Ўзбекистонда муҳр ва штампларни йўқ қилиш ҳақидаги далолатнома қандай тузилади

Агар компанияда ўз муҳри ёки штампини йўқ қилиш зарурати туғилса (масалан, тугатишда, қайта ташкил этишда ва бошқа ҳолларда), бу ҳақда далолатнома тузиш керак. Муҳрни йўқ қилиш ва жараённи ҳужжатли расмийлаштириш учун ким жавобгар ва ҳаммасини қандай тўғри ва қонуний равишда амалга ошириш кераклигини buxgalter.uz саҳифасида ўқинг.

Тушунтиришда 2025 йилнинг зарур ҳужжатлари намуналари, бутун жараённи расмийлаштириш бўйича йўриқнома, муҳрни сақлаш бўйича тавсиялар ва бухгалтер учун фойдали ҳаволалар мавжуд:

 

Материалда:

• қачон муҳр ва штампларни йўқ қилиш ҳақидаги далолатнома тузиш керак;
• муҳрларни йўқ қилиш бўйича комиссия қандай ташкил этилади;
• муҳр ва штампларни йўқ қилиш бўйича далолатнома қандай тузилади.

 

Қайси ҳолларда муҳр ва штампларни йўқ қилиш ҳақидаги далолатнома тузилади

Муҳр ёки штампларни йўқ қилиш ҳақидаги далолатнома – бу корхонанинг муҳри ёки штампини йўқ қилиш факти қайд этиладиган расмий ҳужжатдир. Уни қуйидаги ҳолларда расмийлаштириш керак:

• корхонани тугатишда;
• компания маълумотларини ўзгартиришда (масалан, юридик манзил ёки банк реквизитлари);
• компания номини ўзгартиришда;
• корхонани қайта ташкил этишда (бирлаштириш, бўлиш, шаклини ўзгартириш ва ш.к.);
• муҳр ёки штампнинг долзарблигини йўқотишда (масалан, дизайн ёки мазмун жиҳатидан эскирган ёки кичик бизнес корхонаси думалоқ муҳрни қўллашдан воз кечишга қарор қилган, бу қонунчилик билан рухсат этилган ;
• муҳрнинг (штампнинг) жисмоний эскиришида.

Ўзбекистонда муҳрни йўқ қилиш ҳақидаги далолатнома тузишни мажбур қиладиган амалдаги норматив-ҳуқуқий ҳужжат йўқ. Лекин амалиётда йўқ қилишни ҳужжатли расмийлаштириш ички ҳисобга олиш ва мумкин бўлган даъволардан ҳимояланиш учун муҳимдир.

Шунингдек, далолатнома муҳр ёки штампни қайта ишлатиб бўлмаслигини тасдиқлашга ёрдам беради ва шу йўл билан фирибгарлик хавфини олдини олади.

 

Муҳр ва штампларни йўқ қилиш бўйича комиссия

Муҳр ва штампларни йўқ қилиш учун экспертлар махсус комиссия тузишни тавсия этади. Унга камида 3 киши киритилиши керак (жуфт сон мақсадга мувофиқ эмас). Комиссияга қуйидагиларни киритишни маслаҳат берамиз:

• директор ёки унинг ўринбосари;
• бухгалтер ёки молия хизмати вакили;
• хавфсизлик хизмати мутахассиси;
• юрист;
• кадрлар бўлими мутахассиси;
• муҳр ва штампларни сақлаш ва сақлашга жавобгар ходим.

Комиссия раҳбарнинг буйруғи билан ташкил этилади.

Буйруқда қуйидагилар кўрсатилади:

• муҳр ёки штампни йўқ қилиш сабаблари;
• комиссия таркиби;
• йўқ қилиш санаси ва усули.

Муҳр ёки штамп албатта жисмонан йўқ қилиниши керак. Йўқ қилиш усулини танлашда ҳар бирининг афзалликлари ва камчиликларига эътибор беринг:

Йўқ қилиш усули	Афзалликлари	Камчиликлари
Механик бузиш (масалан, болғача ёрдамида)	– Махсус кўникма ёки жиҳоз талаб этмайди; - муҳр бузилганидан кейин дарҳол ишлатишга яроқсиз бўлади	Агар муҳр тўлиқ бузилмаган бўлса, уни тиклаш мумкин
Ўтда ёқиш	Резина, пластик ёки қоғоздан ясалган муҳрлар тўлиқ ёнади	– Куйдириш хавфсиз шароитларда ўтказилиши керак, ёнғин ёки заҳарли моддалар чиқишининг олдини олиш учун; – ўт ёки куйдириш учун махсус қурилмаларга кириш керак
Майда қисмларга тилиш	– Муҳрни ишлатишга яроқсиз қилади, чунки унинг қисмлари тиклаш учун жуда кичик бўлади; – бузиш даражасини назорат қилиш мумкин	Жараён бошқа усуллар билан солиштирганда кўпроқ вақт олиши мумкин

Комиссия тузилганидан ва муҳрни йўқ қилиш усули танланганидан кейин йўқ қилиш жараённинг ўзи бошланади, уни далолатномада диққат билан қайд этиш керак.

 

Далолатномани расмийлаштириш бўйича қадамма-қадам йўриқнома: ким тузади, ким имзолайди, йўқ қилиш факти қандай қайд этилади

1-қадам. Ташкилот муҳри ва штампларини жисмоний йўқ қилиш

Комиссия аъзолари муҳрни йўқ қилишда иштирок этишлари ва жараённи визуал ва ҳужжатли қайд этишлари керак. Жараённи фото ёки видео тасвирга олиш мумкин.

2- қадам. Далолатнома тузиш

Далолатномани комиссия раиси тузади. Далолатноманинг қонун билан белгиланган шакли йўқ, шунинг учун компаниялар уни мустақил ишлаб чиқади.

Мажбурий реквизитлар ва далолатнома тузилиши:

• ҳужжат номи;
• далолатнома рақами ва санаси;
• корхона номи;
• асос (буйруқ, сабаблар);
• тасвирий қисм (нима йўқ қилингани);
• имзолар.

Ҳужжатнинг мажбурий тузилишини ҳисобга олган ҳолда комиссия раиси унга қуйидаги маълумотларни киритиши керак:

• тузилган сана ва жой;
• комиссия таркиби: комиссия аъзоларининг Ф.И.Ш. ва лавозимлари;
• йўқ қилиш сабаби;
• йўқ қилиш учун ҳужжатли асос;
• муҳрлар ёки штамплар тавсифи (клишеда акс этган компания реквизитлари, босма тури, сони);
• йўқ қилиш усули ва унинг батафсил тавсифи;
• комиссия аъзоларининг имзолари. Имзоларсиз далолатнома ҳақиқий эмас деб ҳисобланади.

 

3-қадам. Далолатномани сақлашга топшириш

Далолатнома корхона архивига сақлашга топширилади, корхонани тугатганда эса - давлат архивига. Корхонада далолатнома камида 5 йил сақланади, давлат архивида – 75 йил.

 

Муҳрни йўқ қилиш ҳақида давлат органига маълумот бериш керакми

Қонунчилик муҳрни йўқ қилиш ҳақидаги далолатномани назорат органларига мажбурий равишда тақдим этишни талаб қилмайди. Шунга қарамасдан – зарурат бўлганда – далолатнома нусхасини компания раҳбарияти томонидан қабул қилинган ҳаракатларнинг қонунийлигини тасдиқлаш сифатида солиқ ва бошқа давлат органларига тақдим этиш мумкин.