Агар асосий воситаларни тугатишда ТМҚ кирим қилинган бўлса

Корхона ҳали тўлиқ эскирмаган ишлаб чиқариш ускунасини тугатмоқда, эҳтиёт қисмлар ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун фойдаланилади. Ушбу операция бухгалтерия ҳисобида қандай тўғри акс эттирилади? Унда солиқ оқибатлари бўладими?

Саволларга “Норма” эксперти Татьяна ЛИМАРЕВА жавоб берди:

- Асосий восита тугатилади, башарти қуйидаги сабабларга кўра ундан кейинчалик фойдаланиш имкони бўлмаса ёки мақсадга мувофиқ бўлмаса :

• тўлиқ амортизацияланганлари;
• ҳалокатлар, табиий офатлар, фойдаланишнинг рисоладаги шарт-шароитларини бузиш оқибатида яроқсиз ҳолга келганлари;
• маънан эскирганлари;
• давлат органларининг қарорлари бўйича;
• корхонанинг қурилиши, кенгайтирилиши, реконструкция қилиниши, замонавийлаштирилиши ва техник қайта жиҳозланиши муносабати билан.

Тугатиш учун комиссия тузинг ва уни корхона раҳбарининг буйруғи билан тасдиқланг. У қабул қилган қарор натижаларини икки нусхада АВни тугатиш  тўғрисидаги далолатнома билан расмийлаштиринг . Далолатнома комиссия аъзолари томонидан имзоланади ва корхона раҳбари томонидан тасдиқланади.

Далолатноманинг биринчи нусхаси бухгалтерияга берилади, иккинчиси АВ сақланиши учун масъул шахсда қолади. Тугатиш якунлангандан кейин тугатиш билан боғлиқ харажатлар ва уларни тугатишдан келган моддий бойликлар тўғрисида маълумотнома тузинг .

Эътибор беринг!

Ташкилот томонидан бепул олинган (ҳадя шартномаси) ёки асосий воситалар ва бошқа мол-мулкнинг чиқиб кетиши натижасида олинган ТМЗнинг таннархи бухгалтерия ҳисобига қабул қилиш санасида уларнинг жорий қийматидан келиб чиқиб аниқланади .

Бунда жорий қиймат - бу маълум бир санада амалда бўлган бозор нархлари бўйича ТМЗнинг қиймати ёки бир-биридан мустақил, хабардор ва бундай битимни амалга оширишни хоҳловчи тарафлар ўртасида битимни амалга оширишда активни сотиб олиш ёки мажбуриятни бажариш учун етарли бўлган сумма.

Шу тариқа, АВни тугатиш ёки чиқиб кетиши натижасида олинган ТМЗ қиймати унинг қолдиқ баланс қиймати ёки тугатиш қийматидан кўпроқ бўлиши мумкин. Бу ҳолда АВни тугатишдан олинган умумий даромадни ҳисобланг ва уни жами даромадга киритинг . Шунингдек, чиқиб кетишдан олинган даромадга объектни қайта баҳолаш бўйича тузатиш киритиш суммаси ҳам киради (8510-бухсчёти сальдоси) .

Айланмадан олинадиган солиқ тўловчилар учун тугатишдан олинган даромад жами даромадга киритилади  ва ҳисобот (солиқ) даври якунлари бўйича умумий жами даромадларидаги улуши устунлик қиладиган фаолият тури учун белгиланган солиқ ставкалари бўйича солиқ солинади .