Ўсимлик ёғини сотиш бўйича айланмага солиқ имтиёзи берилганида ҚҚСни ҳисобга олиш усулини ўзгартириш мумкинлиги

Тошхужаева Азизахон Акбархужа кизи

Должность: Эксперт "Нормы", налоговый консультант, бухгалтер

Специализация: налогообложение, бухгалтерский учет

1.Солиқ солиш мақсадларидаги ҳисоб сиёсати календарь йил давомида ўзгартирилмайди. Солиқ тўғрисидаги қонунчиликка ёхуд солиқ солиш шартларига ўзгартириш киритилганда ва фақат ушбу ўзгартиришлар тааллуқли бўлган қисмида солиқ тўловчининг ҳисоб сиёсатида ўзгартиришлар қилишга йўл қўйилади (СК 77-м. 5-қ.). 2021 йил 1 майдан эътиборан ўсимлик ёғини (пахта ёғидан ташқари) ишлаб чиқариш ва (ёки) реализация қилиш бўйича айланмага ҚҚС солиш шартларига ўзгариш киритилди. Яъни, бундай айланма 2021 йил 1 майдан 31 декабрга қадар ҚҚСдан озод этилди (СК 483-м. 3-қ.).

Ушбу масала бўйича турли фикрлар мавжуд.

1-эксперт фикри:

Эксперт фикрига кўра, корхона 2021 йил 1 майдан эътиборан ҚҚСни ҳисобга олиш усулини ўзгартиришга ҳақли бўлган. Солиқ органининг талаби нотўғри.

2-эксперт фикри:

Экспертнинг фикрича, СКнинг 77-моддаси 5-қисмига асосан, қачонки солиқ тўғрисидаги қонунчиликка ёхуд солиқ солиш шартларига ўзгартириш киритилганда, бундай ўзгариш натижасида солиқ тўловчи ўзининг солиқ ҳисоби сиёсатининг шу ўзгаришга тегишли қисмини ўзгартириши керак бўлса. Масалан, йил бошида Солиқ кодексига асосан АВга амортизация ҳисоблашнинг энг юқори ставкаси 10 фоизни ташкил қилган. Корхонанинг ҳисоб сиёсатида АВга 9 фоиз ставкада амортизация ҳисобланиши белгиланган. Йил ўртасида Солиқ кодексига ўзгариш киритилиб, амортизациянинг энг юқори ставкаси 8 фоизга туширилган. Солиқ тўловчи СКга киритилган шу ўзгариш натижасида ўзининг ҳисоб сиёсатида амортизация ставкасини 8 фоиздан кўп бўлмаган ставкада белгилаши лозим. Бундай ўзгаришга йўл қўйилади. Лекин ҚҚС бўйича имтиёз қўллаш натижасида кирувчи ҚҚСни ҳисобга олиш усулини солиқ тўловчи ўзгартиришига йўл қўйилмайди, чунки СКдаги бундай ўзгаришнинг ҚҚСни ҳисобга олиш усулига таъсири йўқ.

2.Корхона 2021 йил 1 майга қадар ўсимлик ёғини сотиб олганида ҚҚС суммасини ҳисобга олган. 2021 йилнинг 1 майидан 31 декабрига қадар ўсимлик ёғини реализация қилиш айланмаси ҚҚСдан озод этилганлиги сабабли, 1 май кунига ўсимлик ёғи қолдиқлари бўйича ҳисобга олинган ҚҚС суммаларига тузатиш киритиш лозим эди (СК 269-м. 1-қ. 1-б.).

Тузатиш киритилиши лозим бўлган ҚҚС суммаси бундай тузатишларни амалга оширишдан олдинги охирги 12 ой ичида олинган ўсимлик ёғининг қолдиқларига тўғри келадиган қиймати асосида аниқланади (СК 269-м. 3-қ.). Бунинг учун ушбу товар қолдиқлари бўйича инвентарлаш ўтказилиши лозим эди. Ўсимлик ёғи қолдиқларига тегишли аввал ҳисобга олинган ҚҚС суммалари ушбу ўсимлик ёғининг таннархига ёки фойда солиғини ҳисоблашда чегириладиган харажатларга олиб борилиши лозим эди (СК 269-м. 7-қ.).

Бундай тузатишни ҚҚС ҳисоб-китобида акс эттириш тартиби билан бу ерда танишинг: https://buhgalter.uz/question/20833.