ХВЖ Ўзбекистонга солиқ соҳасида нима таклиф қилди

Халқаро валюта жамғармаси миссияси республикага прогрессив даромад солиғи шкаласига ўтиш, акцизларни ошириш ва солиқ имтиёзларини қисқартиришни тавсия қилди. Бюджетни тўлдириш салоҳияти – ЯИМнинг 5,4% гача.

Тафсилотлар – buxgalter.uz шарҳида

 

Халқаро валюта жамғармаси Ўзбекистон солиқ тизимини ислоҳ қилиш бўйича тавсиялар* тақдим этди, улар қабул қилинган тақдирда бухгалтерлар ва солиқ тўловчиларга таъсир этади.

 

Солиқ тизимининг асосий муаммолари/синовлари

ХВЖ экспертларининг баҳосига кўра, Ўзбекистонда солиқ даромадлари барқарор ўсишига қарамай, нисбатан паст даражада қолмоқда. Асосий сабаблар сифатида кенг қамровли солиқ имтиёзлари, айниқса тез ўсаётган соҳалар учун (IT соҳасини ҳам қўшганда) ва солиқ маъмуриятчилигидаги институционал заифликлар қайд этилмоқда.

ХВЖ миссиясини йирик солиқ тўловчиларга хизмат кўрсатиш бўйича Ҳудудлараро солиқ инспекциясининг ишини етарли даражада самарали эмаслиги ва ҚҚСни қайтариш бўйича аризаларнинг кескин ўсиши ташвишга солмоқда, бу фирибгарлик схемаларининг мавжудлигидан далолат бериши мумкин.

 

Солиқ сиёсати бўйича асосий таклифлар

1. Прогрессив ЖШДС шкаласига ўтиш

ХВЖ амалдаги 12% ясси даромад солиғи ставкасидан воз кечишни ва кўпроқ адолатни таъминлаш учун прогрессив солиқ тизимини жорий қилишни тавсия қилади.

2. Акциз ставкаларини ошириш

Қуйидагиларга акцизларни ошириш таклиф қилинмоқда:

• спирт ичимликлари;
• ёқилғи;
• транспорт воситалари;
• қанд.

Бюджетни тўлдириш салоҳияти: ЯИМнинг 1,1% гача

3. Солиқ имтиёзларини қисқартириш

ХВЖ миссияси таклиф қилмоқда:

• солиқ имтиёзлари ва инвестиция чегирмаларининг сони ва ҳажмини камайтириш;
• юридик шахсларга корхона фойдаси солиғи бўйича янги имтиёзлар киритишдан воз кечиш;
• божхона тўловлари бўйича самарасиз имтиёзларни йўқ қилиш.

Солиқ рағбатлантиришни қисқартиришдан салоҳият – ЯИМнинг 1,1% гача, божхона имтиёзларини бекор қилишдан – ЯИМнинг 3,2% гача.

4. Солиқ маъмуриятчилигини модернизация қилиш

ХВЖ экспертлари солиқ маъмуриятчилиги сифатини яхшилашни муҳим деб ҳисоблайди. Устувор йўналишлар сифатида қуйидагилар қайд этилди:

• йирик солиқ тўловчилар билан ишни кучайтириш – Солиқ қўмитасининг махсус бўлинмаси самарадорлигини ошириш;
• солиқ аудитини такомиллаштириш – хавфларни бошқариш тизими ва текширув методологиясини яхшилаш;
• ҚҚС бўйича фирибгарлик билан курашиш – солиқни қайтаришда суиистеъмолларни қисқартириш;
• солиқ бўшлиқларини аниқ баҳолаш ва виждонсиз тўловчиларни аниқлаш учун молиявий ахборотга кириш имкониятларини кенгайтириш.

 

Ўзбекистон режалари

ХВЖ тавсияларига жавобан республика ҳокимияти қуйидагиларни режалаштирмоқда:

• янги солиқ стратегиясини ишлаб чиқиш;
• йирик солиқ тўловчилар учун солиқ маъмуриятчилигини кучайтириш;
• хавфларни бошқариш тизими ва солиқ аудити механизмларини яхшилаш;
• солиқ маъмуриятчилиги самарадорлигини халқаро баҳолаш (TADAT) жараёнида аниқланган камчиликларни охиригача бартараф этиш.

Бу бухгалтерлар учун нимани англатади

ХВЖ томонидан таклиф қилинган ўзгаришлар, Ўзбекистон томонидан қабул қилинган тақдирда, ҳисоб ва солиққа тортиш мутахассисларидан қуйидагиларни талаб қилади:

1) солиқлар ҳисоблашдаги ўзгаришларга тайёрлик:

• одатдаги ясси ставка ўрнига ЖШДС прогрессив шкаласини ўзлаштириш;
• акцизлар ошганда солиқ юкини қайта ҳисоблаш;
• имтиёзлар қисқартирилганда молиявий бюджетлаштириш ва солиқ режалаштиришни тузатиш;

2) ички назоратни кучайтириш:

• солиқ маъмуриятчилиги кучайиши муносабати билан ҳужжат айланишига талабларни ошириш;
• солиқ текширувларига пухта тайёргарлик;
• ҚҚС операцияларига қўшимча назорат;

3) касбий билимларни янгилаш:

• солиқларни ҳисоблашнинг янги усулларини ўрганиш;
• солиқ органлари билан ўзаро муносабатларнинг янгиланган тартиб-таомилларини ўзлаштириш.

 

*Шуни таъкидлаш керакки, ХВЖ тавсиялари маслаҳат характерига эга. Солиқларни ўзгартириш бўйича якуний қарорларни Ўзбекистон ҳукумати миллий хусусиятлар ва мамлакатдаги иқтисодий вазиятни ҳисобга олган ҳолда қабул қилади.