Оптик толали алоқа харажатларини қандай ҳисобга олиш керак

Корхона – телекоммуникация хизматлари (интернет, рақамли ва кабель телевидениеси) провайдери ҳисобланади. Корхона телекоммуникация сигналини узатиш учун оптик толали кабелларни ётқизиш харажатларини ўз зиммасига олди. Бу каби линиялар телекоммуникация мақсадларида корхона серверлари ўртасида уланиш учун ишлатилади.

Бундай харажатлар капиталлаштирилиши ёки келгуси даврлар учун  харажатларга бир текисда киритилиши керакми?

Саволга buxgalter.uz илтимосига кўра Иқтисодиёт ва молия вазирлиги қошидаги Ўқув маркази директори ўринбосари Шарофитдин Ҳайдаров жавоб берди:

– Электромагнит ёки оптик сигналларни ҳосил қилиш, узатиш, қабул қилиш, қайта ишлаш, коммутация қилиш ҳамда уларни бошқариш имконини берувчи техник қурилмалар, асбоб-ускуналар, иншоотлар телекоммуникация тизимлари воситаларига киритилади.  Телекоммуникация тармоқлари ва воситаларининг ишлаши ҳамда улардан фойдаланишни таъминловчи бинолар, қурилмалар, телекоммуникация линиялари, мосламалар, таянчлар, мачталар ва бошқа иншоотлар телекоммуникация иншоотларига киритилади .  

Кабель алоқа линиялари узатиш мосламаларига киритилади (асосий воситаларнинг Кодлар (шифрлар) 3 шифри уларни қайта баҳолаш учун ишлатилади (1990 йилдаги амортизацияни ҳисобдан чиқаришнинг ягона нормаси бухгалтерия ҳисобида асосий воситаларни классификациялаш учун ишлатилиши мумкин).

Асосий воситалар таркибига қуйидаги мезонларга бир вақтнинг ўзида жавоб берадиган оптик толали алоқа тизими киритилади :

• бир йилдан ортиқ хизмат муддати;
• бир бирлик (тўплам) учун қиймати харид пайтида (яратишда) белгиланган энг кам ойлик иш ҳақи миқдорининг эллик бараваридан ошади.

Корхона раҳбари уларни асосий воситалар таркибида ҳисобга олиш учун предметлар қийматининг энг кам чегарасини белгилаш ҳуқуқига эга.

Корхонанинг ўзида тайёрланган асосий воситаларнинг бошланғич қиймати деб мазкур асосий воситаларни барпо этиш (қуриш, қуриб битказиш) бўйича ҳақиқий харажатлар суммаси тан олинади. Асосий воситалар корхона балансига бошланғич қиймати бўйича киритилади, бу активлар корхонанинг ўзида тайёрланганда ушбу асосий воситаларни барпо этиш (қуриш, қуриб битказиш) бўйича ҳақиқий харажатлар суммасини ўз ичига олади . Ушбу харажатларга лойиҳа ҳужжатларини яратиш, кабель ётқизиш, моддий ва бошқа харажатлар киритилади.

Кабеллар, сарф материаллари ва бошқа бутловчи қисмлар юқорида келтирилган мезонларга риоя қилинганда асосий воситаларнинг (оптик толали алоқа тизимлари) бошланғич қийматига киритилади. Ушбу бутловчи қисмлар аввал материалларни ҳисобга олиш счётига (1000) кирим қилинади, улар узатиш мосламаларини яратишда фойдаланилганда эса капитал қўйилмалар счётида (0810 ёки 0890) акс эттирилади.

Агар оптик толали алоқа тизими асосий восита сифатида тан олиниш мезонларига жавоб бермаса, сарф материаллари ва бошқа бутловчи қисмлар уларни ишга тушириш вақтида жорий харажатларга киритилади.