Корхонананинг тақсимланмаган фойдасини турли мақсадларга йўналтиришда солиқ оқибатлари

Тошхужаева Азизахон Акбархужа кизи

Должность: Эксперт "Нормы", налоговый консультант, бухгалтер

Специализация: налогообложение, бухгалтерский учет

Ўзбекистон Республикасининг 06.12.2001 й. 310-II-сон "Масъулияти чекланган ҳамда қўшимча масъулиятли жамиятлар тўғрисида"ги Қонуниниг 27-моддасига мувофиқ, жамият ўзининг уставида назарда тутилган, лекин ўз устав фондининг (устав капиталининг) ўн беш фоизидан кам бўлмаган миқдорда захира фондини вужудга келтириши мумкин. Жамиятнинг захира фонди жамиятнинг уставида белгиланган миқдорга етгунга қадар ҳар йили соф фойдадан ажратмалар қилиш йўли билан шакллантирилади. Ҳар йилги ажратмалар миқдори жамиятнинг уставида назарда тутилади, лекин у жамиятнинг уставида белгиланган миқдорга етгунга қадар соф фойданинг беш фоизидан кам бўлиши мумкин эмас. МЧЖнинг тақсимланмаган фойдаси заҳира фондини шакллантиришга йўналтирилганида солиқ оқибатлари вужудга келмайди.

МЧЖнинг тақсимланмаган фойдасини айланма маблағларни тўлдиришга, асосий воситалар ва жиҳозларни харид қилишга йўналтириш тўғрисидаги таъсисчиларнинг қарори - нотўғри қабул қилинган қарор. Корхонанинг тақсимланмаган фойдаси шундоқ ҳам унинг айланма маблағларида мавжуд ва бу айланма маблағлар ҳисобига асосий воситалар ва жиҳозлар харид қилинади, фойда ҳисобига сотиб олинмайди.

Таъсисчиларнинг ихтиёрига кўра ушбу вазиятда 2 хил йўл тутиш мумкин, ҳар иккаласида ҳам таъсисчилар йиғилиши қарорини ўзгартириш керак:

1) МЧЖнинг тақсимланмаган фойдасини 8720 «Жамғарилган фойда (қопланмаган зарар)» счётига олиб бориш. Бунда фойда корхонанинг балансида қолади, солиқ оқибатлари бўлмайди. Асосий воситалар ва жиҳозлар корхона ҳисобидан харид қилинаверади.

2) МЧЖнинг фойдасини айланма маблағларни оширишга йўналтириш учун аввал таъсисчиларга дивиденд ҳисобланади ва ушбу дивидендларга солиқ солинади (СК 375-м. 2-б., 387-м. 1-қ. 3-б.). Кейин таъсисчилар ўз дивидендларидан корхона фойдасига воз кечадилар. Бунда корхонада кредиторлик қарздорликни ҳисобдан чиқаришдан даромад вужудга келади, бу даромад суммаси фойда солиғи ёки айланмадан олинадиган солиқни ҳисоблашда жами даромад таркибига киритилади (СК 297-м. 3-қ. 12-б., 464-м. 1-қ.).

Кейин корхона ушбу айланма маблағлар ҳисобига асосий восита ва жиҳозларни харид қилиши мумкин.