Законодательство
ВСЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО УЗБЕКИСТАНА

O`z DSt 633:2021. Ўзбекистон Республикасининг Давлат стандарти. Пахта толаси. Узунликни аниқлаш усуллари(АВ томонидан 06.11.2021 й. 52-сон билан рўйхатга олинган Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон техник жиҳатдан тартибга солиш агентлиги бош директорининг 20.10.2021 й. 05-1307-сон буйруғи билан тасдиқланган)

Полная версия документа доступна на платных тарифах

Ўзбекистон Республикаси

Адлия вазирлигида

2021 йил 6 ноябрда 52-сон

билан рўйхатга олинган

Ўзбекистон Республикаси

Инвестициялар ва ташқи савдо

вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон

техник жиҳатдан тартибга солиш

агентлиги бош директорининг

2021 йил 20 октябрдаги

05-1307-сон буйруғига

ИЛОВА



O`z DSt 633:2021



ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ

ДАВЛАТ СТАНДАРТИ

   

O`z DSt 633:2021

Пахта толаси. Узунликни аниқлаш усуллари


1. Мазкур давлат стандарти "Пахтасаноат илмий маркази" АЖ томонидан ишлаб чиқилган.


2. "Пахта" стандартлаштириш техник қўмитаси томонидан тақдим этилган.


3. Мазкур давлат стандартининг фибрографда толанинг узунлигини ўлчаш қисмида ASTM D1447-07 "Пахта толасининг узунлигини ва узунлик бўйича бир хиллик индексини фотоэлектрик ўлчашлар бўйича аниқлашнинг стандарт усули" (расмий манба: ASTM D1447-07 Standard Test Method for Length and Length Uniformity of Cotton Fibers by Photoelectric Measurement) халқаро стандарти билан уйғунлашган.



1. ҚЎЛЛАНИШ ДОИРАСИ


Мазкур давлат стандарти пахта толасига нисбатан татбиқ этилади ва қуйидагиларни белгилайди:

штапел масса узунлигини ва калта толаларни механик усул билан саралаш ҳамда толаларни қўлда саралаб аниқлаш;

узунликни классёр усулида аниқлаш;

рақамли фиброграф (кейинги ўринларда фибриограф) ёрдамида узунликни аниқлаш.

Толанинг узунлигини синаш SITC (НVI) тизимида аниқлаш тартиби O`z DSt 3295 бўйича амалга оширилади.



2. ТЕХНИК ЖИҲАТДАН ТАРТИБГА

СОЛИШ СОҲАСИДАГИ НОРМАТИВ

ҲУЖЖАТЛАРГА ҲАВОЛАЛАР


ГОСТ ISO 139-2014 Тўқимачилик материаллари. Синовлар ва кондициялашни ўтказиш учун стандарт атмосфер шароитлар (расмий манба: ГОСТ ISO 139-2014 Материалы текстильные. Стандартные атмосферные условия для проведения кондиционирования и испытаний);


ГОСТ 10681-75 Тўқимачилик материаллари. Кондициялаш ва намуналарни синаш ва уларни аниқлаш усуллари учун иқлимий шароитлар (расмий манба: ГОСТ 10681-75 Материалы текстильные. Климатические условия для кондиционирования и испытания проб и методы их определения);


ГОСТ 24104-2001 - Лаборатория тарозилари. Умумий техник талаблар (расмий манба: ГОСТ 24104-2001 Весы лабораторные. Общие технические требования);


O`z DSt 581:2002 Пахтани қайта ишлаш. Атамалар ва таърифлар;


O`z DSt 614:2014 Пахта толаси. Намуна танлаб олиш усуллари;


O`z DSt 3295:2018 Пахта толаси. Пахта толасини классификациялаш асбоблари ёрдамида физик-механик хусусиятларини ўлчаш учун стандарт синаш усуллари.


Изоҳ. Мазкур давлат стандартидан фойдаланганда ҳавола қилинган стандартларни Ўзбекистон ҳудудида амал қилишини жорий йилнинг 1 январь ҳолати бўйича тузилган стандартлар кўрсатгичи бўйича ёки тегишли ахборот кўрсаткичлари бўйича текшириш лозим. Агар ҳавола қилинган ҳужжатга ўзгартириш киритилган (алмаштирилган) бўлса, унда мазкур давлат стандартидан фойдаланганда ўзгартириш киритилган (алмаштирилган) давлат стандартига амал қилиниши лозим. Агар ҳавола қилинган ҳужжат ўзгартириш киритилмасдан бекор қилинган бўлса, унга ҳавола қилинган қоида ушбу ҳаволага тегишли бўлмаган қисмида қўлланилади.



3. АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР


Мазкур давлат стандартида O`z DSt 581 бўйича қуйидаги атама ва таърифлар қўлланилган:

фиброграмма - фиброграф билан узунликни ўлчашда сканерланган тола поғонасининг тола узунлигининг тақсимланишини тавсифловчи эгри чизиқ;

ўртача узунлик (Mean Length) - намунадаги барча толаларнинг ўртача узунлиги;

юқори ўртача узунлик (Upper Нalf Mean Length) - текширилаётган намуна массасининг ярмини ташкил қилувчи энг узун толаларнинг ўртача узунлиги бўлиб, дюймда ёки mm да ифодаланади;

узунлик бўйича бир хиллик индекси (Uniformity Index) - толаларнинг ўртача узунлигини юқори ўртача узунлигига нисбати билан аниқланадиган фоизларда ифодаланган тавсиф;

калта толалар индекси (Short Fiber Index) - намунадаги узунлиги 12,7 mm дан калта бўлган толалар улуши бўлиб, фоиз ҳисобида ифодаланади.



4. ЎЛЧАШ УСУЛЛАРИ


4.1. Штапел масса узунлиги ва калта толалар миқдори 2 mm оралиқ билан сараланган тола гуруҳлари массасини ўлчашга ва кейинчалик узунлик тавсифларини ҳисоблаш орқали амалга оширилади.


4.2. Штапел узунликни аниқлашнинг классёр усули қўлда тайёрланган параллел толалардан иборат штапелни, шу оператор томонидан тайёрланган штапел узунлиги маълум бўлган стандарт тола тарамчаси билан солиштиришга асосланади.


4.3. Оптик усул толалар чегарасини фотоэлектрик сканерлашдан иборат, толалар чегараси орқали ўтадиган ёруғлик миқдори чегарадаги толаларнинг сони ва узунлигига боғлиқ.



5. ЎЛЧАШ ШАРОИТИ


5.1. Синашдан олдин синаш учун намуналар ГОСТ ISO 139 бўйича иқлимий шароитда камида 1 h сақланади. Шу шароитда синов ўтказилади.


5.2. Агар кондиционер қурилмасининг қуввати ГОСТ 10681 бўйича бўлса, иқлим шароитида намуналарни кондиционерлаш ва толаларни синашга йўл қўйилади.


5.3. Узунликни классёр усулида аниқлашда пахта толаси намунасини кондициялашни ўтказмасликка, шунингдек иқлим шароитларини сақламасдан синовларни ўтказишга рухсат этилади.



6. ЎЛЧАШ ВОСИТАЛАРИ ВА ЁРДАМЧИ ҚУРИЛМАЛАР


6.1. Штапел масса узунлиги ва калта толалар миқдорини аниқлашда қуйидаги лаборатория жиҳозлари қўлланилади:

толаларни механик тахлагич-саралагич билан бир тўпламда (толаларни механик йўл билан тахлаш) механик штапел тахлагич;

N 1, N 2 қисқичлар ва қисқич учун таянчлари бўлган, 90х185х20 mm ўлчамли қора бахмал қопланган тиргакли тахтача тўпламига эга толаларни қўлда тахлаш қурилмаси;

ГОСТ 24104 бўйича энг катта тортиш чегараси кўпи билан 20 mg, шкала бўлинмалари кўпи билан 0,05 mg бўлган лаборатория тарозилари (ВТ-20 ёки шунга ўхшаш турдаги бошқа маркали торсион тарозилар);

пахта толасининг узунлигини аниқлаш усулларини текшириш учун пахта толасининг физик-механик хусусиятларини белгилайдиган тартибда тасдиқланган стандарт намуналари;

қисқич.


6.2. Пахта толасининг узунлигини классёр усулида аниқлаш учун пахта толасининг узунлигини аниқлаш усулларини текшириш учун пахта толасининг физик-механик хусусиятларини белгилайдиган тартибда тасдиқланган давлат стандарти намуналари ишлатилади.


6.3. Фотоэлектрик усулда толанинг узунлиги ва бир хиллик индекс кўрсаткичини аниқлашда:

фиброграф-қўшимча ускуналар билан жиҳозланган рақамли модел;

фибросэмплер, синов учун намуналарни тайёрлаш (мажбурий);

узунликни аниқлаш асбобларини текшириш учун белгиланган тартибда тасдиқланган калибрлаш намуналари.


Изоҳ. Тола узунлигининг металл калибри билан биргаликда белгиланган тартибда тасдиқланган фибрографни текшириш учун пахта толасининг стандарт калибрлаш намуналари қўлланилади. Масалан, Standard calibration cotton samples for Fibrograph length tests (USDA).



7. ЎЛЧАШЛАРНИ ЎТКАЗИШГА ТАЙЁРГАРЛИК


7.1. Синаш учун намуна O`z DSt 614 бўйича танлаб олинади.


7.2. Ўлчашларни бажаришдан аввал қўлланиладиган қурилмаларнинг кўрсаткичлари тўғрилиги давлат стандарти намуналарида текширилиши керак.



7.3. Фибрографни тайёрлаш ва созлаш


7.3.1. Тола узунлигини синашдан олдин фиброграф 5 min давомида қиздирилиши керак.


7.3.2. Фибрографни калибрлаш ҳафтасига 1 марта ишлаб чиқарувчининг йўриқномасига риоя қилиб амалга оширилиши керак. Асбобни фиброграф билан бирга таъминланган металл узунлик калибри ёрдамида калибрланади ва фибрографни калибрлаш учун пахта толасининг узунлиги бўйича давлат стандарти намуналари қўлланилади.


7.3.3. Фибрографда толанинг узунлигини ўлчашда асбоб ишлашини текширишда текширув намуналарида кунига икки марта текшириш тавсия этилади.



7.4. Фибрографда синаш учун намуналарни танлаб олиш


7.4.1. O`z DSt 614 бўйича танлаб олинган намуна фибросэмплер ёрдамида тароқсимон қисқичга синаш учун намуна йиғиб олинади.


7.4.2. Синаш учун намунани ўзгартирганда, фибросэмплернинг кард гарнитурасини толалардан тозалаш керак. Бунинг учун фибросэмплер билан бирга етказилган тола тозалаш чўткасидан фойдаланилади.



8. ЎЛЧАШЛАРНИ ЎТКАЗИШ ТАРТИБИ


8.1. Механик штапел тахлагич ва механик тахлагич-саралагични қўллаш орқали штапел масса узунлиги ва калта толалар миқдори аниқланади.


8.1.1. O`z DSt 614 га мувофиқ тайёрланган якуний пилик механик штапел тахлагич қурилмасига жойлаштирилади ва қурилмани ишга тушириб якуний пиликнинг четлари 1-2 min текисланади, шундан сўнг қурилма тўхтатилади. Механик штапел тахлагичнинг қабул қилувчи қисқич толалардан тозаланади ҳамда вақт релеси ўрта толали ғўза нави учун 4,5 min, узун толали ғўза нави учун 4 min га ўрнатилади. Сўнгра механик штапел тахлагич ишга туширилади ва массаси (30+5) mg бўлган тарам тахланади.

Агар штапел массаси кўп ёки кам бўлса, у ҳолда штапел тайёрлаш вақтини узайтириш ёки қисқартириш мумкин.


8.1.2. Тахланган тарамли қисқич механик штапел тахлагичдан, тахлагич-саралагичнинг қисқич ушлагичига ўрнатилади.

Қисқич ушлагич шундай холатга қўйиладики бунда тарам учлари сиқувчи планка остидан 0,5 дан 1 mm гача чиқиб туриши, рейка белгиси эса қурилма шкаласининг жуфт бўлаги қаршисида туриши керак. Олинган шкаланинг бўлаги тарамдаги толаларнинг максимал узунлигига тўғри келади.

Аввал стрелкали тутқични белгига тўғирлаб, рейкадаги белгини қурилма шкаласининг 50-бўлагига келтирилади ва тирсак кўтарилиб рейка тишли ғилдиракка (шестерняга) илинтирилади.

Тутқич буралиб тарамдаги толаларнинг максимал узунлигига тўғри келадиган шкала белгисига тўғирланади.

Толанинг узунлигига қараб микроулагич тутқичи қурилманинг тўхташига мувофиқ қилиб ўрта толали пахта учун шкаланинг 16-бўлагига, узун толали пахта учун 20-бўлагига келтирилади.

Толаларни саралаш учун қабул қилувчи қисқич ушлагичнинг уясига ўрнатилади ва винтлар билан маҳкамланади. Сўнгра духобали тасмани йўналтирувчи чангаклар ва тасма тортиш механизмининг сиқувчи чангаги орасидан ўтказилиб қурилма ишга туширилади.

Толалар тасмага саралангандан сўнг ускуна автоматик равишда тўхтайди.


Изоҳ. Синовларни бошлашдан аввал қабул қилувчи қисқичга тарам узатиш циклларини духобали тасмани сурилиш цикллари билан мослаштириш керак. Бунинг учун механик тахлагич-саралагич бўш режимда (тарамсиз) ишга туширилади, шундан сўнг тасма тортиш барабани айлангандан кейин 4 та қисқич узатиш цикли ҳисобланиб каретканинг энг четки чап ҳолатида механик тахлагич-саралагич ўчирилади.


8.1.3. Сиқувчи чангак ва қабул қилувчи қисқичнинг юқори қисми кўтарилиб тасма ускунадан олинади. Сўнгра ҳар бир гуруҳ алоҳида йиғиштирилиб 1 h мобайнида ГОСТ 10681 бўйича иқлимий шароитда сақланади ва ВТ-20 торсион тарозида тортилади.


8.1.4. Тортиш натижалари (А илова 1-жадвалдаги) ўрнатилган шакл бўйича ёзилади. Тарамни саралашдан сўнг қисқичда қолган толалар ҳам 1 h мобайнида ГОСТ 10681 бўйича иқлимий шароитда сақланади ва тортилади. Олинган массалар қурилма шкаласининг 16 ёки 20-бўлагига мувофиқ шакл бўйича ёзилади.



8.2. Қўлда саралаб аниқлаш қурилмасини

қўллаб штапел масса узунлиги ва калта

толалар миқдорини аниқлаш усули


8.2.1. Якуний пиликдан 1-жадвалда кўрсатилган массада толалар узунлиги бўйича бир қисми ажратилади.

Агар белгиланган синаш учун пиликдан ажратилган қисмининг массаси кам ёки кўп бўлса, тола бўйламасига қўшилади ёки олиб ташланади.



1-ЖАДВАЛ


Пахта толасининг узунлиги, mm

Якуний пиликдан ажратиладиган

қисмининг массаси, mg

      

25,1 гача 25,1 билан бирга


28

26,2 дан 32,1 гача 32,1 билан бирга


30

32,2 дан 45,1 гача 45,1 билан бирга


32

45,1 ва ундан юқори


35

        

8.2.2. Ўлчанган тортимдан қўл билан тарам тайёрланади. Сўнгра N 1 қисқичи ва таянчли тахтача ёрдамида бу тарамдан кўпроқ чиқиб турган толаларни кўпи билан 1 mm бўлган узунликда қисиб олиб текис томонли тарам тайёрланади.

Тарамнинг текис томони темир таянчлардан 2 mm чиқиб туриши ва 32 mm кенгликда бир хил қалинликда бўлиши керак.

Сўнгра тарам пинцет ёрдамида тахтадан олинади ва унинг текис томони чап қўлнинг бармоқлари билан қисилади ва N 1 қисқич билан иккинчи бор қайта тахланади, натижада олинган тарамнинг пастки қисмида энг узун толалар жойлашади. Қатламларнинг узунлиги устма-уст тахлаш тартибига кўра секин аста камаяди.

Тарам тайёрлашда толалар йўқолишига йўл қўйилмайди.


8.2.3. Тайёр тарамни қопқоғи очиқ қўлда саралаш қурилмасига 1-сонли қисқич ёрдамида жойлаштирилади, бунда червякли ғилдирак кўрсаткичи 9-бўлак қаршисида жойлашиши, 1-сонли қисқичнинг пастки таянчи эса ғилофга тегиб туриши керак. Қопқоқ ёпилиб ўқга тушаётган 7 N (kgf) га тенг бўлиши керак бўлган куч шаблон билан текширилади. Червяк дастаси бир марта айлантирилиб червякли ғилдиракнинг кўрсаткичи 10-бўлак қаршисига келтирилади ва 2-сонли қисқич билан валча ва цилиндр ўртасида қисилмаган толалар икки маротаба тортиб олинади. Бунда червяк дастаси ҳар сафар икки маротаба айлантирилади ва бўшатилган толалар икки маротаба тортиб олинади.

Червякли ғилдиракнинг 16-бўлагигача этак очиқ ҳолатда, кейин этак ёпилган ҳолатда тортиб олиш бажарилади.

2 mm оралиқда гуруҳлар бўйича сараланган толалар қора бахмал қопланган тахта устига жойланади.


8.2.4. Саралангандан сўнг тортишдан олдин ҳар бир гуруҳлар ГОСТ ISO 139 ёки ГОСТ 10681 бўйича иқлимий шароитда 1 h давомида сақланади. Сўнгра шу шароитда ВТ-20 торсион ёки шунга ўхшаш турдаги тарозиларда тортилади.



8.3. Штапел узунликни аниқлашнинг классёр усули


Массаси 10 g дан кўп бўлмаган қатлам тола иккала қўлнинг бош ва кўрсаткич бармоқлар орасига шундай қисиладики, бунда қатламнинг четки эркин қисми мушт орасида бўлади.

Маҳкам қисилган қатлам секин асталик билан толалар узилишига йўл қўймай икки қисмга бўлинади. Ўнг қўлдаги қисм ташлаб юборилиб чап қўлда қисилган қисмдан бўшатилган толалар олиб ташланади ва бир вақтда қисилган толалар узунлик бўйича силлиқланади.

Учлари текисланиб, ўнг қўлнинг кўрсаткич ва катта бармоқлари билан толалар учларини ушлаб эшилган ипни тортишга киришилади. Тарамча секин асталик билан тортилади, натижада толалар тўғриланади. Тарам тайёрлаш учун асосан уч-тўрт тарамча тортилади ва устма-уст тахланади, бунда тола четлари бир чизиқда ётиши керак.

Чап қўлдаги толалар ташлаб юборилади ва шу қўл билан ўнг қўлдаги тарам толалар силлиқланиб қисилмаган эркин толалар олиб ташланади. Сўнгра ўнг қўлдан чап қўлга тола учлари текисланган ҳолатда тарам олинади.

Тайёрланган тарамнинг штапел узунлиги шу классёр томонидан стандарт намуналардан тайёрланган тарамлар билан солиштириб аниқланади ёки тарамнинг ўртасидан чизғичда ўлчанади.

Классёр усулида узунликни аниқлаш учун икки марта штапел тайёрланади ва узунлиги ўлчанади, агар мазкур давлат стандартининг 10.1-бандида кўрсатилгандан кўпроқ бўлса, у ҳолда учинчи маротаба синов ўтказилади ва якуний натижа сифатида учта синовнинг ўртача қиймати олинади.



8.4. Фиброграф ёрдамида толалар

узунлигини аниқлаш усули


8.4.1. Тароқсимон қисқич синаш учун намуна билан фибрографнинг ушлагичига тола тарамчаси пастга йўналтирилган ҳолда жойлаштирилади.

Синалган толаларни олиб ташлаш ва қолган толаларни тароқсимон қисқич тишларини кетма-кетлигини бузмасдан параллел қилиш учун тола тарамчасини берилган асбоб тўпламига қирувчи чўтка билан тозаланади.


8.4.2. Фиброграф эшиги ёпилади. Тароқсимон қисқич синаш учун намуна билан ҳаракатга келтирилганда оптик усулда тола узунлиги ўлчанади.


8.4.3 Пахта толасининг узунлигини ўлчаш тўртта синаш учун намуналар бўйича бажарилади.



9. ЎЛЧАШ НАТИЖАЛАРИГА ИШЛОВ БЕРИШ


9.1. Механик штапел тахлагич қўллаб

штапел масса узунлиги ва калта толалар

миқдорини аниқлаш усули

        

9.1.1. Пахта толасининг модал масса узунлигини (Lm) аниқлаш учун синов натижалари бўйича энг юқори массали mn гуруҳ узунлиги ln ва икки қўшни гуруҳ массаси mn-1 ва mn+1 узунлиги ln-2 ва ln+2 топилади.

Модал масса узунлик (Lm) миллиметрда қўйидаги формулада ҳисобланади:

      

          

Бу ерда: ln - максимал массага эга гуруҳ толаларининг ўртача узунлиги;

b = 2 - қўшни гуруҳ узунликлари орасидаги фарқ, mm;

mn - ln узунликдаги тола гуруҳнинг массаси, mg;

mn-1 - узунлиги ln-2 бўлган қўшни гуруҳ толаларининг массаси, mg;

mn+1 - узунлиги ln+2 бўлган қўшни гуруҳ толаларининг массаси, mg.


9.1.2. Пахта толасининг штапел масса узунлигини (Lр) ҳисоблаш учун модал масса узунлик (Lm) қийматини ўз ичига олган, максимал узунлик (у) ln+1 гуруҳи миллиметрда топилади, ва узунлиги модалдан юқори бўлган толалар массаси қуйидаги формулада ҳисобланади:

         

         

бу ерда: ln - (Lm) модал масса узунлигини ўз ичига олган толаларнинг ўртача узунлиги, mm;

mn - узунлиги ln бўлган тола гуруҳининг массаси, mg.

Шундан сўнг узунлиги модалдан юқори бўлган тола гуруҳлари массалари йиғиндиси топилади, бунда ҳисобланган қиймат (у) га ўртача узунлиги Lm дан юқори бўлган тола гуруҳларининг масса қиймати қўшилади.

      

       

Кўпайтмалар йиғиндиси миллиграмларда аниқланади,

бу ерда:

j - танланган гуруҳнинг тартиб номери;

k - энг узун толаларга эга бўлган охирги гуруҳнинг тартиб рақами;

n - энг катта массага эга тола гуруҳининг тартиб рақами;

i - тола узунлиги ln дан кўп бўлган гуруҳ тартиб рақами билан, тола узунлиги ln бўлган гуруҳ тартиб рақами фарқи;

mj - танланган гуруҳ массаси, mg;

b = 2 - қўшни гуруҳ узунликлари орасидаги фарқ, mm.

Штапел масса узунлиги (Lр) миллиметрда қуйидаги формулада ҳисобланади:

        

     

9.1.3. Тарамдаги калта толалар миқдори (R) фоизда қуйидаги формулада ҳисобланади:

       

        

Бу ерда: mj-саралангандан сўнг узатувчи қисқичда қолган калта толалар массаси, mg;

     

- тарамдаги барча тола гуруҳларининг массаси, mg.

      

9.1.4. Ўрта масса узунлик (L) миллиметрда қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:

       

     

бу ерда:

ln - энг катта массага эга бўлган тола гуруҳининг узунлиги, mm;

b = 2 - қўшни гуруҳ толаларининг узунликлари орасидаги фарқ, mm;

a - максимал массага эга бўлган тола гуруҳи тартиб рақамидан олдинги ва кейинги гуруҳлар тартиб номерининг фарқи;

- барча гуруҳлар массасининг йиғиндиси, mg;

- ҳар бир тола гуруҳининг тартиб рақами ўзгаришига кўпайтмасининг йиғиндиси.


9.1.5. Ўрта квадратик четланиш σ миллиметрда қуйидаги формула бўйича 0,01 mm аниқликда ҳисобланади:

        

      

9.1.6. Ўртача масса узунлик (L) бўйича нотекисликни тавсифловчи вариация коэффициенти (С) фоизларда қуйидаги формула бўйича аниқланади:


        

Бу ерда:

L - ўртача масса узунлик, mm;

s - ўрта квадратик четланиш, mm.



9.2. Штапел масса узунлиги ва калта толалар

миқдорини қўлда саралаб аниқлаш усули


9.2.1. Ҳақиқий масса (mn) - маълум узунликдаги тола гуруҳининг массаси миллиграмларда қуйидаги формулада ҳисобланади:

      

      

бу ерда:

0,17; 0,46, 0,37 - қўлда сараланган толаларнинг ноаниқлигини тўғрилаш учун тузатиш коэффициентлари;

m'n - ўртача узунлиги ln бўлган тола гуруҳининг массаси, mg;

m'n-1 - ўртача узунлиги ln-2 бўлган тола гуруҳининг массаси, mg;

m'n+1 - ўртача узунлиги ln +2 бўлган тола гуруҳининг массаси, mg.

Ҳисоб 11,5 mm ли гуруҳ толалардан бошлаб амалга оширилади. Узунлиги 7,5 mm бўлган тола гуруҳининг ҳақиқий массаси қуйидаги формула орқали ҳисобланади:

       

       

Бу ерда:

m'9,5 - ўртача узунлиги 9,5 mm бўлган тола гуруҳининг массаси, mg.

Узунлиги 9,5 mm бўлган тола гуруҳининг ҳақиқий массаси қуйидаги формула орқали ҳисобланади:

       

        

Бу ерда:

m'11,5 - ўртача узунлиги 11,5 mm бўлган тола гуруҳининг массаси, mg.


9.2.2. Натижаларни ҳисоблашни тезлаштириш учун ҳисоб доирасидан ёки ҳақиқий массасини ҳисоблаш жадвалидан фойдаланиш тавсия этилади (В ва С иловалар).

Толалар массаси йиғиндиси билан ҳақиқий масса орасидаги фарқ 0,1 mg дан ошмаслиги керак.


9.2.3. Модал, штапел, ўрта масса узунликларини, вариация коэффициенти ва калта толалар миқдорини ҳисоблаш мазкур давлат стандартининг 9.1-бандига мувофиқ бажарилади.


9.3. Бир намуна икки марта синалади ва иккинчи синаш натижаларининг ўртача арифметик қиймати ҳисобланади, агар узунликлар орасидаги фарқ мазкур давлат стандартининг 10.1 бандига мувофиқ келмаса учинчи марта синов ўтказилади ва учта натижа бўйича ўртача арифметик қиймати ҳисобланади.


9.4. Ҳисоблаш иккинчи ўнлик белгисигача аниқлик билан амалга оширилади ва вергулдан кейинги биринчи ўнлик белгисигача яхлитланади.



9.5. Фибрографда синов натижаларини аниқлаш


9.5.1. Фиброграф дисплейидан юқори ўртача узунликни миллиметрларда ҳисобланади.


9.5.2. Фиброграф дисплейидан бир хиллик индекси фоизларда ҳисобланади.


9.5.3. Фиброграф дисплейидан калта толалар миқдори фоизларда ҳисобланади.



10. ЎЛЧАШЛАРДА ЙЎЛ ҚЎЙИЛАДИГАН ХАТОЛИКЛАР


10.1. Штапел массаузунлиги аниқлаш натижалари

орасидаги рухсат этилган тафовут


10.1.1. Параллел намуналарнинг натижалари орасидаги рухсат этилган тафовут (усулнинг яқинлиги) штапел масса узунлиги бўйича, ишончлилик эҳтимоллиги 0,8 бўлганда - 0,5 mm дан ошмаслиги керак.


10.1.2. Икки турли лабораторияларда олинган синаш натижалари ёки бир лабораторияда турли хил шароитда олинган синаш натижаларининг орасидаги тафовут (усулнинг қайтарилувчанлиги) штапел масса узунлиги бўйича, ишончлилик эҳтимоллиги 0,8 бўлганда - 0,5 mm дан ошмаслиги керак.



10.2. Фиброграф ёрдамида тола узунлигини

аниқлаш натижалари орасидаги

рухсат этилган тафовут


10.2.1. Параллел намуналарнинг натижалари орасидаги рухсат этилган тафовут (усулнинг яқинлиги) 0,95 ишончлилик эҳтимоллигида 2-жадвалда келтирилган r қийматларидан ошмаслиги керак.


10.2.2. Икки турли лабораторияларда олинган синаш натижалари ёки бир лабораторияда турли хил шароитда олинган синаш натижаларининг орасидаги тафовут (усулнинг қайтарилувчанлиги), 0,95 ишончлилик эҳтимоллигида 2-жадвалда келтирилган R қийматларидан ошмаслиги керак.



2-ЖАДВАЛ


Ўртача қиймат,

Х

       

Такрорланиш,

стандарт оғиши,

Sr

       

Қайтарувчанлик

стандарт оғиши,

SR

      

Такрорланиш

чегараси,

r

      

Қайтарувчанлик

чегараси,

R

        

1

     

2

3

       

4

5

       

Ўртача узунлик, mm (дюм)

     

18,584164 (0,73166)

0,378206 (0,01489)

0,46228 (0,01820)

1,058926 (0,04169)


1,29413 (0,05095)

19,244564 (0,75766)

0,52832 (0,02080)

0,650748 (0,02562)


1,47955 (0,05825)

1,821942 (0,07173)

20,909788 (0,82322)

0,408178 (0,01607)

0,527304 (0,02076)

1,142746 (0,04499)


1,476502 (0,05813)

21,572728 (0,84932)

0,338582 (0,01333)

0,588518 (0,02317)

0,948182 (0,03733)


1,647952 (0,06488)

22,347936 (0,87984)

0,32512 (0,01280)

0,384556 (0,01514)

0,910336 (0,03584)


1,07696 (0,04240)

22,689312 (0,89328)

0,316484 (0,01246)

0,430276 (0,01694)

0,885952 (0,03488)


1,204976 (0,04744)

24,522684 (0,96546)

0,353314 (0,01391)

0,38227 (0,01505)

0,989076 (0,03894)


1,07061 (0,04215)

24,895556 (0,98014)

1,035558 (0,04077)

1,076198 (0,04237)

2,899664 (0,11416)


3,012948 (0,11862)

27,488388 (1,08222)

0,423672 (0,01668)

0,70485 (0,02775)

1,186434 (0,04671)


1,97358 (0,07770)

Юқори ўртача узунлик, mm (дюм)

        

23,687532 (0,93258)

0,390906 (0,01539)

0,475996 (0,01874)

1,09474 (0,04310)


1,332484 (0,05246)

24,486108 (0,96402)

0,569722 (0,02243)

0,666496 (0,02624)

1,595374 (0,06281)


1,865884 (0,07346)

25,77846 (1,01490)

0,38481 (0,01515)

0,507492 (0,01998)

1,077468 (0,04242)


1,420622 (0,05593)

26,604976 (1,04744)

0,354076 (0,01394)

0,5842 (0,02300)

0,991108 (0,03902)


1,635506 (0,06439)

27,184604 (1,07026)

0,419862 (0,01653)

0,476504 (0,01876)

1,175766 (0,04629)


1,334008 (0,05252)

27,877516 (1,09754)

0,427736 (0,01684)

0,489966 (0,01929)

1,197356 (0,04714)


1,371854 (0,05401)

29,238956 (1,15114)

0,383032 (0,01508)

0,484124 (0,01906)

1,072642 (0,04223)


1,355598 (0,05337)

29,802328 (1,17332)

1,030478 (0,04057)

1,033272 (0,04068)

2,884932 (0,11358)


2,892806 (0,11389)

32,59074 (1,28310)

0,5588 (0,02200)

0,785114 (0,03091)

1,56464 (0,06160)


2,19837 (0,08655)

Узунлик бўйича бир хиллик индекси,%

         

78,462

0,709

0,805

1,985


2,255

78,576

0,830

1,039

2,324


2,908

81,108

0,739

0,923

2,070


2,586

81,078

0,708

1,040

1,984


2,913

82,216

0,813

1,012

2,276


2,835

81,402

0,671

0,878

1,878


2,458

83,872

0,738

0,897

2,068


2,511

83,514

0,946

1,114

2,648


3,120

84,354

1,215

1,452

3,401


4,067

Калта толалар миқдори,%

       

15,044

1,025

1,156

2,870


3,236

14,872

1,849

1,872

5,176


5,242

9,792

0,793

0,995

2,222


2,787

10,592

0,800

1,047

2,241


2,931

8,902

0,760

0,832

2,128


2,329

9,758

0,587

0,699

1,643


1,958

7,384

0,378

0,530

1,058


1,484

7,786

0,431

0,521

1,207


1,458

8,024

0,406

0,483

1,137


1,352

         

         




Давлат стандартига

А-ИЛОВА (мажбурий)



Механик тахлагич-саралагич ва қўлда

саралаш қурилмасида узунлик тавсифларини

ҳисоблаш учун мисоллар


1. Модал, штапел масса узунлиги ва калта толалар миқдорини ҳисоблаш учун (механик тахлагич-саралагич қурилмасида) маълумот А.1-жадвалда келтирилган.



А.1-ЖАДВАЛ


Тола гуруҳининг тартиб номери

j

     

Асбоб шкаласи

бўлимлари

     

Тола гуруҳининг

ўртача узунлиги

l, mm

   

Тола гуруҳининг

массаси,

mj, mg

   

Кўпайтма

ibmj

   

1

16

11*


4,5

-

2

18

17


0,9

-

3

20

19


1,1

-

4

22

21


2,3

-

5

24

23


1,9

-

6

26

25


3,2

-

7

28

27


3,8

-

8

30

29


5,1

-

9

32

31


3,1

6,2

10

34

33


2,4

9,6

11

36

35


0,8

4,8

12

38

37


0,4

3,2

13

40

39


0,3

3,0




          

3

         

Изоҳ:


*) Ўрта толали пахта учун 16 mm дан калта бўлган толалар гуруҳининг ўртача узунлиги 11 mm га тенг. Узун толали пахта учун 20 mm дан калта бўлган толалар гуруҳининг ўртача узунлиги 13 mm тенг.


1.1. Модал масса узунлик миллиметрларда 9.1.1 бандидаги (1) формула билан А.1-жадвалдаги маълумотлар бўйича ҳисобланади:

         

       

1.2. Максимал массали тола гуруҳидаги модалдан узун бўлган толалар массаси миллиграмларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандидаги (2) формула асосида ҳисобланади:

      

        

1.3. Узунлиги модалдан юқори бўлган тола гуруҳлари массалари йиғиндиси миллиграмларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандидаги (3) формула асосида ҳисобланади:

         

         

1.4. Кўпайтмалар йиғиндиси 9.1.2 бўйича аниқланади:

        

        

1.5. Штапел массаузунлиги миллиметрларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандидаги (4) формула асосида ҳисобланади:

          

        

1.6. Тарамдаги калта толалар миқдори мазкур давлат стандартининг 9.1.3 бандидаги (5) формула ва А.1-жадвал кўрсаткичлари ёрдамида ҳисобланади:

         

         

1.7. Ўртача масса узунлик ва вариация коэффициентини ҳисоблаш учун (МПРШ-1 қурилмасида) маълумот А.2-жадвалда келтирилган.



А.2-ЖАДВАЛ


Тола гуруҳининг тартиб номери

j

     

Гуруҳлар

Узунлиги

чегараси,

mm

    

Тола

гуруҳининг

ўртача

узунлиги,

l, mm

     

Тола

гуруҳининг

массаси

mj , mg

     

Четла-

ниши

a*

     

amj

a2 mj

1

0 - 16

11


4,5

-9

-40,5

364,5

2

16 - 18

17


0,9

-6

-5,4

32,4

3

18 - 20

19


1,1

-5

-5,5

27,5

4

20 - 22

21


2,3

-4

-9,2

36,8

5

22 - 24

23


1,9

-3

-5,7

17,1

6

24 - 26

25


3,2

-2

-6,4

12,8

7

26 - 28

27


3.8

-1

-3,8

3,8

8

28 - 30

29


5,1

0

0

0

9

30 - 32

31


3,1

+1

+3,1

3,1

10

32 - 34

33


2,4

+2

+4,8

9,6

11

34 - 36

35


0,8

+3

+2,4

7,2

12

36 - 38

37


0,4

+4

+1,6

6,4

13

38 - 40

39


0,3

+5

+1,5

7,5




   


   

    

          

Изоҳ:


*) Максимал массали тола гуруҳидан олдинги ва кейинги тола гуруҳларининг четланиш тартиб рақами.


1.8. Ўртача масса узунлик миллиметрларда мазкур давлат стандартининг 9.1.4 бандидаги (6) формула асосида ҳисобланади:

        

        

1.9. Ўртача квадратик четланиш мазкур давлат стандартининг 9.1.5 бандидаги (7) формула асосида ҳисобланади:

           

            

1.10. Вариация коэффициенти фоизларда мазкур давлат стандартининг 9.1.6 бандидаги (8) формула асосида ҳисобланади:

    

      

2. Модал, штапел масса узунлиги ва калта толалар миқдорини (қўлда саралаш қурилмаси учун) ҳисоблаш учун маълумот А.3-жадвалда келтирилган.



А.3-ЖАДВАЛ


Тола

гуруҳининг

тартиб номери j

   

Червякли

ғилдиракдаги

бўлаклар сони

      

Тола

гуруҳининг

ўрта узунлиги

l, mm

      

Тола гуруҳининг

массаси

mj, mg

        

Тола гуруҳининг

ҳақиқий массаси

mj,mg

     

Кўпайтма

ibmj

     

1

-

7,5


-

0,14

-

2

10

9,5


0,4

0,38

-

3

12

11,5


0,5

0,60

-

4

14

13,5


0,8

0,83

-

5

16

15,5


1,0

1,20

-

6

18

17,5


1,6

1,54

-

7

20

19,5


1,7

1,80

-

8

22

21,5


2,0

1,88

-

9

24

23,5


1,8

2,21

-

10

26

25,5


2,8

3,24

-

11

28

27,5


4,4

4,64

-

12

30

29,5


5,8

4,86

-

13

32

31,5


3,9

3,68

7,36

14

34

33,5


2,4

2,07

8,28

15

36

35,5


0,8

0,89

5,34

16

38

37,5


0,3

0,28

2,24

17

40

39,5


-

0,05

0,50




     

      


         

2.1. Модал масса узунлик миллиметрларда мазкур давлат стандартининг 9.1.1 бандидаги (1) формула асосида ҳисобланади:

      

         

2.2. Максимал массали тола гуруҳидаги модалдан узун толалар массаси миллиграмларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандидаги (2) формула асосида ҳисобланади:

         

          

2.3. Узунлиги модалдан юқори бўлган тола гуруҳлари массалари йиғиндиси миллиграмларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандидаги (3) формула асосида ҳисобланади:

     

    

2.4. Кўпайтмалар йиғиндиси миллиграмларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандига мувофиқ аниқланади:

         

          

2.5. Штапел массаузунлиги миллиметрларда мазкур давлат стандартининг 9.1.2 бандидаги (4) формула асосида ҳисобланади:

           

       

2.6. Тарамдаги калта толалар миқдори (R) мазкур давлат стандартининг 9.1.3 бандидаги (5) формула асосида ҳисобланади. Бунинг учун ўрта толали ғўза нави учун червякли ғилдиракнинг 16-бўлагигача бўлган тола гуруҳларининг, узун толали ғўза нави учун 20-бўлагигача бўлган тола гуруҳининг ҳақиқий массалари йиғилади.

Сўнгра умумий тарамдаги калта толалар миқдори фоизларда аниқланади:

       

        

2.7. Ўртача масса узунлик ва вариация коэффициентини (Жуков қурилмаси учун) ҳисоблаш учун маълумот А.4-жадвалда келтирилган.


2.8. Ўртача масса узунлик миллиметрларда мазкур давлат стандартининг 9.1.4 бандидаги (6) формула асосида ҳисобланади:

        

         

2.9. Ўртача квадратик четланиш миллиметрларда мазкур давлат стандартининг 9.1.5 бандидаги (7) формула асосида ҳисобланади:

        

          

2.10. Вариация коэффициенти фоизларда мазкур давлат стандартининг 9.1.6 бандидаги (8) формула асосида ҳисобланади:

         



А.4-ЖАДВАЛ


Тола

гуруҳининг

тартиб

номери

j

      

Гуруҳлар

узунликлар

чегараси,

mm

    

Тола

гуруҳининг

ўртача

узунлиги

l, mm

    

Тола

гуруҳининг

ҳақиқий

массаси

mj, mg

     

Четланиши

a*

     

amj

a2 mj

1

0 - 8,49

7,5

0,14


-11

-1,54

16,94

2

8,5 - 10,49

9,5

0,38


-10

-3,80

38,00

3

10,5 - 12,49

11,5

0,60


-9

-5,40

48,60

4

12,5 - 14,49

13,5

0,83


-8

-6,64

53,12

5

14,5 - 16,49

15,5

1,20


-7

-8,4

58,80

6

16,5 - 18,49

17,5

1,54


-6

-9,24

55,44

7

18,5 - 20,49

19,5

1,80


-5

-9,00

45,00

8

20,5 - 22,49

21,5

1,88


-4

-7,52

30,08

9

22,5 - 24,49

23,5

2,21


-3

-6,63

19,89

10

24,5 - 26,49

25,5

3,24


-2

-6,48

12,96

11

26,5 - 28,49

27,5

4,64


-1

-4,64

4,64

12

28,5 - 30,49

29,5

4,86


0

0

0

13

30,5 - 32,49

31.5

3,68


+1

-3,68

3,68

14

32,5 - 34,49

33,5

2,07


+2

-4,14

8,18

15

34,5 - 36,49

35,5

0,89


+3

-2,67

8,01

16

36,5 - 38,49

37,5

0,28


+4

-1,12

1,48

17

38,5 - 40,49

39,5

0,05


+5

-0,25

1,25




     


    

     

          

Изоҳ:


*) Максимал массали тола гуруҳидан олдинги ва кейинги тола гуруҳларининг четланиш тартиб рақами.

        

          




Давлат стандартига

В-ИЛОВА (мажбурий)



Ҳисоб доирасида фойдаланиш тартиби


Қўлда саралаш қурилмасида узунликни аниқлашда ҳисобни тезлаштирадиган ҳисоб доирасининг диаметри 300 mm бўлиб, 400 та тенг бўлакка бўлинган бўлади. Бунда ҳар бир бўлак 0,02 mg га тўғри келади.

Доирада қўзғалмас l-2 сектори чизилган бўлиб, унинг нол қиймати доиранинг нол бўлинмаси билан бирлаштирилган.

17% га мувофиқ келувчи қўзғалмас l-2 сектори бўлимлари ҳар 0,1 mg да шундай белгиланганки, бунда l-2 секторининг 1 mg и доирада 0,17 mg га тенг ёки секторнинг 10 кичик бўлаги доиранинг 8,5 кичик бўлагига тенгдир. Доирада бўлаклари 0,1 mg бўлган l (46%) кейин l+2 (37%) секторлар ўрнатилган. l секторнинг ҳар бир бўлаги доира бўлакларига 46:100 сингари, l+2 секторининг бўлаклари 37:100 сингари мувофиқ келади. Шунингдек l секторининг 10 та кичик бўлаги доиранинг 23 та кичик бўлагига, l+2 секторини 10 та кичик бўлаги эса доиранинг 18,5 кичик бўлагига тенг. Ҳар бир секторда ва доирада бўлаклариниг максимал сони 8 mg га мувофиқ келади.

Ҳисоблаш қуйидагича бажарилади:

1) l+2 = 9,5 mm гуруҳига тегишли 37% миқдорда бўлган ўртача узунлиги l = 7,5 mm ли толалар гуруҳининг ҳақиқий массаси аниқланади. Бунинг учун l+2 ва l секторлари устма-уст туширилади ва l+2 секторини нол чизиғи доирасини нолига олиб келинади. l+2 секторида l+2 = 9,5 mm ли гуруҳ массаси белгиланади ва доирадаги белги қаршисидан 7,5 mm бўлган гуруҳнинг ҳақиқий массаси ҳисобланади ва жадвалнинг тегишли устунига ёзилади (А.3-жадвал).

2) ўрта узунлиги l = 9,5 mm бўлган тола гуруҳининг ҳақиқий массаси аниқланади. Бунинг учун l секторининг нолини доиранинг ноли билан устма уст туширилади, l+2 секторининг нолини эса l секторидаги бўлакларнинг шу гуруҳ массасига мос келган бўлаги қаршисига қўйилади. l+2 секторида ўртача узунлиги 11,5 mm бўлган тола гуруҳи массаси ажратиб қўйилади ва айланада l+2 сектори бўлаги қаршисида l = 9,5 mm узунликдаги тола гуруҳининг ҳақиқий массаси ҳисоблаб чиқилади.

3) Ўрта узунлиги l = 11,5 mm бўлган тола гуруҳининг ҳақиқий массаси аниқланади.

Бунинг учун l секторининг нол чизиғини қўзғалмас l-2 секторини l = 11,5-2 = 9,5 mm узунликдаги тола гуруҳининг массасига мувофиқ келувчи бўлагига келтирилади. l+2 секторининг нол бўлаги l секторининг 11,5 mm узунлигидаги тола гуруҳининг массасига мувофиқ келувчи бўлагига келтирилади ва l = 11,5+2 = 13,5 mm узунликдаги тола гуруҳининг массасига мувофиқ келувчи l+2 сектори бўлаги қаршисида айлана шкаласидан мазкур гуруҳнинг ҳақиқий массаси ўқилади.

Охирги гуруҳгача бўлган гуруҳлар l = 11,5 mm узунликдаги тола гуруҳи сингари ҳисобланади.

4) Охирги тола гуруҳининг хақиқий массаси аниқланади (А.3-жадвалдаги 37,5 mm). Бунинг учун l секторининг нол чизиғини охирги тола гуруҳининг массасига мувофиқ келувчи бўлимига келтирилади (А.3-жадвалдаги 35,5 mm) ва охирги гуруҳ массасига мувофиқ доира шкаласида l сектори бўлими қаршисида охирги гуруҳнинг хақиқий массаси ўқилади.

5) Охиридан кейинги гуруҳ (А.3-жадвалдаги 39,5 mm) хақиқий массаси топилади. Бунинг учун l-2 секторда l = 37,5 mm узунликдаги охирги гуруҳ массаси белгиланади ва белги доира қаршисидаги шкаладан охиридан кейинги гуруҳнинг хақиқий массаси ўқилади.

         

           




Давлат стандартига

С-ИЛОВА (мажбурий)



Толаларнинг ҳақиқий массасини

ҳисоблаш учун жадвал

      

Масса, mg

1-2

      

l

1+2

Масса, mg

1-2

l

       

+2

Масса, mg

1-2

      

l

1+2

17%

     

46%

37%

17%

46%

    

37%

17%

     

46%

37%

1

2

3

4

1

2


3

4

1

2

3

4





3,0

0,51


1,38

1,11

6,0

1,02

2,76

2,22

0,1

0,02

0,05

0,04

1

0,53


1,43

1,15

1

1,04

2,81

2,26

2

0,03

0,09

0,07

2

0,54


1,47

1,18

2

1,05

2,85

2,29

3

0,05

0,14

0,11

3

0,56


1,52

1,22

3

1,07

2,90

2,33

4

0,07

0,18

0,15

4

0,58


1,56

1,26

4

1,09

2,94

2,37

5

0,09

0,23

0,19

5

0,60


1,61

1,30

5

1,11

2,99

2,41

6

0,10

0,28

0,22

6

0,61


1,66

1,33

6

1,12

3,04

2,44

7

0,12

0,32

0,26

7

0,63


1,70

1,37

7

1,14

3,08

2,48

8

0,14

0,37

0,30

8

0,65


1,75

1,41

8

1,16

3,13

2,52

9

0,15

0,41

0,33

9

0,66


1,79

1,44

9

1,17

3,17

2,55

1,0

0,17

0,46

0,37

4,0

0,68


1,84

1,48

7,0

1,19

3,22

2,59

1

0,19

0,51

0,41

1

0,70


1,89

1,52

1

1,21

3,27

2,63

2

0,20

0,55

0,44

2

0,71


1,93

1,55

2

1,22

3,31

2,66

3

0,22

0,60

0,48

3

0,73


1,98

1,59

3

1,24

3,36

2,70

4

0,24

0,64

0,52

4

0,75


2,02

1,63

4

1,26

3,40

2,74

5

0,26

0,69

0,56

5

0,77


2,07

1,67

5

1,28

3,45

2,78

6

0,27

0,74

0,59

6

0,78


2,12

1,70

6

1,29

3,50

2,81

7

0,29

0,78

0,63

7

0,80


2,16

1,74

7

1,31

3,54

2,85

8

0,31

0,83

0,67

8

0,82


2,21

1,78

8

1,33

3,59

2,89

9

0,32

0,87

0,70

9

0,83


2,25

1,81

9

1,34

3,63

2,92

2,0

0,34

0,92

0,74

5,0

0,85


2,30

1,85

8,0

1,36

3,68

2,96

1

0,36

0,97

0,78

1

0,87


2,35

1,89

1

1,38

3,73

3,00

2

0,37

1,01

0,81

2

0,88


2,39

1,92

2

1,39

3,77

3,03

3

0,39

1,06

0,85

3

0,90


2,44

1,96

3

1,41

3,82

3,07

4

0,41

1,10

0,89

4

0,92


2,48

2,00

4

1,43

3,86

3,11

5

0,43

1,15

0,93

5

0,94


2,53

2,04

5

1,45

3,91

3,15

6

0,44

1,20

0,96

6

0,95


2,58

2,07

6

1,46

3,96

3,18

7

0,46

1,24

1,00

7

0,97


2,62

2,11

7

1,48

4,00

3,22

8

0,48

1,29

1,04

8

0,99


2,67

2,15

8

1,50

4,05

3,26

9

0,49

1,33

1,07

9

1,00


2,71

2,18

9

1,51

4,09

3,29

9,0

1,53

4,14

3,33

11,0

1,87


5,06

4,07

13,0

2,21

5,98

4,81

1

1,55

4,19

3,37

1

1,89


5,11

4,11

1

2,23

6,03

4,85

2

1,56

4,23

3,40

2

1,90


5,15

4,14

2

2,24

6,07

4,88

3

1,58

4,28

3,44

3

1,92


5,20

4,18

3

2,26

6,12

4,92

4

1,60

4,32

3,48

4

1,94


5,24

4,22

4

2,28

6,16

4,96

5

1,62

4,37

3,52

5

1,96


5,29

4,26

5

2,30

6,21

5,00

6

1,63

4,40

3,55

6

1,97


5,34

4,29

6

2,31

6,26

5,03

7

1,65

4,46

3,59

7

1,99


5,38

4,33

7

2,33

6,30

5,07

8

1,67

4,51

3,63

8

2,01


5,43

4,37

8

2,35

6,35

5,11

9

1,68

4,55

3,66

9

2,02


5,47

4,40

9

2,36

6,39

5,14

10,0

1,70

4,60

3,70

12,0

2,04


5,52

4,44

14,0

2,38

6,44

5,18

1

1,72

4,65

3,74

1

2,06


5,57

4,48

1

2,40

6,49

5,22

2

1,73

4,69

3,77

2

2,07


5,61

4,51

2

2,41

6,53

5,25

3

1,75

4,74

3,81

3

2,09


5,66

4,55

3

2,43

6,58

5,29

4

1,77

4,78

3,85

4

2,11


5,70

4,59

4

2,45

6,62

5,33

5

1,79

4,83

3,89

5

2,13


5,75

4,63

5

2,47

6,67

5,37

6

1,80

4,88

3,92

6

2,14


5,80

4,66

6

2,48

6,72

5,40

7

1,82

4,92

3,96

7

2,16


5,84

4,70

7

2,50

6,76

5,44

8

1,84

4,97

4,00

8

2,18


5,89

4,74

8

2,52

6,81

5,48

9

1,85

5,01

4,04

9

2,19


5,93

4,77

9

2,53

6,85

5,51

          

         




Давлат стандартига

D-ИЛОВА (мажбурий)



Пахта толасининг узунлигини аниқлаш

учун қурилма ва мосламалар


D.1-расм. МШУ-1 қурилмасининг умумий кўриниши

        

     



1 - корпус; 2 - етказиш механизми тутқичи; 3 - транспортер;

4 - ясси пружиналарни кучини созлаш винтлари; 5 - ясси пружиналар;

6 - чўтка; 7 - бахмал столча; 8 - қисқич винти; 9 - қисқич ушлагич;

10 - қабул қисқичи; 11 - сиқиш қурилмаси; 12 - фиксатор;

13 - тумблер; 14 - сиқиш планкаси; 15 ҳаракатланувчи

карета столи; 16 - транспортернинг олдинги вали.



D.2-расм. МПРШ-1 қурилмасининг умумий кўриниши





1 - корпус; 2 - узатиш механизм дастаги; 3 - ричаг; 4 - илгак;

5 - микроўчиргичнинг дастаги; 6 - стрелка; 7 - рейка; 8 - қисқичушлагич;

9 - узатувчи қисқич; 10 - сиқувчи планка; 11 - қисқичушлагич винтлари;

12 - қабул қилувчи қисқич; 13 - сиқувчи қурилма; 14 тасмаюргизгич

механизмининг сиқувчи скобаси; 15 - тукли тасма;

16 - тўхтатиш тугмаси; 17 - юргизиш тугмаси.



D.3-расм-N 1, N 2 қисқичлар ва бахмал қопланган

тахтанинг умумий кўриниши





1-N 1 қисқич; 2-бахмал тахтача; 3-тиргаклар; 4-N 2 қисқич.



D.4-расм - Жуков қурилмасига тарамчани

жойлаштиришнинг умумий кўриниши





1 - N 1 қисқич; 2 - валик; 3 - қайтарма қопқоқ; 4 - фартук.



D.5-расм - Жуков қурилмасидан толаларни тортиб олиш





1 - червякли шестерня; 2 - кўрсаткич;

3 - N 2 қисқич; 4 - даста; 5 червяк



D.6-расм - Фибросэмплернинг умумий кўриниши





D.7-расм - 730 модел рақамли фибрографнинг

умумий кўриниши





БИБЛИОГРАФИК МАЪЛУМОТЛАР


СУТ 59.060.10

Муҳим сўзлар: стандарт, пахта толаси, узунлик, аниқлаш усуллари, штапел масса узунлиги, калта толаларнинг миқдори, механик усул, классёр усул, фиброграф, ўртача узунлик, юқори ўртача узунлик, узунлик бўйича бир хиллик индекси, калта толалар индекси.

       

       

Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси (www.lex.uz).