Қарзга берилган товар ўрнига пул тўлаш мумкинми

«Корхона муассисдан товарни қарзга бериш шартномаси бўйича материалларни олди. Айни пайтда корхонада бундай материаллар йўқлиги боис қарзни пул билан қайтариши мумкинми? Бу ҳолда ҚҚСни нима қилиш керак? Ушбу операцияларни бухгалтерия ҳисобида қандай акс эттириш лозим?».

Ушбу саволларга «Норма» эксперти Олег ЦОЙ жавоб берди:

– Товарни қарзга бериш шартномаси бўйича қарз берувчи қарз олувчига ашёларни мулк қилиб беради, қарз олувчи эса қарз берувчига уларнинг хили, сифати ва миқдорига баравар ашёларни қайтариб бериш мажбуриятини олади .

Қарз олиш

Айтайлик, қарз берувчи қарз олувчига (иккаласи ҚҚС тўловчи) 6 ой муддатга қиймати 100 млн сўмлик материалларни берди. ҚҚСни ҳисобга олганда товарни қарзга бериш суммаси 115 млн сўмни ташкил этди.

Қарз олувчида проводкалар:

Қарзни қайтариш

Товарни қарзга беришнинг асосий характеристикаси – пулни эмас, балки ашёларни (кўриб чиқилаётган ҳолатда – материалларни) олиш ва қайтариб бериш.

Қарзга берилган товар ўрнига пул тўлай олмайсиз. Бироқ, тарафларнинг келишувига мувофиқ мажбуриятни бекор қилишнинг бир нечта усули мавжуд.

1. Қарз олувчи мажбуриятни бажариш ўрнига пул тўлаш, мол-мулк бериш ва шу кабилар билан воз кечиш ҳақини беради .

Қарз олувчида проводкалар:

2. Кредитор-муассиснинг корхона олдида бошқа мажбурияти бўлса, муқобил ўхшаш талабни ҳисобга ўтказиш билан товарни қарзга бериш бўйича мажбуриятни тўлиқ ёки қисман бекор қилиш мумкин .

3. Мажбуриятни янгилаш – тарафларнинг дастлабки мажбуриятни бошқа нарсани ёки бошқача ижро этиш усулини назарда тутувчи янги мажбурият билан алмаштириш ҳақидаги келишуви қўлланилади .

Қарз олувчида проводкалар:

Санаб ўтилган барча вазиятларда товарларни реализация қилиш бўйича айланма юзага келмайди, бинобарин, ҚҚС солиш объекти мавжуд эмас .