Ногиронлиги бўлган шахслар даромадларни декларация қилишда имтиёзлардан қандай фойдаланиши мумкин?

1 апрелда Ўзбекистонда жисмоний шахсларнинг даромадлари тўғрисидаги декларацияларни топшириш муддати якунланди СК 397-м. 1-қ.. Ушбу жараёнда декларацияларни топшириш электрон тизимида ногиронлиги бўлган солиқ тўловчиларнинг ҳуқуқларига таъсир қилувчи техник муаммо юзага келди. Ва у ўз вақтида тузатилмади.

Buxgalter.uz илтимосига биноан вазиятни «ICONSULTANT» МЧЖ солиқ маслаҳатчилари ташкилоти директори, Солиқ қўмитаси ҳузуридаги Жамоатчилик кенгаши аъзоси Иродахон АББОСХОНОВА шарҳлаб берди:

Муаммонинг моҳияти

– Декларацияларни топшириш электрон тизими билан ишлашда солиқ тўловчилар Солиқ кодексининг талаблари ва I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар учун имтиёзларни қўллаш механизмининг амалдаги ижроси ўртасида номувофиқлик борлигини аниқлашди.

СК 380-моддасининг 3-бандига мувофиқ I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар ушбу даромадлар олинган ҳар бир ой учун меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 3 баравари миқдоридаги даромадлари бўйича қисман ЖШДС солишдан озод этилади.

Бундан ташқари, ушбу модданинг 6-қисми I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар ушбу имтиёзни мол-мулкни ижарага беришдан олинган даромадларга нисбатан ҳам қўллашга ҳақли эканлигини тўғридан-тўғри кўрсатади.

Қонунчилик имтиёзларни қўллашда чекловларни белгиламаган бўлса-да, электрон декларация қилиш тизими имтиёздан фақат иккита шарт бир вақтнинг ўзида бажарилган тақдирдагина фойдаланиш имконини беради:

1) Ўзбекистондаги манбалардан меҳнатга ҳақ тўлаш шаклидаги даромадларнинг мавжудлиги;

2) мол-мулкни ижарага беришдан олинган даромадларни ўз ичига олган бошқа даромадларнинг мавжудлиги.

Шундай қилиб, фақат мол-мулкни ижарага беришдан даромад оладиган ногиронлиги бўлган шахслар қонун бўйича уларга берилган имтиёзни қўллаш имкониятидан маҳрум бўладилар. Бу Солиқ кодекси нормаларига зид ва солиқ тўловчиларнинг бу тоифаси ҳуқуқларини камситади.

Эслатиб ўтаман, жисмоний шахсларга нисбатан ЖШДС бўйича имтиёзларни қўллаш жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича имтиёз қўллаш бўйича давлат хизматини кўрсатишнинг Маъмурий регламенти билан ҳам тартибга солинади. Афсуски, ушбу ҳужжат қабул қилинган санадан бошлаб Регламент амалда ишламаяпти. Очиқ манбаларда Солиқ қўмитасининг уни қўллашнинг техник жиҳатлари бўйича тушунтиришлари йўқ.

Нима қилиш керак

Қуйидагилар мақсадга мувофиқ:

1) фақат мол-мулкни ижарага беришдан даромад оладиган ногиронлиги бўлган шахсларга имтиёзларни қўллаш имконини таъминлаб, декларацияларни топшириш электрон тизимидаги аниқланган техник номувофиқликни бартараф этиш;

2) даромадларнинг турли турларини декларация қилишда ногиронлиги бўлган шахслар учун имтиёзларни қўллаш тартиби бўйича расмий тушунтиришларни эълон қилиш;

3) 15.11.2023 йилдаги 601-сон ВМҚ билан тасдиқланган Маъмурий регламентнинг тўлиқ ишлашини таъминлаш.