Нима учун иқтисодий суд солиқ органлари ишни ютқазган маъмурий суднинг қарорларини «бекор қилмоқда»

Солиқ тўловчига камерал текширув қарори бекор қилинганидан сўнг кўзбўямачилик учун тузилган битимлар бўйича ҚҚС тўлаш мажбуриятини юклашди. Нега шундай бўлди? Нима учун маъмурий суд қарори солиқ тўловчининг фойдасига, иқтисодий суд қарори эса деярли икки йилдан сўнг – солиқчилар фойдасига чиқарилди? Ҳозир кимлар ташвишланишни бошлаши керак?

Buxgalter.uz вазиятни аниқлаштирди:

2022 йилда Тошкент шаҳар ДСБ камерал текширув чоғида солиқ тўловчи кўзбўямачилик учун тузилган битимларни тузиб асоссиз солиқ нафи олганлигини аниқлади. 700 млн сўм миқдорида қўшимча ҚҚС ҳисобланди. Солиқ тўловчи солиқ органининг қарори устидан маъмурий судга шикоят берди ва ишни ютиб чиқди – камерал текширув якунлари бўйича қарор ҳақиқий эмас деб топилди. Сабаби: солиқчилар текширув ўтказиш тартиб-таомилини бузишди – корхонанинг вакилларини таклиф қилишмади, бошқа расмиятчиликларга риоя қилишмади. Маъмурий суднинг 2022 йилдаги қарори устидан ҳеч ким шикоят бермади.

Аммо 2024 йилда солиқчилар худди шу иш бўйича иқтисодий судга шикоят беришди ва солиқ тўловчига кўрсатилган суммани бюджетга тўлаш мажбуриятини юклаган ҳолда, ишни ютиб чиқишди. Нега шундай бўлди? Чунки судда низонинг асосий масаласи бу сафар низолашилаётган битимлар бўлди.

Ишни кўриб чиқиш чоғида солиқ тўловчининг вакили суднинг эътиборини солиқ органининг камерал текширув натижалари бўйича қарори бекор қилинганлигига қаратди. Иқтисодий суд эса ўз навбатида қуйидагиларни тушунтирди:

“Суд жавобгар вакилларининг мазкур низо маъмурий судда кўриб чиқилганлиги ва ўз тасдиғини топмаганлиги муносабати билан солиқ инспекциясининг қарори ҳақиқий эмас деб топилганлиги, суд томонидан исботланган ҳолатлар бошқа суд учун мажбурий эканлиги тўғрисидаги далилларига қўшилмайди. Сабаби Тошкент туманлараро маъмурий судининг 2022 йилдаги қарорида Тошкент шаҳар солиқ бошқармасининг ҳужжатларни расмийлаштиришдаги процессуал ҳаракатларига баҳо берилган. Суднинг мазкур қарорида жавобгарнинг контрагентлари фаолияти жараёнида сотилган ва сотиб олинган товарларнинг номувофиқлиги ҳолатлари кўриб чиқилмаган”.

Сўнгра – солиқ тўловчининг ўзи ҳам, унинг контрагентлари – етказиб берувчилар ҳам судга товарларнинг қонуний келиб чиқишини тасдиқловчи ҳужжатларни тақдим этишмаган. Натижада иқтисодий суд ДСБнинг даъво талабини асосланган деб ҳисоблади ва солиқ тўловчининг контрагентлари юзасидан қуйидагиларни эътиборга олган ҳолда, уни тўлиқ қаноатлантирди:

• фаолият жараёнида сотилган ва сотиб олинган товарларнинг номувофиқлигига йўл қўйган ва солиқларни тўлашдан бўйин товлаган “шубҳали” корхоналар рўйхатига киритилган;
• давлат бюджетига ҚҚСни тўламаган.

“14.08.2020 йилдаги 489-сон ВМҚ билан тасдиқланган  “Қўшилган қиймат солиғи суммаси ўрнини қоплаш тартиби тўғрисида” Низомнинг 25-бандига мувофиқ, ҳисобга олиш ҳуқуқини берувчи товарлар (хизматлар)ни харид қилиш ва сотиш бўйича операциялар кетма-кетлигида иштирок этган етказиб берувчиларда (контрагентларда) ушбу товарларнинг қонуний келиб чиқишини тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд бўлмаганда солиқ суммасини қоплашни рад этишни (тўлиқ ёки қисман) ўз ичига олган қарор қуйидаги ҳолатларда қабул қилинади”.

Иқтисодий суднинг қарорига биноан солиқ тўловчи қуйидагиларни тўлашга мажбур бўлади:

• давлат бюджетига ҚҚС – 700 млн сўм;
• Тошкент шаҳар ДСБ фойдасига почта харажатлари компенсацияси – 34 минг сўм;
• давлат бюджетига бож – 13,6 млн сўм.

Катта эҳтимол билан солиқчилар томонидан маъмурий судларда ютқазилган бошқа ишлар ҳам иқтисодий судларда қайта кўриб чиқилади. Агарда тарихингизда бундай қарор мавжуд бўлса, ҳужжатларни тайёрлаб қўйинг.

Олег ГАЕВОЙ