Получите быстрые ответы, проверенные экспертами:
Ўзбекистонда ҳар бир тадбиркорлик субъекти ИФУТ кодига эга – бу фаолият турини акс эттирувчи беш хонали рақам. Бу код нафақат статистика учун керак, балки компания мақомини аниқлаш, имтиёзлар ҳуқуқи, тендерларда иштирок этиш учун ҳам қўлланилади.
Компаниянинг ИФУТ кодини қандай билиш ва нега контрагентларда уни текшириш кераклигини айтиб берамиз.
Керакли тушунтиришни ўтказиб юбормаслик учун Телеграм-каналимизга обуна бўлинг.
Материалда:
– Ўзбекистонда ИФУТ, у нима учун керак;
– ИФУТ кодини қаердан онлайн билиш мумкин;
– нима учун контрагентнинг ИФУТ кодини текшириш керак.
ИФУТ коди нима
ИФУТ коди – бу тижорат фаолияти билан шуғулланувчи ташкилотларга берилувчи фаолият турининг беш хонали статистик кодидир.
ИФУТ кодини Ўзбекистон Республикаси иқтисодий фаолият турларининг умумдавлат таснифлагичида очиб кўриш мумкин > > >
ИФУТ коди тузилмаси:
ХХ – бўлим
ХХ.Х – гуруҳ
ХХ.ХХ – синф
ХХ.ХХ.Х – кичик синф
Мисол
МЧЖ учун ИФУТ коди
МЧЖ қурилиш фаолияти мақсадида яратилади.
Бунда жамият низомида имкон қадар унинг шуғулланмоқчи бўлган фаолият турларининг тўлиқ рўйхати кўрсатилади. Бу жамиятга келгусида фаолият турларини кенгайтириш муносабати билан низомга ўзгартиришлар киритмаслик имконини беради.
Масалан, юридик шахсни рўйхатга олишда «Турар-жой ва нотурар-жой биноларни қуриш» коди асосий деб кўрсатилади.
Шунингдек МЧЖ қўшимча ИФУТ кодларини ҳам танлаши мумкин. Масалан, – 41.10.0 «Қурилиш лойиҳаларини ишлаб чиқиш», 68.10.0 «Кўчмас мулкни сотиб олиш ва сотиш». Эътибор беринг, агар асосий ва қўшимча ИФУТ кодлари бир-биридан анчагина узоқ фаолият соҳаларини кўрсатса, давлат органлари бунга эътибор бериб, бир кунлик фирма яратилишидан шубҳаланади.
Buxgalter.uz тавсия этади
- Шартномавий ишлар тўғрисида низом;
- Шартномалар (контрактлар)ни рўйхати олиш китоби;
- Контрагентларни текшириш тўғрисида низом;
- Ижара шартномаси;
- Бинони ижарага қабул қилиш-топшириш далолатномаси;
- Олди-сотди шартномаси (умумий шакл);
- Пуллик асосда хизмат кўрсатиш шартномаси;
- Бепул молиявий ёрдам шартномаси;
- Қарз шартномаси;
- Мақсадли қарз шартномаси;
- Товарнинг қарз шартномаси;
- Қарзни ўтказиш тўғрисида шартнома;
- Хом ашёни қайтариш шарти билан қайта ишлаш учун топширишга доир шартнома.
ИФУТ коди нима учун керак
Ўзбекистонда ИФУТ кодлари биринчи навбатда турли даражаларда статистик таҳлил учун ишлатилади. Лекин улар тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатига олишнинг автоматлаштирилган тизимига (КТЯДР) интеграциялашганлиги сабабли 
, қуйидагилар мақсадида мезонлардан бири сифатида ҳам ишлатилиши мумкин:
- жумладан фаолият турига боғлиқ бўлган солиқ режими ва ставкаларини белгилаш. Масалан, фойда солиғи бўйича солиқ ставкалари асосан фаолият турига қараб дифференциялашади ;
- фаолият турига кўра имтиёз ва преференцияларни қўллаш;
Мисол
Технопарк резидентлари учун фаолият турлари бўйича талаблар
Технопарк резидентлари 2028 йил 1 январгача солиқ ва божхона имтиёзларидан фойдаланади . Бироқ бу имтиёзларни қўллаш учун улар фақат Технопарк резидентларининг амалга ошириши рухсат этилган фаолият турлари рўйхатида кўрсатилган фаолият турлари билангина шуғулланиши керак .
Агар резидентда фаолият тури рўйхатга мос келмайдиган турга ўзгарса, Технопарк резиденти мақоми бекор қилинади. Бунда имтиёзлар бекор қилинади ва корхонада солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни умумий тартибда тўлаш мажбурияти пайдо бўлади.
- лицензиялаш, рухсат ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари соҳасида давлат органлари томонидан назорат .
- Масалан, ташкилотни рўйхатга олиш тўғрисидаги аризада лицензияланувчи фаолият турининг ИФУТини кўрсатиш, бунда кейинчалик лицензия олмаслик қонунбузарликлар ҳақида гувоҳлик бериши мумкин. Чунки ташкилот лицензия, рухсат олиш ёки ваколатли органни хабардор қилиш талаб қилинадиган фаолият турлари билан уларни олмасдан шуғулланиш ҳуқуқига эга эмас.
Buxgalter.uz тавсия этади
- корхона мақомини аниқлаш (микрофирма ёки кичик корхона) – фаолият тури ва ишчиларнинг ўртача йиллик сони бўйича.
Мисол
ИФУТ кодлари бўйича кичик бизнес учун ишчилар сони бўйича чеклашлар
2017 йил 1 январдан бошлаб ИФУТ-2 кодларига асосланган кичик тадбиркорлик субъектларига тегишли ташкилотлар таснифи амал қилмоқда . Унда ҳар бир фаолият тури учун ишчиларнинг ўртача йиллик сонининг чегара кўрсаткичлари белгиланган.
Масалан, 46.42.2 «Пойабзалларнинг улгуржи савдоси» коди бўйича ишчиларнинг ўртача йиллик сони бўйича чеклашлар амал қилади:
- микрофирма – 1–5 нафар ишчи;
- кичик корхона – 6–25 нафар ишчи.
ИФУТ коди яна қачон керак бўлиши мумкин:
- тендерлар ва давлат харидларида иштирок этишда – буюртмачи фаолият коди харид предметига мос келишини талаб қилиши мумкин;
- бозор ва рақобатчиларни таҳлил қилишда – инвесторлар ва бизнес маслаҳатчилар компаниялар фаолиятини таҳлил қилишда дастлабки маълумот сифатида ИФУТдан фойдаланиши мумкин;
- банк ҳисобварақларини очишда ва кредит аризаларини расмийлаштиришда – банклар мижозни тўғри таснифлаш ва хизматлар спектри ёки хавфларни аниқлаш учун кодни талаб қилиши мумкин.
ИФУТ кодини онлайн қандай билиш мумкин
Сиз ташкилотнинг СТИР бўйича ИФУТ кодини КТЯДРдан (КТУТдан) кўчирма сўраб билишингиз мумкин. Маълумот давлат органлари хизматлари орқали ҳаммага чекловсиз бепул тақдим этилади:
1) Статистика агентлигининг расмий вебсайти. КТУТдан кўчирмани қандай олиш тўғрисида батафсил қадам-бақадам кўрсатма бу ерда мавжуд > > >
2) ЯИДХПдаги «Юридик шахсларнинг ҳисоб маълумотлари билан танишиш» хизмати.
Корхонада асосий фаолият ўзгарса, ИФУТ кодини ўзгартириш керакми
Корхонанинг асосий фаолият тури йил давомида ўзгариши мумкин. Бунда корхонадан ИФУТ коди билан нимадир қилиш талаб қилинмайди, статистика органлари уни ўзлари ўзгартиради.
Эътибор беринг
ИФУТ кодини йил давомида ўзгартириш статистик таҳлил учун мақсадга мувофиқ эмас , шунинг учун ташкилотнинг ИФУТ коди ҳамиша корхонанинг амалдаги фаолиятига мос келавермайди.
Мисол
Корхонага 2023 йилда рўйхатга олишда «Турар-жой уйларини қуриш» фаолиятига мос ИФУТ коди берилган ва у турар-жой уйини қуришни бошлаган. 2023 ва 2024 йил якунлари бўйича қурилиш тамомланмаган. 2024 йилда корхона шунингдек ЎзРТХБ орқали сотиб олинган цементни сотиш билан ҳам шуғуллана бошлаган.
2024 йилда қурилиш фаолияти натижаларида тушум бўлмаганлиги сабабли, статистика органи корхонага «Ёғоч материаллари, қурилиш материаллари ва санитар-техник жиҳозларнинг улгуржи савдоси» фаолиятига мос келувчи янги ИФУТ кодини берган.
Контрагентларнинг ИФУТ кодини нега текшириш керак
Солиқ кодекси шартномалар тузишда лозим даражадаги эҳтиёткорликни кўрсатишни буюради.
Лозим даражадаги эҳтиёткорлик кўрсатган ҳолда, сиз биринчи навбатда солиқ органларида ҳисобга қўйилганлигини, иш нуфузини, ишлаб чиқариш базаси ва кадрларнинг мавжудлигини, молиявий ҳолатини, контрагентнинг битим бўйича мажбуриятларини бажариш қобилиятини текшириш керак . Ҳисоб маълумотлари таркибига иқтисодий фаолият тури ҳам киради . Бусиз сиз солиқларнинг қўшимча ҳисобланиши, ҚҚС бўйича ҳисобга олиш бекор қилиниши ва молиявий санкциялар хавфига дуч келасиз .
КТУТдан кўчирма орқали сиз шеригингиз низом ҳужжатларининг охирги версиясини тақдим этганини ҳам аниқлашингиз мумкин.
Битим предметининг ИФУТ бўйича фаолият турига мос келмаслиги – солиқ органи бир кунлик фирмадан шубҳаланиши мумкин бўлган белгилардан биридир.
Buxgalter.uz тавсия этади
- Бўлажак ҳамкор қандай текширилади ва лозим даражадаги эҳтиёткорлик қандай кўрсатилади;
- Шартнома тузаётганда Ўзбекистон компаниясидан қандай ҳужжатларни сўраб олиш керак;
- Шартнома тузишда чет эл компаниясидан қандай ҳужжатларни сўраб олиш керак;
- Текширувлар пайтида солиқ инспекторларининг қонунбузарликлари қандай кузатилади;
- Қалбаки (кўзбўямачилик билан тузилган) битимлар бўйича ҚҚСни ҳисобга олиш тўғрисида солиқ органига қандай жавоб берилади;
- Солиқ органлари томонидан қалбаки ва кўзбўямачилик билан тузилган битимлар аниқланганда қандай солиқ оқибатлари юзага келади.
