Юк «номаълум» ҳайдовчи билан юборилди: логистика ҳужжатларидаги хатолар нимага олиб келади

Компания март ойи ўрталарида Фарғонага юк жўнатди. Ташиш учун расмий шартнома тузмасдан «кўчадан» - хусусий ҳайдовчи жалб қилинди. Жўнатиш пайтида электрон товар-транспорт юкхати расмийлаштирилмаган, ҳисобварақ-фактура эса 31 мартда ёзиб берилган. Бунда компания фақат битта савол билан мурожаат қилади: агар «Экспедитор» ҳақида маълумот бўлмаса, ЭТТЮХ шаклининг «Экспедитор» устунини қандай тўлдириш керак?

Buxgalter.uz вазиятни таҳлил қилди:

 

Агар юкни «номаълум» ҳайдовчи билан жўнатган бўлсангиз...

Компания юк жўнатишда йўл қўйган қоидабузарликларни кўриб чиқамиз:

1. ЭТТЮХ мавжуд эмаслиги - юк ташишни ҳужжат билан расмийлаштиришга оид мажбурий талабларнинг бузилиши . ЭТТЮХ юкнинг ташувчига топширилганлигини тасдиқлайди. Амалда, компания шу босқичдаёқ ўз манфаатларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш имкониятисиз юк устидан тўлиқ назоратни йўқотган.

2. Ташишни ҳужжатлар билан расмийлаштирмаслик - расмий шартнома тузмасдан ҳайдовчини жалб қилиш, айниқса тижорат юкларини ташишни ташкил этиш талабларини бузади .

3. Ташувчини идентификация қилмаслик - юк ташиш учун масъул шахсни аниқлашни талаб қиладиган транспорт қонунчилиги талабларини бузиш . Юк йўқолган ёки шикастланган тақдирда компаниянинг ташувчига нисбатан ҳар қандай даъволарни билдириш учун ҳуқуқий асоси бўлмайди, чунки томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини белгиловчи шартнома ва ташувчининг идентификация маълумотлари мавжуд эмас.

Агар юк ортилган транспорт воситаси йўлда текшириш учун тўхтатилса (масалан, транспорт полицияси, божхона органлари ёки бошқа назорат қилувчи тузилмалар томонидан), бунинг оқибатлари жиддий бўлиши мумкин:

• барча ҳолатлар аниқлангунга қадар юк ва ташиш учун ҳужжатлар бўлмагани учун транспорт воситасини маъмурий ушлаб туриш;
• ҳайдовчига зарур ҳужжатларсиз юк ташиш учун жарима санкциялари;
• юкнинг келиб чиқиши ва ташиш қонунийлиги аниқлангунга қадар юкни вақтинча олиб қўйиш;
• юкни декларация қилинганга мувофиқлигини текшириш (агар қандайдир ҳужжатлар бўлса) ёки умуман қандай товар эканлигини аниқлаш;
• тижорат юкини ҳужжатларсиз ташиш факти аниқланганлиги тўғрисида солиқ органларига хабар бериш;
• юк жўнатувчи-компанияга (агар уни аниқлаш имкони бўлса) юкка оид ҳужжатларни тақдим этиш зарурлиги тўғрисида хабарнома юбориш.

Транспорт текширувида ҳужжатларнинг йўқлиги оддий юк ташишни барча иштирокчилар учун, айниқса юкни ташиш учун ҳеч қандай ҳуқуқий асосга эга бўлмаган ҳайдовчи учун ўта муаммоли вазиятга айлантиради.

4. Ҳисобварақ-фактурани кечиктириб расмийлаштириш - бу бухгалтерия ҳисоби ва ҳужжат айланиши қоидаларининг бузилиши бўлиб, солиқ нуқтаи назаридан ҳужжатларни сохталаштириш сифатида ҳам кўриб чиқилиши мумкин. Товарнинг реал ҳаракати ва унинг бухгалтерия ҳисобида акс эттирилиши ўртасида номувофиқлик юзага келади. Солиқ текширувлари пайтида аниқланган тақдирда бу вазият жиддий муаммоларга олиб келиши мумкин, чунки транспорт ҳужжатларининг йўқлиги ва бир вақтнинг ўзида товарнинг ҳисобдан чиқарилиши (ва эҳтимол ҳисобварақ-фактуранинг бошқа сана билан расмийлаштирилиши) операциянинг сохта эканлиги тўғрисида шубҳа туғдиради ва солиқларнинг қўшимча ҳисобланиши, жарималар ва пеняларга олиб келиши мумкин  .

Ушбу барча қоидабузарликлар компания учун назорат қилувчи органлардан жарималар ва юк йўқолиши ёки шикастланиши ҳолатида муаммолар туғилиши эҳтимоли каби жиддий ҳуқуқий ва молиявий хатарларни яратади.

 

Экспедитор ҳақида маълумот бўлмаса, ЭТТЮХ қандай тўлдирилади

Ниҳоят, саволга жавоб берамиз - агар экспедитор тўғрисида маълумот йўқ бўлса, ЭТТЮХдаги «Экспедитор» устунини қандай тўлдириш мумкин. 249-сон ВМҚнинг 13-бандида, агар юкни экспедитор етказиб берган бўлса, катакчада унинг СТИР/ЖШШИР кўрсатилиши айтилган.

Экспедитор - бу транспорт-экспедиторлик шартномасининг томони, товарларни ташишни ташкил этувчи юридик шахс.

Ҳозирги кунда ушбу графани тўлдириш мажбурий эмас.

 

Юлия ТАРШИЛОВА тайёрлади