2026 йил учун Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексида қандай ўзгаришлар кутилмоқда

Сенат 2026 йил учун Давлат бюджети тўғрисидаги қонунни маъқуллади. Энди бу ҳужжат лойиҳасини Президент тасдиқлаши керак.

Солиқ ва бюджет сиёсатининг 2026 йилга мўлжалланган асосий йўналишларини амалга ошириш доирасида Солиқ кодексига ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги қонун лойиҳаси ҳам кўриб чиқилмоқда. Вuxgalter.uz илтимосига биноан молиявий ҳисоб ва солиққа тортиш бўйича эксперт Умид ҲАМРОEВ улар ҳақида батафсил маълумот берди:

 

1. Солиқ органлари томонидан ҳисоботларни автоматик тарзда шакллантириш (СК 81-м.)

Ҳисоботлар солиқ органлари томонидан қуйидагилар бўйича автоматик тарзда шакллантирилади:

• юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ;
• юридик шахслардан олинадиган ер солиғи;
• ЖШДС ва ижтимоий солиқ;
• ҚҚС;
• айланмадан олинадиган солиқ.

Солиқ тўловчи маълумотларга 5 кун ичида, бироқ ҳисобот тақдим этиш муддатидан кечиктирмай тузатиш киритиши мумкин. Агар тузатишлар киритилмаса, мавжуд маълумотлар асосида солиқ органлари томонидан шакллантирилган солиқ ҳисоботи автоматик равишда тақдим этилган ва қабул қилинган деб ҳисобланади.

 

2. Солиқ имтиёзларини бериш тартибини ўзгартириш (СК 75-м.)

Фойда солиғи имтиёзлари фақат тезлаштирилган амортизация шаклида тақдим этилади (максимал 3 йилга).

Юридик шахслардан олинадиган мол-мулк солиғи ва ер солиғи бўйича имтиёзларни қўллаш учун иккита шартга риоя қилишингиз керак бўлади:

1) жами даромад фойдаланилган имтиёз суммасидан ортиқ бўлиши керак;

2) ходимларнинг ўртача иш ҳақи 3 кишидан кам бўлмаган ҳолда 2 ЭКИҲдан кам бўлмаслиги керак.

Бу қоидалар қуйидагиларга нисбатан қўлланилмайди:

• хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналарга;
• МТБ, ЭИЗ иштирокчиларига;
• нотижорат ва бюджет ташкилотларига;
• ногиронлиги бўлган шахсларнинг жамоат бирлашмалари томонидан ташкил этилган корхоналарга.

Қоидалар янги солиқ тўловчилар ва янги имтиёзларга нисбатан татбиқ этилади.

 

3. Солиқ қарзини солиқ тўловчининг дебиторлик қарзи ҳисобидан ундириш механизми жорий этилади (СК 121-1-м.):

1) солиқ тўловчи солиқ органига солиштирма далолатнома билан мурожаат қилса;

2) солиқ органи хабарномани дебиторга юборади;

3) дебитор 10 кун ичида қарздорликни тасдиқласа ёки рад этса;

4) жавоб бўлмаган тақдирда қарздорлик тан олинган деб ҳисобланади;

5) солиқ органи инкассо топшириқномасини дебиторнинг банкига юборади.

Шунингдек, солиқ органлари солиқ тўловчи-қарздорнинг дебиторлик қарзи тўғрисида маълумотга эга бўлган тақдирда, солиқлар бўйича қарзни белгиланган тартибда дебиторлик қарзи ҳисобидан узиш ташаббуси билан чиқишлари мумкин.

 

4. СК 100-моддаси 4-қисмида назарда тутилган бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти, сайёр солиқ текшируви натижалари бўйича ҳисобланган молиявий санкциялар суммаларига ҳам татбиқ этилади.

 

5. Агар ҳуқуқбузарлик биринчи марта содир этилса, солиқ тўловчига нисбатан расмий огоҳлантириш тизими жорий этилади (СК 159-1-м.). У:

• назорат-касса техникаси ва ҳисоб-китоб терминалларидан фойдаланиш, ишловчилар сонини ва қазиб олинган фойдали қазилмалар ҳажмини яшириш билан боғлиқ қоидабузарликларга нисбатан татбиқ этилади;
• қоидабузарлик 3 кун ичида бартараф этилмаган тақдирда, сайёр солиқ текширувини ўтказишни назарда тутади;
• 1 кундан 3 кунгача бўлган муддатда қарор қабул қилишни назарда тутади.

 

6. Солиқ текшируви материалларини видеоконференсалоқа режимида кўриб чиқиш мумкин (СК 158-м.):

• солиқ тўловчининг илтимосномасига кўра;
• солиқ органининг ташаббусига кўра солиқ тўловчининг розилиги билан.

Аудиовизуал ёзув солиқ тўловчининг шахсий кабинетига юборилади.

 

7. Жарима санкциялари

СК 221-моддасида солиқ тўловчи томонидан ҚҚС тўловчиси сифатида солиқ органларида ҳисобга қўйишнинг белгиланган тартибини бузганлик учун жарима назарда тутилган. Жарима солиқ кодексида назарда тутилган ҳисобга қўйилган санадан бошлаб амалда ҳисобга қўйилган санагача бўлган даврда олинган даромадларнинг 5 фоизини, бироқ 5 миллион сўмдан кам бўлмаган миқдорни ташкил этади.

2026 йил 1 январдан бошлаб айланмадан олинадиган солиқдан ҚҚС ва фойда солиғига биринчи марта ўтган солиқ тўловчилар, агар рўйхатдан ўтиш бир йил ичида амалга оширилган бўлса, ушбу жаримадан озод қилинади.

НКТ ва ҳисоб-китоб терминалларини қўлламасдан савдони амалга оширганлик ва (ёки) хизматлар кўрсатганлик учун назарда тутилган 5 млн сўм миқдоридаги жарима энди электрон тўлов тизимлари ва (ёки) тўлов ташкилотларининг рақамли платформаларида ҳосил қилинадиган QR-кодлар мавжуд бўлмаган тақдирда ҳам қўлланилади.

Солиқ тўловчи томонидан бошқа шахслар номига расмийлаштирилган ҳисоб-китоб терминалларидан фойдаланганлик учун 20 млн сўм миқдоридаги жарима энди бошқа шахслар номига расмийлаштирилган электрон тўлов тизимлари ва (ёки) тўлов ташкилотларининг рақамли платформаларида ҳосил қилинадиган махсус QR-коддан фойдаланган тақдирда ҳам қўлланилади.

 

8. ҚҚС бўйича ўзгаришлар:

ҚҚСнинг ноль даражали ставкасини қўллаш кенгайтирилмоқда (СК 264-м.)

Аграр секторга солиқ юкини камайтириш ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқаришни рағбатлантириш мақсадида 2026 йил 1 январдан бошлаб Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ва Солиқ қўмитаси рўйхатидаги қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари томонидан ишлаб чиқарилган товарларни (пахта ва ғалладан ташқари) реализация қилиш бўйича айланмага ҚҚСнинг ноль даражали ставкаси бўйича солиқ солинади.

 

Таваккалчилик даражаси юқори бўлган ҳисобварақ-фактуралар билан ишлаш механизми ўзгармоқда (СК 266-1-м. 267-м.)

Ҳисобварақ-фактуралар бўйича солиқ таваккалчиликларини баҳолаш тизими жорий этилади:

• юқори таваккалчиликда харидор чегирма олиш учун солиқ агенти сифатида ҚҚС тўлаши мумкин;
• юқори таваккалчиликка эга бўлган ҳисобварақ-фактуралар солиқ тўлангунга қадар ҳисобга олинмайди;
• паст таваккалчиликда одатдаги ҳисобга олиш тартиби қўлланилади.

 

Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчилари (пахта ва ғалладан ташқари) ҚҚСни 3 кун ичида тезлаштирилган тартибда қоплаб бериш ҳуқуқига эга бўладилар (СК 274-м.).

 

9. Акциз солиғи

2026 йил давомида:

• тамаки маҳсулотларига ставкалар (СК 289-1-м.) 7-7,5 %га оширилади
• импорт қилинадиган ва маҳаллий алкоголли маҳсулотларга ставкалар тенглаштирилади (СК 289-2-м.). Шу билан бирга, маҳаллий алкоголь учун ставкалар оширилади.
• нефть маҳсулотларига ставкалар (СК 289-3-м.) 7-7,5%га оширилади.

2026 йил 1 апрелдан бошлаб чипсларга 1 кг маҳсулот учун 15 000 сўм миқдорида акциз солиғи жорий этилади.

100 мл маҳсулотдаги шакар миқдорига қараб ширин ичимликлар учун ставкалар табақалаштирилади.

 

10. Фойда солиғи

2026 йил 1 январдан бошлаб биринчи марта ҚҚС ва фойда солиғига ўтган айланмадан олинадиган солиқ тўловчилар 1 йилга фойда солиғидан озод этилади (дивидендлар ва фоизлардан ташқари). Норма қайта ташкил этилган корхоналарга татбиқ этилмайди (СК 337-м.).

Даромад 10 млрд сўмдан ошганда биринчи марта – жорий ва келгуси йил учун ставка 50%га пасайтирилади (даромад 100 млрд сўмгача бўлган тақдирда).

Амортизация қилинадиган активларга энди етказиб берувчи ташкилотларга бепул берилганда ўз ҳисобидан ижтимоий инфратузилма тармоқларини (электр, газ, сув, йўллар) қуриш харажатлари ҳам киритилади (СК 306-м.):

Норезидентга дивидендлар тўлашда солиқни юридик шахс томонидан олинган дивидендлардан илгари тўланган солиқ суммасига камайтириш мумкин бўлади, агар (СК 354-м.):

• норезидентнинг улуши камида 25% бўлганда;
• камида 365 кун давомида улушларга эгалик қилинса;
• олинган дивидендлардан солиқ илгари ҳисобга олинмаганда;
• олинган дивидендлардан солиқ тўланганлиги тўғрисида ҳужжатли тасдиқ мавжуд бўлса.

 

11. Айланмадан олинадиган солиқ

Заргарлик буюмларини ишлаб чиқариш ва (ёки) реализация қилиш билан шуғулланувчи корхоналар айланмадан олинадиган солиқни тўловчилар жумласидан чиқарилади.

Якка тартибдаги тадбиркорлар ва ўзини ўзи банд қилган шахслар энди айланмадан олинадиган солиқни 1 млрд сўмдан ошмайдиган барча суммадан тўлайдилар. (СК 461-м.). Улар учун айланмадан олинадиган солиқнинг ягона ставкаси – 1% жорий этилади (СК 467-м.) ва қатъий белгиланган тўловлар тизими бекор қилинади (СК 383-м. ўз кучини йўқотади).

 

Айланмадан олинадиган солиқни солиқ агентлари тўлайди (СК 465-м.):

• тўлов ташкилотлари – рақамли платформалар орқали якка тартибдаги тадбиркорлар ва ўзини ўзи банд қилганларнинг даромадлари бўйича (1 млрд сўмгача);
• юридик шахслар – ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг товар/хизматларни сотишдан олган даромадлари бўйича (1 млрд сўмгача).

Солиқ тўлов манбаида солиқ органларининг хабарномаси асосида ушлаб қолинади.

 

12. Мол-мулк солиғи

Кўчмас мулкнинг минимал қиймати юридик шахсларнинг мол-мулк солиғи (1 кв. м учун) мақсадлари учун 7% га оширилади. Хусусан, Тошкент шаҳрида у 3,53 млн сўмни ташкил этади. (СК 412-м.).

Уй-жой майдонига қараб жисмоний шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ ставкалари 5,9-6,6% га оширилади (СК 422-м.).

 

13. Ер солиғи

Юридик ва жисмоний шахслардан олинадиган ер солиғининг базавий ставкалари 7 фоизга оширилади (СК 429-м., 437-м.).

Маҳаллий ҳокимият органлари қишлоқ хўжалиги ерлари учун ер солиғи ставкаларига 0,5 дан 1,2 гача бўлган коэффициентларни қўллаш ҳуқуқига эга (СК 429-м., 437-м.). Ушбу норма 2025 йилга ҳам татбиқ этилади.

Иссиқхона хўжаликлари қишлоқ хўжалиги ерлари учун назарда тутилган ставкалар бўйича солиқ тўлайдилар.

Ер ижара шартномалари энди нафақат ҳокимлар билан, балки ер участкаларидан доимий фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган давлат органлари, муассасалари, ташкилотлари билан ҳам тузилиши мумкин (СК 424-м., 433-м.).

 

14. Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ

Ставкалар сувдан фойдаланувчиларнинг барча тоифалари учун 7%га оширилади (СК 445-м.):

Маҳаллий ҳокимият органлари қуйидагиларга ҳақли:

• туманлар ва шаҳарлар бўйича уларнинг иқтисодий ривожланишига қараб ставкаларга 0,7 дан 1,5 гача коэффициентлар белгилаш;
• суғориладиган ерларни лазерли текислаш бўлмаганда 1,2 гача коэффициентни қўллаш. Ушбу норма 2027 йил 1 январдан кучга киради.

Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ бўйича 2026 йил 1 январгача берилган барча имтиёзлар уларнинг амал қилиш муддати тугагунга қадар амал қилади. Уларни узайтиришга йўл қўйилмайди.

 

15. Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ

Ҳажм бирлигига белгиланган ставкалар 7%га оширилади (СК 452-м.):

• минерал тузлар;
• норуда қурилиш материаллари.

 

16. Вақтинчалик солиқ имтиёзлари (СК 483-м.)

2025 йил 1 майдан 2028 йил 1 январгача қадоқланган мева-сабзавот маҳсулотларини ишлаб чиқарувчилар фойда солиғи ва ижтимоий солиқни 1 фоиз ставкада тўлайдилар, агар:

• ҳар бир ходимнинг иш ҳақи МҲТЭКМнинг 2 бараваридан кам бўлмаслиги;
• қадоқланган маҳсулотлардан олинадиган даромадлар улуши камида 50% бўлса.

 

2026 йил 1 январдан 2030 йил 1 январгача биринчи марта айланмадан олинадиган солиқдан ҚҚС ва фойда солиғига ўтган корхоналар бухгалтерия харажатлари учун ҚҚС ёки мол-мулк солиғини камайтириши мумкин:

• 6 ой муддатга;
• ойига МҲТЭКМнинг 3,5 бараваридан кўп бўлмаган миқдорда.

 

2025 йил 1 сентябрдан 2028 йил 1 сентябргача пахта-тўқимачилик кластерлари, тўқимачилик ва тикув-трикотаж корхоналари ижтимоий солиқни 1% ставкада тўлайди.

 

2025 йил 1 июлдан 2030 йил 1 январгача болалар учун контент ишлаб чиқарувчилар (бундай даромад улуши камида 80% бўлганда):

• фойда солиғидан озод қилинади;
• ижтимоий солиқни 1% ставка бўйича тўлайдилар;
• контент яратиш харажатлари солиқ базасидан чегириб ташланади.

 

2028 йил 1 январгача электромобилларни қувватлаш станцияларига эга солиқ тўловчилар:

• ҳисобланган сумманинг 1 фоизи миқдорида мол-мулк ва ер солиғини тўлайди;
• бундай даромаднинг улуши камида 50% бўлган тақдирда электр билан қувватлаш хизматлари бўйича фойда солиғидан озод этилади;
• электромобилларни зарядлашдан олинган даромад суммасига айланмадан олинадиган солиқ бўйича солиқ базасини камайтиради.

 

2028 йил 1 январгача заргарлик буюмлари ишлаб чиқарувчилар учун ҚҚС базаси заргарлик буюмларини сотиш нархи ва уларнинг таркибидаги қимматбаҳо металлар ва тошлар нархи ўртасидаги фарқ сифатида белгиланади.

 

2026 йил 1 январдан 2030 йил 1 январгача миллий фильм ва сериал ишлаб чиқарувчилар  (бундай даромад улуши камида 80% бўлганда):

• фойда солиғидан озод қилинади;
• ижтимоий солиқни 1% ставка бўйича тўлайдилар.

 

2026 йил 1 январдан 2029 йил 1 январгача иссиқхона хўжаликлари (иссиқхона фаолиятидан олинган даромад камида 60% бўлганда) ижтимоий солиқни 1% ставкада тўлайди.

2026 йил 1 январдан 2028 йил 1 январгача ўртача иш ҳақи 2 ЭКИҲдан кам бўлмаган корхоналар ходимларни ташиш ва овқатлантириш харажатлари учун ижтимоий солиқ базасини камайтириши мумкин (ҳар бир киши учун ойига БҲМнинг 1 бараваригача).

Имтиёз қуйидаги корхоналарга нисбатан қўлланилади:

• ипакчилик, озиқ-овқат, қурилиш, электротехника, фармацевтика, мебель, кимё, парфюмерия, косметика, автомобилсозлик, металлургия саноати;
• ўз ишлаб чиқаришидан олинган даромад улуши 60% дан ортиқ.

 

2026 йил 1 январдан 2028 йил 1 январгача ўз эҳтиёжлари учун гипс қазиб олувчи ва ундан қурилиш материаллари ишлаб чиқарувчи корхоналар ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқни 50%га камайтирилган ставка бўйича тўлайдилар.

 

17. ЭИЗ иштирокчилари учун имтиёзлар

ЭИЗ иштирокчилари учун СКнинг 473-моддаси 1-қисми бўйича сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ бўйича имтиёз бекор қилинади.

2026 йил 1 апрелдан бошлаб мақомга эга бўлган ЭИЗ иштирокчилари учун фойда солиғи бўйича имтиёз асосий воситаларнинг тезлаштирилган амортизацияси кўринишида қуйидаги муддатга қўлланилади:

• 3 йил – 3 млн АҚШ долларидан 5 млн АҚШ долларигача инвестицияларда. АҚШ;
• 5 йил – 5 млн. АҚШ;
• 10 йил – 15 млн. АҚШ.