Киритилган қўшимча ҳиссани қайтариб олиш.

Худойназаров Шухрат Хайруллаевич

Должность: Эксперт "Нормы"

Специализация: Налогообложение, бухгалтерский учет

Устав фонди, жамият иштирокчисининг қўшимча ҳиссаси эвазига оширилиши мумкин ва бунинг тартиби белгиланган (06.12.2001 йилдаги 310-II-сонли ЎРҚ 18-м.).

Ягона таъсисчининг қурилиш материали сифатида киритган улушини кейинчалик пул маблағлари кўринишида қайтариб олиши, ушбу хўжалик операциясини устав фондини оширишга эмас, балки реализацияга ўхшатмоқда. Агар битимнинг ёки иқтисодий муносабатларнинг юридик жиҳатдан расмийлаштирилиши уларнинг ҳақиқатдаги иқтисодий мазмунига мувофиқ бўлмаса, солиқ органлари солиқ солиш мақсадида битимнинг юридик тавсифланишини, солиқ тўловчининг мақомини ва (ёки) унинг иқтисодий фаолияти хусусиятини ўзгартиришга ҳақли (СК 14-м. 2-қ.). Бундай холатда қурилиш материалларини реализация қилган жисмоний шахсинг даромади ЖШДСга тортилади (СК 365-м.).

Жамият, устав фондини камайтиришга ҳақли (06.12.2001 йилдаги 310-II-сонли ЎРҚ 19-м. 1-қ). Таъсисчи жамият УФни камайтириш орқали улушини ёки унинг бир қисмини пул кўринишида ҳам олиши мумкин.

Устав фонди камайганда ва таъсисчига киритилган улуши доирасидаги тўлов амалга оширилганда даромад ва харажатлар, шунингдек улар билан боғлиқ солиқлар ҳам юзага келмайди, шу жумладан жамиятда ҳам. Фақат, тугатиш чоғида юридик шахснинг иштирокчисига ушбу иштирокчининг шу юридик шахснинг устав фондидаги улуши миқдоридан кўп бўлган қисми бўйича пул ёки натура шаклидаги тўловлар дивиденд дея эътироф этилади (СК 41-м. 1-қ. 2-б.).

Устав фондини камайтириш борасида қўшимча материаллар:

https://buxgalter.uz/publish/doc/text181732_mchj_ustav_fondi_qanday_kamaytiriladi

https://buxgalter.uz/ru/publish/doc/text183762_kak_umenshit_ustavnyy_fond_ooo_chtoby_ne_poluchit_nalogovye_donachisleniya

Таъсисчи улушини қайтиариб олиш ўрнига фойдадан дивиденд олиши ҳам мумкин. Дивиденд миқдорини (фойда тақсимотини) таъсисчилар белгилайди ва таъсисчилар умумий йиғилишининг (ёки якка таъсисчининг) қарорида акс эттирилади (06.12.2001 йилдаги 310-II-сонли ЎРҚ 25-м., 30-м. 1-қ).

Ўзбекистон Республикаси резиденти бўлган жисмоний шахсларнинг дивиденд тарзидаги даромадлари 5 % ставкада ЖШДСга тортилади (СК 381-м. 2-қ.). Дивиденд тўлаётган корхона солиқ агенти сифатида ушбу дивиденддан олинадиган ЖШДСни ушлаб қолиши ва бюджетга ўтказиб бериши керак (СК 386-м. 1-қ).