Кожахметов Сакен Советбекович

Должность: Главный юрисконсульт

Специализация: Консультации по юридическим вопросам

Сизни жавобгарлик тўғрисида огоҳлантираркан, ички ишлар органларининг профилактика инспектори Тошкент шаҳри ёки Тошкент вилоятида вақтинча ёхуд доимий пропискада турган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар прописка қилинган жойда яшашлари кераклиги тўғрисидаги талабга амал қилган.

Ўзбекистон Республикасида яшаш гувоҳномасига эга бўлган чет эл фуқароларини ва фуқаролиги бўлмаган шахсларни, шунингдек хорижий давлатлардан келаётган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларни доимий ва вақтинча прописка қилиш ички ишлар органлари томонидан амалга оширилади ҳамда жамоат хавфсизлигини таъминлаш, ҳуқуқбузарликнинг олдини олиш, шунингдек аҳоли миграциясини ҳисобга олиш мақсадида Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида шахснинг доимий яшаши ёки муайян жойда вақтинча бўлиши фактини аниқлашни назарда тутади (АВ томонидан 14.05.2012 йилда 2363-сон билан рўйхатдан ўтказилган Чет эл фуқаролари ҳамда фуқаролиги бўлмаган шахсларни Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида доимий ва вақтинча прописка қилиш тартиби тўғрисидаги йўриқноманинг 2-банди, бундан кейин - 2363-сон Йўриқнома).

Фуқаронинг доимий ёки асосан яшаб турган жойи унинг яшаш жойи ҳисобланади (Фуқаролик кодексининг 21-моддаси, бундан кейин - ФК).

Агар сиз куёвингиз асосан ўз уйида яшаши ва сизникига меҳмон бўлиб келишини исботласангиз, чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс томонидан Ўзбекистон Республикасида бўлиш қоидаларини бузганлик учун маъмурий жазо чораларини қўллашга(Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 225-моддаси, бундан кейин - МЖТК), бунинг устига мулкингизда бўлган турар жойга бошқаларни прописка қилишни сиздан талаб қилишга инспектор ҳақли эмас.

Оила аъзолари ва бошқа фуқароларни прописка қилиш  турар жой мулкдорининг мажбурияти эмас, балки ҳуқуқидир (Президентнинг 26.02.1999 йилдаги ПФ-2240-сон Фармони билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасида паспорт тизими тўғрисидаги низомнинг 38-банди). Бундан 16 ёшгача бўлган болалар, улар ота-онанинг яшаш жойи (одатда она яшайдиган жой) бўйича прописка қилинадилар ва муомалага лаёқатсиз шахслар - улар васийнинг яшаш жойига прописка қилинади - мустасно.

Бундан ташқари, эр-хотиннинг яшаш жойини танлаш ҳуқуқини оила қонунчилиги улар ҳар бирининг шахсий ҳуқуқларига киритади, шу боис эр-хотин бир манзилда ҳам, турли жойларда ҳам яшашлари мумкин (Оила кодексининг 22-моддаси), бунинг устига мазкур вазиятда уларнинг ҳар бири Тошкент шаҳрида доимий пропискага эга.

Шуни эслатиб ўтиш мумкинки, Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида пропискаси бўлмаган меҳмонлар  - чет эл фуқаролари 3 кун мобайнида (2363-сон Йўриқноманинг 34-банди), Ўзбекистон Республикаси фуқаролари эса 5 кун мобайнида (АВ томонидан 21.05.2012 йилда 2366-сон билан рўйхатдан ўтказилган Ўзбекистон Республикаси фуқароларини Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида турган жойи бўйича ҳисобга олиш тартиби тўғрисидаги йўриқноманинг 4-банди) танлаган яшаш жойлари бўйича рўйхатдан ўтказилишлари ва ҳисобга қўйилишлари керак. Демак, ушбу муддатлар доирасида ҳатто улар паспорт режимини ва республикада бўлиш қоидаларини бузганлик учун жавобгарликка тортилишлари мумкин эмас.

Чет эл фуқароси унга бўлиш рухсат берилган, ўзи яшаш учун танлаган аҳоли пунктида эркин ҳаракатлана олади. Чеклашлар фақат чегара зоналарида ёки хорижий фуқароларнинг боришлари учун ёпиқ бўлган жойларда белгиланиши мумкин (ВМнинг 21.11.1996 йилдаги 408-сон Қарори билан тасдиқланган Хорижий фуқароларнинг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг Ўзбекистон Республикасида бўлишлари қоидаларининг 33-банди).

Ички ишлар органлари ходимининг ҳаракатлари устидан, маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги иш бўйича қарорнинг нусхаси олинган кундан бошлаб 10 кун мобайнида ички ишлар ҳудудий органи бошлиғига ёки жиноий ва маъмурий ишлар бўйича туман судига шикоят қилиш керак (МЖТКнинг 315, 316-моддалари).