Йиллик инвентаризацияга қандай тайёргарлик кўрилади

Йиллик инвентаризация одатда кўп вақт ва куч сарфини талаб қилади. Уни ўтказиш пайтига тайёр бўлиш учун buxgalter.uz режасидан фойдаланинг:

 

Инвентаризациянинг барча жараёнини 19-сон БҲМС тартибга солади.

1. Корхона раҳбари инвентаризация ўтказиш тўғрисида буйруқ чиқаради, унда бир вақтда махсус комиссияни тайинлайди ва инвентаризация режасини тасдиқлайди. Бироқ ҳар қандай режани тасдиқлаш учун уни кимдир тузиши керак...

Шу боис олдиндан инвентаризация комиссияси аъзоларини аниқлаш зарур. Улар биргаликда инвентаризацияни ўтказиш режасини тайёрлайдилар, унда қуйидагиларни кўрсатадилар:

• инвентаризация ўтказиш ҳудуди;
• ушбу ҳудудларда қайта санашни ўтказадиган ходимлар (саноқ комиссияси);
• ҳар бир кўрсатилган ҳудудда қайта санашнинг муваққат чегаралари.

Кейин эса корхона раҳбари буйруқ чиқаради ва ушбу буйруқ билан ҳам комиссия таркибини, ҳам у томондан тузилган инвентаризация ўтказиш режасини тасдиқлайди.

Инвентаризация объекти	Счёт №	Инвентаризациянинг даврийлиги	НҲҲ
Асосий воситалар	0100	Икки йилда камида бир марта	5-сон БҲМС
улардан: кутубхона фондлари	0190	Беш йилда бир марта
Ўрнатиладиган ускуналар ва капитал қўйилмалар (тугалланмаган қурилиш, АВ, НМАни харид қилиш)	0700, 0800	Йиллик молиявий ҳисоботни тузиш олдидан	19-сон БҲМС
Номоддий активлар	0400	Икки йилда камида бир марта	7-сон БҲМС
Молиявий қўйилмалар (қимматли қоғозлар ва бошқа ташкилотларнинг устав капиталлари ва ҳоказо.)	0600, 5800	Йиллик молиявий ҳисоботни тузиш олдидан	19-сон БҲМС
Товар-моддий захиралар	1000, 2000, 2800, 2900, 014	Бир йилда камида бир марта	4-сон БҲМС
улардан: ёнилғи-мойлаш материаллари	1030	Ҳар чоракда	19-сон БҲМС
озиқ-овқат маҳсулотлари	1010	Ҳар чоракда
қимматбаҳо металлар	1000, 2800, 2900	Тармоқ йўриқномаларига мувофиқ
Келгуси даврлар харажатлари	3100	Йиллик молиявий ҳисоботни тузиш олдидан
Нақд пул маблағлари сўмда	5010	Чоракда камида бир марта
Нақд пул маблағлари валютада	5020	Чоракда камида бир марта
Пул маблағлари	5100, 5200, 5500, 5600, 5700	Йиллик молиявий ҳисоботни тузиш олдидан
Пул ҳужжатлари, бойликлар ва қатъий ҳисобдаги бланклар	5510, 5520, 006	Ойда бир марта. Агар улар кассада сақланса, кассани тафтиш қилиш муддатларида
Ҳисоб-китоблар	4000-4900, 6000-6900 ва 7000-7900, 008, 009	Йиллик молиявий ҳисоботни тузиш олдидан
Корхонага тегишли бўлмаган, бироқ бухгалтерия ҳисобида ҳисобда турган мол-мулк (масъулиятни сақлашда бўлган, ижарага қабул қилинган, қайта ишлашда бўлган)	001, 002, 003, 004, 010, 011	Йиллик молиявий ҳисоботни тузиш олдидан

2. Инвентаризация комиссияси товар-моддий бойликлар рўйхатларини тайёрлайди.

3. Комиссия раиси моддий жавобгар шахслардан қуйидагилар ҳақида тилхат олади:

• инвентаризация бошланишига қадар мол-мулкка доир барча кирим-чиқим ҳужжатлари бухгалтерия ёки комиссияга топширилгани;
• улар жавобгарлигига келиб тушган барча ТМБлар кирим қилингани, чиқиб кетганлари эса чиқимга ҳисобдан чиқарилгани тўғрисида.

4. Инвентаризация комиссияси буйруқ билан ТМБни қайта санаш ва инвентаризация рўйхатларини тўлдириш бўйича ишчи (саноқ) комиссияларига тайинланган ходимларга йўл-йўриқ беради.

5. Инвентаризация бошланишидан олдин:

• электрон шаклда максимал тўлиқ номенклатура маълумотномасини шакллантиринг - жадвални устунлари билан - артикул/штрих-коди/номи. Ушбу рўйхат омборда бўлган барча ТМБларни ўз ичига олиши керак;
• инвентаризация бошланишидан 1 кун олдин ТМБларни тайёрланг:

           а) барча ТМБларда идентификация қилиш учун ишлаб чиқарувчининг яхши ўқиладиган кодлари ва артикуллари борлигини текширинг;

           b) маркировкасиз ёки яхши ўқилмайдиган штрих-кодли товарларни маркировка қилинг;

           c) стеллажлар ва зиналар орасида юк ортувчининг ўтиш йўлини бўшатинг ва ҳ.к.;

           d) штрих-кодининг ҳақиқатда ТМБ артикулига тўғри келишини таъминланг;

           e) ТМБларни қайта санаш вақтида омбор биносининг бўш жойларига жойлаштириш ёки қутиларга тўплаш мақсадга мувофиқдир;

• инвентаризацияга жалб қилинган ходимлар ва уларнинг автотранспортини объектга киришини таъминланг, рухсатнома расмийлаштиринг;
• инвентаризацияни бошланиши ва уни ўтказиш вақтида ишга жалб қилинган омбор ходимларининг ҳозир бўлишини таъминланг, ходимларнинг вазифаларини тақсимланг;
• омбор ходимлари инвентаризация комиссияси аъзоларига инвентаризация қилиниши лозим бўлган ТМБ артикуллари бўйича маслаҳатлар беришлари, инвентаризация  жараёнида туғиладиган саволлар бўйича дарҳол ахборот тақдим этишлари шарт;
• қайта санашни бошлаш кунида объектда зиналар, бўш қутилар ва бошқа ёрдамчи техник инвентарь, шунингдек товарнинг олдига бориш учун махсус техника билан таъминланг.

6. Қайта санашдан кейин комиссия ТМБнинг инвентаризация рўйхатлари тўғри тўлдирилганлигини текширади.

Агар эътирозлар бўлмаса, маълумотлар инвентаризацияга ишлов бериш дастурига киритилади.

Агар камомад аниқланса, саноқ ва инвентаризация комиссиялари аъзолари биргаликда ТМБни қайта санаб чиқишади.

7. Комиссия  инвентаризация бўйича барча ҳужжатларни кейинчалик ишлов бериш учун корхона бухгалтериясига беради.

8. Инвентаризация натижалари ва бухгалтерия ҳисоби маълумотлари ўртасида тафовут аниқланган тақдирда бухгалтерия ходимлари инвентаризация натижаларини назорат текширувидан ўтказиш ташаббуси билан чиқишлари мумкин.

 

 

Инвентаризацияни ўтказмаганлик учун энди санкциялар мавжуд

Эслатиб ўтамиз, МЖТКнинг 175-1-моддаси унга киритилган ўзгартиришларни инобатга олган ҳолда энди  “Бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонунчиликни бузиш” деб номланади (илгари - “Бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини юритиш тартибини бузиш”). Унга киритилган тузатишларга биноан бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонунчиликда белгиланган мажбуриятларни бухгалтерия ҳисоби субъектининг ва (ёки) бухгалтерия ҳисоби хизматининг раҳбари томонидан бажармаганлик, шу жумладан - активлар ва мажбуриятларнинг инвентаризациясини ўтказмаганлик мансабдор шахсларга БҲМнинг 5 бараваридан 10 бараваригача миқдорда жаримага сабаб бўлади. Худди шундай ҳуқуқбузарлик маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин бир йил давомида такрор содир этилган бўлса БҲМнинг 10 бараваридан 20 бараваригача миқдорда жаримага сабаб бўлади. 

 Татьяна ЛИМАРЕВА,

 “Норма” эксперти