ДМ билан боғлиқ бўлмаган норезидентларга даромадлар тўласангиз, ўқиб чиқинг:
Электр таъминоти ташкилотининг июнь ойидаги ҳисобварақ-фактураларида баъзи тадбиркорлик субъектлари одатдагидан анча кўп бўлган тўлов суммаларини кўришди. Худди шундай ҳолат, эҳтимол, июль ойи якунлари бўйича ҳам уларни кутмоқда.
Бунга нима олиб келди ва бундай вазиятда нима қилиш кераклигини buxgalter.uz илтимосига кўра солиқ маслаҳатчиси Рустам СОБИРОВ тушунтирди:
Керакли тушунтиришларни ўтказиб юбормаслик учун Телеграм-каналимизга обуна бўлинг.
– Керакли тушунтиришларни ўтказиб юбормаслик учун Телеграм-каналимизга обуна бўлинг.
- Юзага келган вазиятнинг сабаби Вазирлар Маҳкамасининг 31.05.2024 йилдаги 319-сонли қарори билан тасдиқланган қоидаларда. Янги қоидаларга асосан электр энергияси ва табиий газ истеъмолчилари - юридик шахслар ТЭТ корхоналари ва газ таъминоти ташкилотига шартномада белгиланган истеъмол қилинадиган электр энергияси ва табиий газ лимитини ўзгартириш бўйича таклифлар киритиш ҳуқуқига эга. Бу кўрсаткич электр энергиясидан фойдаланиш учун олдиндан тўловни ҳисоблаш учун асос бўлади.
Кейинги ойда электр энергияси истеъмоли ҳажмини (лимитини) ўзгартириш тўғрисидаги таклифни (шартномада кўрсатилган) ҳисобот ойи бошланишидан 10 кун олдин киритиш керак. Ҳисоб-китобларни ойлар бўйича "шартномада кўрсатилган", "кўпайишни ҳисобга олган ҳолда прогноз қилинган истеъмол" бўлинмаси билан жадвалда тақдим этган маъқул. Ариза бўйича ижобий қарор қабул қилинган тақдирда электр тармоқлари корхонаси ва юридик шахс ўртасида қўшимча келишув тузилади.
Янги норматив-ҳуқуқий ҳужжат тадбиркорлик субъекти шартномада кўрсатилган лимитлар доирасида электр энергиясини 1 кВт соат учун 900 сўм нархда тўлаш ҳуқуқига эга эканлигини назарда тутади. Шартномада кўрсатилган кўрсаткичлардан ортиғи икки баробар тариф бўйича, яъни 1 кВт соат учун 1800 сўм нархда тўланади.
Амалда муаммо янги қоидаларда эмас, балки уларни қандай жорий этилганлиги бўлди.
Вазирлар Маҳкамасининг қарори 31.05.2024 йилда тасдиқланган, шу сабабли тадбиркорлик субъектлари июнь ойи бошланишидан 10 кун олдин лимитни ўзгартириш тўғрисида ариза бера олмас эдилар. Янги қоидалар бўйича ҳисоб-китоб эса 2024 йил 1 июндан бошлаб ҳисобланган истеъмол ҳажмидан амалга оширилди.
Ҳужжат 10 июнда кучга кирди. Энергетика вазирлиги ҳужжат ҳақида 15 июнда ўз телеграм каналида хабар берди. Оммавий ахборот воситаларида қабул қилинган қарор ва жорий этилаётган қоидалар ҳақида расмий хабар бўлмаган. Агар у бўлган бўлса ҳам, кўпчилик, шу жумладан мен ҳам, уни пайқамай қолганмиз.
31 майда Газета.уз энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов 30 майда президент ҳузуридаги йиғилишдан сўнг "Ўзбекистон 24" телеканалига берган интервьюсида юридик шахслар учун электр энергияси ва газ истеъмолининг оширувчи коэффициентларини жорий этиш режалари ҳақида гапирганини хабар қилди. Ушбу интервьюда киритилаётган ўзгаришларнинг аниқ санаси ҳақида ҳеч нарса айтилмаган. Ва ҳеч ким бу шунчалик тез содир бўлишини ўйлай олмасди. Амалдорнинг сўзлари - бу норматив ҳужжат эмас.
Тадбиркорлик субъектлари маълумотни ўз вақтида олишмади, уларда янги қоидалар бўйича ишлашга тайёргарлик кўриш, айниқса июнь ва кейинги ойларда фойдаланилган электр энергияси учун кутилаётган ҳисоб-китобларга нисбатан янги қоидалар талабларини бажариш имконияти йўқ эди.
Шу билан бирга - эътибор беринг - 319-сон ВМҚда янги қоидаларни жорий этишни тартибга солувчи нормалар йўқ. Кўпгина тадбиркорлик субъектлари улар ҳақида фақат июнь ойи учун ЭҲФ олгандан кейин билишди. Шундай қилиб, кўпчилик июль ойи учун ҳам икки баробар тариф бўйича тўлашига тўғри келади, чунки июль ойи учун ўзгартиришлар киритиш муддати ҳам ўтиб кетган.
Агар тадбиркорлик субъектлари ўз эътиборсизлиги туфайли лимитлар тўғрисидаги маълумотномаларни топширмаган бўлса, "ўзлари айбдор" деган нуқтаи назар билан келишиш мумкин бўларди. Лекин кўпчилик ушбу янгиликлар ҳақида билиши билан дарҳол ўз маълумотномаларини олиб боришди. Лекин энди кеч бўлган эди. Маълумотномалар фақат август ойи учун ҳисоб-китобларда инобатга олинади.
Ҳудудий энергия таъминоти корхоналарининг барчасида бир хил жавоб берилди: - "Сизда қарз бор. Тўланг, акс ҳолда электр энергиясини ўчирамиз. Биз ҳеч нарса қила олмаймиз, барча ҳисоб-китоблар марказлаштирилган тарзда, автоматик равишда амалга оширилади".
Эътибор беринг
Вазиятга ваколатли органлар муносабат билдириши керак. Агар тадбиркорлик субъектларига 2024 йилнинг июнь ва июль ойлари учун истеъмол қилинган электр энергияси ва газ ҳажмини икки баробар тарифни қўлламасдан, белгиланган нархда тўлаш имконияти берилса, адолатли бўлади. Августдан бошлаб эса янги қоидалар бўйича ҳисоблаш мумкин. Қўшимча расмий ахборот-тушунтириш кампанияси ҳам зарар қилмайди.
Олег ГАЕВОЙ тайёрлади
