Муассисга дивидендлар ҳисобига квартирани қандай қилиб бериш мумкин

Кўп қаватли уйдаги корхонага тегишли квартира жисмоний шахс – МЧЖ муассисига дивидендларни тўлаш ҳисобига берилмоқда. «Норма» эксперти Олег ЦОЙ бундай хўжалик операциясининг бухгалтерия ҳисоби тўғрисида гапириб берди:

–  Сотиб олинган квартира корхона балансида асосий воситалар ёки товарлар таркибида қайд этилиши мумкин. Келгусида квартираларни сотиш учун кўп қаватли уйларни ўзлари қурадиган ташкилотларда улар тайёр маҳсулот сифатида ҳисобга олинади.

МЧЖ иштирокчисига дивидендлар ҳисобига квартиранинг берилишини бухгалтерия ҳисобида акс эттириш тартибини мисоллар ёрдамида кўриб чиқамиз.

Квартира асосий восита бўлса

МЧЖ – ҚҚС ва фойда солиғи тўловчиси.

Корхона муассиси – жисмоний шахс, Ўзбекистон резидентига 450 000 минг сўм миқдорида дивидендлар ҳисобланган.

Корхона дивидендлар тарзида даромад олмаган. Дивидендлардан ЖШДС 22 500 минг сўмни (450 000 х 5%) ташкил этади.

Муассиснинг соф даромади: 450 000 – 22 500 = 427 500 минг сўм.

Асосий восита – қуйидаги кўрсаткичларга эга бўлган квартирани дивидендлар ҳисобига беришга қарор қилинди:

• бошланғич қиймати – 400 000 минг сўм;
• жамғарилган амортизация – 50 000 минг сўм;
• қайта баҳолаш сальдоси – 80 000 минг сўм.

Дивидендларни тўлаш ҳисобига товарлар берилганда солиқ базаси ҚҚСни ҳисобга олган ҳолда тарафлар томонидан қўлланган товарлар қийматидан келиб чиқиб аниқланади . Битим нархи товарларнинг бозор қийматидан паст ёхуд юқори бўлса, солиқ органлари солиқ базасига тузатиш киритиш ҳуқуқига эга бўлади .

МЧЖ иштирокчилари умумий йиғилишининг қарори билан квартирани бериш қиймати ҚҚСни ҳисобга олган ҳолда муассиснинг соф даромади 427 500 минг сўм миқдорида белгиланди. ҚҚС 55 760,87 минг сўмни (427 500 : 115 х 15) ташкил этади.

Асосий воситанинг чиқиб кетишидан молиявий натижа:

(427 500 – 55 760,87) – (400 000 – 50 000) + 80 000,0 = 101 739,13 минг сўм.

Бухгалтерия ҳисоби:

Т/р	Операция	Сумма, минг сўмда	Дебет	Кредит
1	Муассисга дивидендлар ҳисобланди	450 000	8720-«Жамғарилган фойда (қопланмаган зарар)»	6610-«Тўланадиган дивидендлар»
2	Дивидендлар тарзидаги даромаддан солиқ ушлаб қолинди	22 500	6610-«Тўланадиган дивидендлар»	6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарз (турлари бўйича)»
3	Дивидендларни тўлаш ҳисобига квартира берилди	427 500	6610-«Тўланадиган дивидендлар»	9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши»
4	ҚҚС ҳисобланди	55 760,87	9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши»	6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарз (турлари бўйича)»
5	Квартиранинг баланс қиймати ҳисобдан чиқарилди	400 000	9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши»	0120-«Бинолар, иншоотлар ва узатувчи мосламалар»
6	Жамғарилган амортизация ҳисобдан чиқарилди	50 000	0220-«Бино, иншоот ва узатувчи мосламаларнинг эскириши»	9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши»
7	Қайта баҳолаш сальдоси ҳисобдан чиқарилди	80 000,0	8510-«Узоқ муддатли активларни қайта баҳолаш бўйича тузатишлар»	9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши»
8	Асосий воситанинг чиқиб кетишидан олинган фойда акс эттирилди	101 739,13	9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши»	9310-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетишидан фойда»
9	Дивидендлар тарзидаги даромаддан солиқ бюджетга ўтказилди	22 500	6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарз (турлари бўйича)»	5110-«Ҳисоб-китоб счёти»

Квартира тайёр маҳсулот бўлса

Қурилиш ташкилоти (МЧЖ) ҚҚС ва фойда солиғи тўловчиси ҳисобланади.

МЧЖ муассиси – жисмоний шахс, Ўзбекистон резидентига 360 000 минг сўм миқдорида дивидендлар ҳисобланган.

Корхона дивидендлар тарзида даромадлар олмаган. Дивидендлардан ЖШДС 18 000 минг сўмни (360 000 х 5%) ташкил этади.

Муассиснинг соф даромади: 360 000 – 18 000 = 342 000 минг сўм.

Дивидендларни тўлаш ҳисобига товарлар берилганда солиқ базаси ҚҚСни ҳисобга олган ҳолда тарафлар томонидан қўлланган товарлар қийматидан келиб чиқиб аниқланади . Битим нархи товарларнинг бозор қийматидан паст ёхуд юқори бўлса, солиқ органлари солиқ базасига тузатиш киритиш ҳуқуқига эга бўлади .

МЧЖ иштирокчилари умумий йиғилишининг қарори билан квартирани бериш қиймати ҚҚСни ҳисобга олган ҳолда муассиснинг соф даромади 342 000 минг сўм миқдорида белгиланди. ҚҚС 44 608,7 минг сўмни (342 000 : 115 х 15) ташкил этади.

ҚҚСсиз квартирани бериш қиймати: 342 000 – 44 608,7 = 297 391,3 минг сўм.

Бухгалтерия ҳисоби маълумотларига кўра квартира таннархи – 295 500 минг сўм.

Бухгалтерия ҳисоби:

Т/р	Операция	Сумма, минг сўмда	Дебет	Кредит
1	Муассисга дивидендлар ҳисобланди	360 000,0	8720-«Жамғарилган фойда (қопланмаган зарар)»	6610-«Тўланадиган дивидендлар»
2	Дивидендлар тарзидаги даромаддан солиқ ушлаб қолинди	18 000,0	6610-«Тўланадиган дивидендлар»	6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарз (турлари бўйича)»
3	Дивидендларни тўлаш ҳисобига квартира берилди	297 391,3	6610-«Тўланадиган дивидендлар»	9010-«Тайёр маҳсулотларни сотишдан даромадлар»
4	ҚҚС ҳисобланди	44 608,7	6610-«Тўланадиган дивидендлар»	6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарз (турлари бўйича)»
5	Квартира таннархи ҳисобдан чиқарилди	295 500	9110-«Сотилган тайёр маҳсулотларнинг таннархи»	2810-«Тайёр маҳсулотлар»
6	Дивидендлар тарзидаги даромаддан солиқ бюджетга ўтказилди	18 000,0	6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарз (турлари бўйича)»	5110-«Ҳисоб-китоб счёти»

Квартира товар бўлса

Квартира товар сифатида ҳисобга олинса, ҳисобда унинг чиқиб кетишини маҳсулотлар таркибида қайд этилган квартиранинг чиқиб кетиши сифатида акс эттиринг. Бунда қуйидаги счётлардан фойдаланинг:

• 2900-«Товарлар»;
• 9020-«Товарларни сотишдан даромадлар»;
• 9120-«Сотилган товарларнинг таннархи».

Жисмоний шахсга квартиранинг берилишига солиқ солиш ҳақида батафсил бу ерда ўқинг.