Янги Низомга кўра экспорт қилувчилар божхона қийматини қандай аниқлаши керак

Ўзбекистон божхона ҳудудидан олиб чиқиладиган товарларнинг божхона қийматини аниқлаш тартиби тасдиқланди. Янги Низом божхона тўловлари билан солиқланадиган товарларга тарқалади (божхона расмийлаштируви учун йиғимлардан ташқари).

Ҳужжат 4 сентябрдан кучга кирди. Тафсилотлар – buxgalter.uz шарҳида:

 

Янги Низом (03.09.2025 йилдаги 560-сон ВМҚга илова) қуйидагиларни белгилайди:

• олиб чиқиладиган товарларнинг божхона қийматини аниқлаш усуллари ва уларни қўллаш тартиби;
• моддий ташувчида олиб чиқиладиган рақамли товарларнинг божхона қийматини аниқлаш масалалари;
• декларацияда маълум қилинмаган ёки нотўғри кўрсатилган товарларнинг божхона қийматини аниқлаш ва тузатиш тартиби;
• декларант ёки божхона брокери томонидан товарларнинг божхона қиймати аниқланиши мумкин бўлмаган ҳолда товарларни шартли чиқариб юбориш қоидалари.

Экспорт қилинадиган товарларнинг божхона қийматига қандай харажатлар киритилади

Экспорт қилинадиган товарларнинг божхона қийматини аниқлашда улар учун ҳақиқатда тўланган ёки тўланиши лозим бўлган нархга қуйидаги харажатлар қўшилади, агар улар кўрсатилган нархга киритилмаган бўлса:

а) товарларни Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудудидан экспорт қилиш жойи (пункти)гача етказиб бериш бўйича харажатлар:

• транспортда ташиш қиймати;
• товарларни юклаш, тушириш ва қайта юклаш харажатлари;
• суғурталаш қиймати;

б) сотувчи томонидан қилинган харажатлар:

• воситачилик ва брокерлик ҳақи, товарларни харид қилиш учун брокерлик ҳақидан ташқари;
• контейнерлар ва бошқа кўп марта ишлатиладиган тара қиймати, агар улар ЎзР ТИФ ТНга мувофиқ товар билан бир бутун деб қаралса;
• қадоқлаш қиймати, шу жумладан қадоқлаш материаллари ва қадоқлаш ишлари қиймати;

в) харидор томонидан экспорт қилинадиган товарларни ишлаб чиқариш ва (ёки) экспортга сотиш учун сотувчига бевосита ёки билвосита бепул ёки пасайтирилган нарх бўйича тақдим этилган хизматлар ва товарлар қийматининг тегишли қисми. Ушбу харажатлар экспорт қилинадиган товарларни ишлаб чиқариш ва реализация қилишга йўналтирилган бўлиши керак:

• экспорт қилинадиган товарлар таркибига кирувчи хом ашё, материаллар, деталлар, яримфабрикатлар ва бошқа комплектловчи қисмлар;
• экспорт қилинадиган товарларни ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган ускуналар, штамплар, шакллар ва бошқа шунга ўхшаш предметлар;
• экспорт қилинадиган товарларни ишлаб чиқаришда сарфланган ёрдамчи материаллар;
• экспорт қилинадиган товарларни ишлаб чиқариш учун бевосита зарур бўлган муҳандислик ишланмалари, тажриба-конструкторлик ишлари, дизайн, бадиий жиҳозлаш, эскизлар ва чизмалар;

г) харидор баҳоланаётган товарларни сотиш шарти сифатида интеллектуал мулк объектларидан фойдаланганлик учун бевосита ёки билвосита тўлаши лозим бўлган лицензия йиғимлари ва бошқа тўловлар, экспорт қилинадиган товарларни Ўзбекистондан ташқарида кўпайтириш (тиражлаш) ҳуқуқи учун тўловлардан ташқари;

д) экспорт қилинадиган товарларни кейинчалик қайта сотиш, утилизация қилиш ёки улардан ҳар қандай усулда фойдаланишдан олинган тушумнинг товарлар Ўзбекистон божхона ҳудудидан олиб чиқилгандан сўнг сотувчига бевосита ёки билвосита тегишли бўладиган ҳар қандай қисми қиймати.

Божхона қийматига «а» - «г» кичик бандларида кўрсатилган харажатлар  қуйидаги ҳолларда киритилади, агар улар:

1) реал мавжуд бўлса;

2) объектив ва миқдор жиҳатидан аниқланган маълумотлар асосида ҳужжатли тасдиқланган бўлса (тегишли товарлар, ишлар ва хизматлар (транспорт, суғурта, брокерлик) учун тўловни тасдиқловчи ҳисобварақ-фактуралар, тўлов топшириқномалари, чеклар);

3) битимда назарда тутилган товарлар қийматига киритилмаган бўлса.

Агар кўрсатилган харажатлар миқдорини аниқлаш ва уларни ҳужжатли тасдиқлаш мумкин бўлмаса, божхона қиймати экспорт қилинадиган товарларни сотишнинг харид нархи асосида аниқланиши мумкин эмас.

Турли номдаги товарлардан иборат товарлар гуруҳини экспорт қилишда товарларнинг ҳар бирининг божхона қийматига қўшилиши лозим бўлган ва бутун товарлар гуруҳи учун аниқланадиган харажатлар ҳар бир товар қийматининг товарлар гуруҳи қийматига нисбати билан ҳисобланган катталикка мутаносиб равишда, транспорт харажатларини ҳисобга олишда эса товарларнинг массаси ёки ҳажмига мутаносиб равишда аниқланади.

Божхона қийматидан қандай харажатлар чиқариб ташланади

Олиб чиқиладиган товарларнинг божхона қийматини аниқлашда битим нархидан қуйидаги тўловлар ва харажатлар чиқариб ташланади, башарти улар илгари битим нархига киритилган ва ҳужжатли тасдиқланган бўлса:

• саноат қурилмалари, машиналар ёки ускуналар каби товарлар божхона ҳудудидан олиб чиқилгандан сўнг амалга оширилган ускуналарни қуриш, монтаж, йиғиш, ўрнатиш, созлаш ва уларга хизмат кўрсатиш ёки техник ёрдам кўрсатиш харажатлари;
• товарлар божхона ҳудудидан олиб чиқилгандан сўнги уларни етказиб бериш харажатлари;
• товарлар божхона ҳудудидан олиб чиқилгандан сўнги уларни суғурталаш харажатлари;
• импорт мамлакатида сотувчи томонидан тўланган божхона тўловлари.