Бухгалтерларни энг кўп ташвишга солаётган 12 муаммо

Аудиторлар, бухгалтерлар ва солиқ маслаҳатчилари 2025 йил 18 июлда ССП, Солиқ қўмитаси ва бошқа идоралар вакиллари билан очиқ мулоқотга келдилар. Мутахассислар ўткир саволларни айтиш, оғриқли нуқталарни белгилаш ва ечимларни таклиф қилиш имкониятини қўлдан бой бермадилар.

Вuxgalter.uz шарҳида – сўзга чиққанлар томонидан айтилган 12 та тизимли муаммо уларнинг фикрича, бизнеснинг ҳалол, хотиржам ва қонуний ишлашига тўсқинлик қилмоқда. Расмийлар бу таклифларга эътибор қаратишга ваъда беришди.

 

Материалнинг бошланишини бу ерда ўқинг.

 

7. «ТСОЯЭАТ контрактдаги валюталар сони тўғрисида келишиб олиш ҳуқуқини чекламаслиги керак»

Янги E-Contract тизимида ТИФ шартномасининг фақат 2 та валютасини кўрсатиш мумкин, гарчи амалиётда баъзан 3, 4, 5 турдаги валюталардан ҳам фойдаланилади. Бу эса тўловлар ва бажарилган ишлар далолатномаларини расмийлаштиришда муаммоларни келтириб чиқаради.

Баъзи мамлакатлардаги ҳарбий ҳаракатлар айрим корхоналар учун қўшимча муаммоларни келтириб чиқарди. Иштирокчининг сўзларига кўра, муддати ўтган валюта дебиторлик қарзи Украина контрагентининг хомашёни етказиб бера олмагани ёки пулни қайтара олмагани сабабли юзага келган. Корхона эндиликда импорт шартномалари бўйича фақат 100 фоиз олдиндан тўлов, аккредитив орқали ёки суғурта полиси расмийлаштириб, катта харажатлар эвазига ишлашга мажбур бўлмоқда.

Иштирокчилар таклифлари

• Битта шартномада 2 тадан ортиқ валютани кўрсатиш имкониятини қўшиш.
• Форс-мажор ҳолатларини алоҳида кўриб чиқиш.

Божхона қўмитаси вакили валюталар сонини оширишнинг техник имконияти борлигини маълум қилиб, бу таклифни кўриб чиқишга ваъда берди.

 

8. «Касса ва Z-ҳисоботдаги 200 сўмлик фарқ учун ҳам 5 млн жарима тўлашга тўғри келади»

Жарималар миқдори қоидабузарликларнинг оғирлигига мос келмайди. Бу эса корхоналар учун, айниқса, савдо соҳасида асоссиз хатарларни келтириб чиқаради.

Солиқ қўмитаси вакили ҳозирда нафақат савдо, балки иқтисодиётнинг бошқа тармоқлари учун ҳам касса лимити масаласи кўриб чиқилаётганини айтди.

 

9. «Рейтинг ишда қўшимча хотиржамлик беради»

Иштирокчининг сўзларига кўра, барқарорлик рейтинги жуда муҳим ва контрагентнинг ишончлилигига қўшимча ишонч беради. Бироқ корхона ўз устунлигидан фойдалана олмайди. Хусусан, ААА, АА ва А тоифадаги корхоналар ортиқча тўланган солиқ суммаларини (ҚҚСдан ташқари) 3 кун ичида қайтаришга ҳақли – амалда бу ишламаяпти.

Корхоналар рейтинг балининг аниқ ўзгариш санасини билмайди. Бу маълумот балл нима учун пасайтирилганини тушунишга ёрдам бериши мумкин. Ҳисоботларни қайта топшириш, шу жумладан техник хатолар туфайли компаниянинг айбисиз, рейтинг даражасига салбий таъсир кўрсатади. Рейтинг тизими ишида кўпроқ шаффофлик зарур.

Иштирокчилар таклифлари

• Рейтингдаги ўзгаришлар тарихини чиқариш
• Ҳисоботларни қайта топшириш учун рейтингни пасайтирмаслик, чунки ҳисоботларни қайта топшириш ҳуқуқи Солиқ кодексида мустаҳкамлаб қўйилган.

Солиқ қўмитаси вакилининг маълум қилишича, тез орада рейтинг тизими бўйича янги қарор чиқади. Улар билан ҳозирги тартибга ўзгартиришлар киритилмоқда.

 

10. «UZCADдаги маълумотларни ўзгартириш, кадастр ва солиқ тизимларини интеграциялаш – хусусий сектор учун муаммо»

Иштирокчи компания дуч келган вазиятни тасвирлаб берди. Ер ва мол-мулк солиқлари бўйича қарздорлик UZKAD тизимидаги нотўғри маълумотлар туфайли юзага келган. Ягона дарчага мурожаат қилинганда солиқ қарздорлиги сабабли маълумотларни тузатиш учун ариза қабул қилиш тўхтатилади.

ССП вакили UZCAD билан ўзаро ҳамкорликдаги муаммолар ҳақида биринчи марта эшитмаётганини тасдиқлади – бу масала барча манфаатдор томонларни жалб қилган ҳолда ҳал этилади.

 

11. «Корхона судда солиқларнинг асоссиз ҳисобланишини исботлади, аммо уни банкротлик даражасига етказиб бўлишди»

Камерал текширув материаллари солиқ низоси тугамасданоқ Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаментига тақдим этилади. Департамент қоидабузарликларни бартараф этиш учун атиги 1 ой муддат беради, гарчи Солиқ кодекси солиқ тўловчиларга судга 6 ойлик шикоят қилиш ҳуқуқини беради. Солиқ тўловчилар ўзларининг ҳимоя ҳуқуқидан фойдаланишга улгурмаяптилар, чунки иш аллақачон тергов органларида. Бундай амалиёт бизнеснинг процессуал ҳуқуқларини бузади ва тадбиркорларга асоссиз босим ўтказади.

Иштирокчилар таклифлари

• Ишларни қачон тергов органларига топшириш мумкинлиги тўғрисида аниқ регламент яратиш
• Шикоят қилишнинг барча муддатлари ўтмагунча ишларни топширмаслик

Амалдорлар ишларни Департаментга ўтказиш мезонларини аниқ тартибга солиш зарурлигини тан олишди.

 

12. «Солиқ тўловчининг мажбуриятлари автоматлаштирилган тўсиқлар билан ёпилган»

Агар ўтган солиқ даврлари учун ҳисоб-китобларда ҚҚСни камайтиришга олиб келадиган хато аниқланган бўлса, солиқ тўловчи қайта ҳисоб-китобни тақдим этиши шарт. Бироқ бунинг учун бир томонлама тузатилган ЭҲФ талаб этилади, уни расмийлаштириш техник жиҳатдан мумкин эмас. Солиқ органлари муддатлар ўтганлигини рўкач қилиб, гап солиқ тўловчининг ҳуқуқи эмас, мажбурияти ҳақида кетаётганлигини инобатга олмайдилар. Бюджет тўлиқ тушмайди ва хатоларни тузатиш тизим томонидан блокланади. Техник чекловлар солиқ мажбуриятларини тўғри бажариш учун тўсиқ бўлмоқда.

Иштирокчилар таклифлари

• Тузатилган ЭҲФни тақдим этиш имкониятини бериш.

Солиқ қўмитаси вакили бунга жавобан бундай имконият "ҳеч бўлмаганда солиқ маслаҳатчисининг хулосаси бўйича" бўлиши мумкинлигини таъкидлади.