Ит ва мушуклар учун озуқани қайси бирликларида ўлчаш керак

Ҳайвонлар озуқаси билан улгуржи ва чакана савдо қилувчи корхоналар қуйидаги вазиятга дуч келишди: уларга тавсия этилган МХИК 02309001001000000 «Озуқа ва озуқа қўшимчалари (барча турдаги)» фақат «тонна» ўлчов бирлиги билан ишлай бошлади. Ва бу масалан, 75 граммлик қадоқларга қадоқланган товарни сотишда кўплаб саволларни келтириб чиқармоқда.

Вазиятни buxgalter.uz илтимосига биноан солиқ маслаҳатчиси Гулнора ЭРГАШЕВА шарҳлаб берди.

«Уй ҳайвонлари учун импорт озуқалар билан улгуржи ва чакана савдо қиламиз. Аввал МХИК ҳар бир ўз штрих-кодига эга бўлган товар позициясига берилар эди. Натижада, муайян маркадаги ва муайян ҳажмдаги ҳар бир озуқа банкасининг ўз МХИК ва «дона» ўлчов бирлиги бор эди. Кейинроқ бизга: «агар бозорга МХИК ҳали яратилмаган янги товар позициясини чиқарсангиз ёки олиб кирсангиз, умумий МХИК 02309001001000000 «Озуқа ва озуқа қўшимчалари (барча турдаги)» билан ишланг» дейишди. Натижада, қайси маркадаги ва қайси қадоқдаги озуқани олиб кирманг, барчаси бир хил МХИК билан бўлади.

Яқин вақтгача ҳаммаси яхши эди: биз tasnif.soliq.uz да қадоқларни яратар ва бундай озуқаларни қадоқларда - донама-дона сотар эдик. Лекин 2024 йил ноябрдан маълум бўлдики, биз энди бу МХИК бўйича озуқаларни донама-дона жўната олмаймиз, уни фақат тоннада юборишимиз керак бўларкан. Ва 2023-2024 йиллар учун интеграция дастури ўлчов бирликларида хатоларни кўрсатмоқда. Бундан ташқари, бу МХИК коди «сараланганлар»га бошқа ўлчов бирликлари билан қўшилмайди, фақат тонна билан киритилади. Лекин биз 75 граммлик пакетлар ёки банкаларга қадоқланган мушук озуқасини тонналарда қандай сотишни тушуниш қийин? Ёки, эҳтимол, биз бирор нарсани нотўғри тушунганмиздир?»

– Афсуски, бу масалани МҲҲ меъёрларига таяниб шарҳлаш имконсиз. 28.04.2021 йилдаги 249-сонли ВМҚда Солиқ қўмитасига икки ҳафта муддатда Маҳсулотлар (товарлар ва хизматлар)нинг Ягона электрон миллий каталогини юритиш тартибини тасдиқлаш топширилган эди. Лекин бу ҳужжат ҳозиргача қабул қилинмаган. Агар у тасдиқланганида, қайси МХИК ва қайси ўлчов бирликларини қўллаш кераклиги тушунарли бўларди. Ва бу қоидалар барча учун мажбурий бўларди. Бундай ҳужжат бўлмаганлиги сабабли, биз бу масалани фақат турли вақтларда Солиқ қўмитаси мутахассислари томонидан берилган тушунтиришларга таяниб кўриб чиқишимиз мумкин. Бунда ҳеч ким бу қоидаларда ҳозирги пайтгача ҳеч нарса ўзгармаганлигига кафолат бера олмайди.

2023 йил 1 январдан бошлаб:

1. идентификация МХИКлари – мажбурий рақамли маркировкага тегишли товарларга;

2. товар гуруҳининг базавий МХИК (охирида олтита ноль билан) – мажбурий рақамли маркировкага тегишли бўлмаган товарларга берилади.

Шундай чиқадики, бу қоида киритилгунга қадар ҳар бир озуқа турига рецептураси ва истеъмол қадоғи турини ҳисобга олган ҳолда алоҳида МХИК берилган. Бу санадан кейин бозорда пайдо бўлган барча нарса энди товар гуруҳининг базавий  МХИК 02309001001000000 билан сотилмоқда.

МХИК 02309001001000000га ўлчов бирликлари сифатида – ҳажм ва масса бирликлари мустаҳкамланган. Демак, маҳсулотни бошқа фойдаланувчилар томонидан илгари яратилган қадоқлардаги қадоқда донама-дона сотиш учун, уни tasnif.soliq.uzдаги шахсий кабинетингизда ушбу МХИКга «сараланганлар»га қўшиш керак. Агар мос қадоқ бўлмаса, уни ўзингиз тегишли функционалдан фойдаланиб яратинг. Шундан сўнг сиз ўз озуқангизни банкаларда дона билан сота оласиз ва солиқ органларининг ахборот тизимлари 1 дона – бу 75 грамм озуқали банка эканлигини тушунади.

Ушбу қоидалардан келиб чиқиб, сизнинг вазиятингизни кўриб чиқиш керак. Агар сиз ҳаммасини тўғри қилган бўлсангиз ва озуқаларни қадоқларда дона билан ўлчаган бўлсангиз, бундан кейин солиқ сизга тонналарда ўлчаш керак эди деса, албатта, бу факт Солиқ қўмитасининг масъул ходимлари томонидан эътиборни талаб қилади, – улар ўз тизимларидаги хатоларни тўғриласинлар.

Фермер ва деҳқон хўжаликлари томонидан харид қилинадиган озуқалар ҳақида гап кетганда, мен розиман, – у ерда «центнер» ёки «тонна» ўлчов бирликлари ўринли, чунки фермерлар бундан кам ҳажмда сотиб олишмайди. Лекин мушуклар, итлар ва бошқа уй ҳайвонлари учун озуқалар ҳақида гап кетганда, «тонна»лар ва «центнер»лар аниқ тўғри келмайди. Ҳатто граммларни тонналарга ўтказганда ҳам, бу вергулдан кейин олтита белги бўлади. Менга маълум бўлишича, ЭҲФ операторлари фақат вергулдан кейин тўртта белгини, онлайн-НКТлар эса иккитани қабул қилади.

Сиз Солиқ қўмитаси ва «Янги технологиялар» ИАМга шикоят ва вазиятни кўриб чиқиш илтимоси билан мурожаат қилишингиз мумкин.

Олег ГАЕВОЙ тайёрлади