Тўлиқ эскириш ҳисобланган автомашинадан фойдаланиш ва уни сотиш ҳисоби
Тошхужаева Азизахон (ACCA DipIFR, CAP)
Должность: Эксперт "Нормы", налоговый консультант, бухгалтер
Специализация: налогообложение, бухгалтерский учет
1. Саволингиз мазмунидан келиб чиққан ҳолда енгил автомашина сотиб олинганида асосий воситалар (кейинги ўринларда «АВ») таркибига киритилган ва 5 йилда унга тўлиқ эскириш ҳисобланиб бўлинган. Демак, йиллик амортизация нормаси 20% деб олинган. Бу норма эса Солиқ кодексидан олинган. АВга бухгалтерия ҳисобидан йиллик амортизация нормасини Солиқ кодексига асосланиб олиш тўғри амалиёт эмас. Солиқ кодексида белгиланган амортизация нормалари фойда солиғи бўйича солиқ базасини ҳисоблашда максимал чегирилиши мумкин бўлган амортизация харажатларини аниқлаш мақсадидагина белгиланган.
Бухгалтерия ҳисобида АВга амортизация ҳисоблаш 5-сон БҲМС «Асосий воситалар»га асосан амалга оширилади. Корхона АВни балансга кирим қилар экан, ундан қандай мақсадларда, қанча муддатда фойдаланишни мўлжаллаганидан келиб чиқиб амортизация усулини танлаши ва амортизация нормасини белгилаши керак. Енгил автомобилингиз соз ҳолатда эканлиги ва юриб турганлигидан маълумки, у учун йиллик 20% амортизация нормаси нотўғри белгиланган.
Амортизация ажратмаси тўлиқ ҳисоблаб бўлинган АВдан фойдаланавериш мумкин, бу таъқиқланмаган. Шунчаки, унга бошқа эскириш ҳисобланмайди (5-БҲМС 35-б. «з»-к.б.). Унинг бошланғич қиймати ва жамғарилган эскириш суммаси бухгалтерия ҳисобида ўзгармай акс этиб келаверади.
2. Тўлиқ эскириш ҳисобланган енгил автомошина корхона балансидан чиқариш деганда, унга бўлган мулк ҳуқуқини ҳисобдан чиқариш тушунилади. Бу бирор сабаб натижасида бўлади. Раҳбарият уни сотмоқчи экан, демак, АВ сотиш натижасида ҳисобдан чиқарилади. АВ сотилишидаги бухгалтерия ўтказмалари Асосий воситалар қийматини балансдан чиқариш тартиби тўғрисида Низом 27-банди билан белгиланган (29.08.2004 й. АВ рўйхат рақами 1401).
Автотранспорт воситаларини олди-сотди қилиш шартномаси нотариал тасдиқланади. Кейин эса бу шартнома Давлат автомобиль назорати органларида рўйхатдан ўтказилади.
Жавоблар улар эълон қилинган санада долзарб ҳисобланади.