Кўчма савдо ва етказиб бериш хизматлари касса чекларини бериши керакми

Онлайн-НКМ ва виртуал кассалар муайян савдо шохобчасига, муайян манзилга рўйхатдан ўтказилади. Онлайн-НКТни рўйхатдан ўтказишда тадбиркор ҳатто унинг географик координаталарини тақдим этади. Бинобарин, уни бошқа шохобчада қўллаш мумкин эмас. Етказиб бериш хизматлари ва кўчма савдо субъектлари қандай йўл тутиши лозим?

Вазиятни онлайн-НКТга хизмат кўрсатиш бўйича эксперт, “RIG” МЧЖ директори Рустам ЁҚУБОВ тушунтиради:

 

 

Онлайн-кассани қўллаш тўғрисида қонунчилик меъёрлари

Савдо (хизмат кўрсатиш) шохобчаларида аҳоли билан нақд пулда ва (ёки) банк пластик карталари орқали ҳисоб-китоблар онлайн-НКМ ва виртуал кассалар қўлланган ҳолда амалга оширилади .

Тўловни нақд шаклда ва пластик карталар орқали қабул қиладиган барча тадбиркорлик субъектлари фаолиятида онлайн-НКТдан фойдаланишлари керак :

• юридик шахслар;
• якка тартибдаги тадбиркорлар;
• оилавий тадбиркорлар.

Онлайн-НКТдан ўзини ўзи банд қилган шахслар ҳам фойдаланишлари мумкин . Узоқ вақт бундай меъёр мавжуд бўлганда онлайн-НКМ ва виртуал кассаларни ўзини ўзи банд қилган шахслар учун рўйхатдан ўтказиш имкони бўлмаган, бироқ ҳозир бундай чекловлар йўқ.

Юридик шахслар, якка тартибдаги тадбиркорлар ва оилавий тадбиркорлар мижоздан нақд шаклда ёки пластик карта орқали тўловни қабул қилгандан сўнг онлайн-НКТ чекини, ўзини ўзи банд қилган шахслар эса – агар онлайн-НКМни қўллашса.

Корпоратив карталар орқали ҳисоб-китобларда ҳам онлайн-НКТ чеки мажбурий равишда берилади .

Фақат вендинг аппаратлари учун онлайн-касса билан ишлаш талаби йўқ .

Юқорида баён этилганлардан келиб чиқиб, кўчма савдо объектлари онлайн-НКТни қўллашлари, етказиб бериш хизматлари эса мижоз томонидан харид учун чек олинишини таъминлашлари шарт. Агар товар харидоргача етказиб берилса, етказиб бериш бўйича хизмат учун тўлов харид учун умумий чекка киритилиши ёки алоҳида чек билан расмийлаштирилиши керак.

 

Кассанинг моделини тадбиркор танлайди

Кўчма савдода ёки харидоргача етказиб беришда ҳисоб-китобларда чек берилмаслигини кўпинча қуйидаги далиллардан бири билан оқлашади: “фирмамизда битта касса аппарати, мижозларга хизмат кўрсатувчи машиналар эса кўп”, “агар касса аппаратини доим ўзи билан олиб юрса, у тезда бузилади”, “кўчма савдода касса аппарати билан ишлаш ноқулай”, “жойларда ҳисоб-китобларда касса аппаратини қаерга ва қандай улаш керак” ва шу кабилар.

Ушбу шартлардан ҳеч бири эътиборга молик эмас, сабаби моҳиятига кўра бу касса аппаратини танлаш масаласидир.

Ўзбекистонда тадбиркорлар давлат реестрига киритилганлар жумласидан назорат-касса техникасидан фойдаланишлари мумкин :

• онлайн-НКМ;
• виртуал кассалар;
• маркетплейслар.

Ушбу рўйхатларда бугунги кунда турли бизнеслар учун ечимлар мавжуд. Ёмғирда, жазирамада ва қаҳратон совуқда, турғун шохобчада ёки кўчма савдода, нуфузли бутикда ёки қозон ва тандир ёнида ишлаш мумкин бўлган касса аппаратини танлаш мумкин.

Фақат касса аппаратини кимдир тавсия қилганлиги учун эмас, балки унинг техник хусусиятлари сизнинг бизнесингизга кўпроқ мос келганлиги учун танлаш керак. Шунда касса ҳам узоқ муддат хизмат қилади ва у билан ишлаш қулай бўлади. Давлат реестрларида барча техник хусусиятларни топиш мумкин.

 

Кўчма савдода ёки харидоргача етказиб беришда қачон касса чекини бериш керак

Аниқ энг яхшиси – товар харидорга топширилган ва у харид учун ҳақ тўлаган пайтда. Бу энг мақбул вариант бўлади, сабаби чекда мижозга аниқ нима берилганлигини кўрсатиш имконини беради ва қайтаришни расмийлаштириш ёки чекларга тузатиш киритиш лозим бўлган ҳоллар сонини камайтиради.

Сотувчи ва мижоз етказиб бериш хизматидан фойдаланадиган вариантлар бўлиши мумкин. Ҳаммаси сотувчи ва етказиб бериш хизмати билан ўзаро ҳамкорлик қандай ташкил этилганлигига боғлиқ. Товар касса чеки билан етказиб бериладиган вариантни олайлик. Бироқ бу ҳолда ҳам чек албатта берилиши керак.

 

Онлайн-НКТни кўчма савдо объектларига қандай рўйхатдан ўтказиш керак

Кўчма савдо фаолиятини амалга оширувчи тадбиркорлик субъектлари томонидан онлайн-НКМ ёки виртуал кассалар ўзлари рўйхатдан ўтган жой бўйича туман, шаҳар давлат солиқ инспекцияларида рўйхатдан ўтказилади . Яъни, ҳолат бўйича ва рўйхатдан ўтказишда ва чекларда касса аппарати ёки маркетплейс тегишли бўлган офиснинг манзили кўрсатилади.

Агар чек етказиб бериш хизмати касса аппаратидан ёки маркетплейсдан берилса, чекда товарни сотувчининг СТИРи билан кўрсатиш лозим. Бу солиқ ҳисоботларини тўғри шакллантириш учун зарур.

Кўчма савдо субъектлари кассани рўйхатдан ўтказиш учун турғун савдо объектлари тақдим этадиган худди шу ҳужжатларни тақдим этади. Ҳатто солиқ органларининг онлайн-НКТни рўйхатдан ўтказиш бўйича дастурида ҳеч қандай ўзига хос хусусиятлар мавжуд эмас.

Солиқчиларда нима учун касса аппарати рўйхатдан ўтказилган жой бўйича мавжуд эмаслиги юзасидан саволлар юзага келмаслиги учун амалиётда ташкилот номи билан бирга савдо амалга ошириладиган автотранспорт воситасининг рақамини кўрсатиш қабул қилинган. Шу боис кассани рўйхатдан ўтказишда ТХКМ ходимига касса аппарати кўчма савдода фойдаланилиши ҳақида хабар беришни маслаҳат бераман.

 

 

Олег ГАЕВОЙ тайёрлади