIP Тошкент шаҳар божхона маскани.

Харидор товарни 4 апрель куни 70-“Вақтинча сақлаш” режимида, 8 апрель куни эса - 40-«Эркин муомалага чиқариш (импорт)» режимида расмийлаштирди.

Контрактда товарни топшириш санаси белгиланмаганлиги боис, харидор товарни биринчи БЮД ИМ 70 расмийлаштирилган санада ҳисобга қабул қилади.

Эътибор беринг

Импорт контрактларида товарга бўлган мулк ҳуқуқининг ўтиши санасини белгиланг. Сиз товарни миллий валютада балансга қабул қиладиган қиймати шунга боғлиқ, чунки Марказий банк курси вақти-вақти билан ўзгариб туради.

Агар сиз - ҚҚС тўловчи бўлсангиз, ТМЗни харид қилишда сиз тўланган “божхона” ҚҚСни ҳисобга олишга қабул қилишнинг барча шартлари бажарилган тақдирда ҳисобга олишингиз мумкин СК 266-м..

Агар сиз - ҚҚС тўловчиси бўлмасангиз, божхона тўловлари таркибида тўланган солиқ суммасини сотиб олинган мол-мулк таннархига киритинг.

Мавзуга доир батафсил тушунтиришларни тавсия қиламиз: