Гущина Надежда

Должность: экономист

Специализация: бухгалтерский учет и налогообложение

Маблағлар ипотека  кредитларини ҳамда улар бўйича ҳисобланган фоизларни қоплаш учун йўналтирилганда қуйидаги 2 ҳолатда жисмоний шахслардан олинадиган доромад солиғи бўйича имтиёз берилади:

1)   ёш оила аъзолари томонидан якка тартибда уй-жойни сотиб олинганда;

2)  қишлоқ жойларда намунавий лойиҳалар бўйича якка тартибда уй-жой қуришни ушбу мақсадлар учун кредитлар бериш қонун ҳужжатларига мувофиқ зиммасига юклатилган банкларнинг кредитлари ҳисобидан амалга ошираётган қурувчи шахслар;

Имтиёзларнинг тадбиқ этилиши ЎзР Солиқ кодекси (171-маддаси ҳамда 179-моддалари) ҳамда  “Ёш оилаларни моддий ва маънавий қўллаб-қувватлашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” ЎзР Президентининг 18.05.2007й. ПФ-3878–сон Фармони (биринчи ҳолат учун), ва “Қишлоқ жойларда уй-жой қурилиши кўламини кенгайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-1167-сонли 03.08.2009 й. ЎзР Президентининг Қарори  (иккинчи ҳолат учун) билан тартибга солинади.

Сизнинг таъсисчингиз ипотека кредитини қишлоқ жойида уй-жой қуриш учун эмас, балки уй-жойни сотиб олиш учун олаётганлиги сабабли, унинг ушбу кредитни ёпиш учун йўналтириладиган  даромадларига солиқ имтиёзларини тадбиқ этиш ПФ–3878–сон Президент Фармони билан тартибга солинади.

 ПФ–3878–сон Президент Фармонига мувофиқ, ЖШДС бўйича имтиёздан фақат ёш оила аъзолари фойдаланишлари мумкин. УШБУ Фармоннинг 3-бандига мувофиқ, ёш оила тоифасига, ҳар бири 30 ёшдан ошмаган, биринчи марта расмий никоҳдан ўтган ёшлар киради. Шунинг учун, агар таъсисчингизга нисбатан “ёш оила аъзолари” талаблари тўғри келса, у ҳолда таъсисчингиз солиқ бўйича имтиёздан фойдаланишга ҳақлидир.

Энди ёш оила аъзоларининг қайси даромадларига имтиёз тадбиқ этилишини кўриб чиқсак. Жисмоний шахслар - ёш оила аъзоларининг иш ҳақи ва бошқа даромадлар (мукофот пули, турли компенсациялар, фоизлар, дивидендлар ва бошқалар)нинг олинган ипотека кредитлари ва улар бўйича ҳисобланган фоизларни қоплаш учун йўналтирилган суммаси солиққа тортиладиган даромадларига кирмайди (Солиқ кодексининг 179-моддаси 30-банди, ПФ-3878-сон Фармоннинг 4-банди). Айтиб ўтиш лозимки, агар, жисмоний шахсга ипотека кредитини қоплаш учун у ишлайдиган корхона томонидан қайтариладиган қарз берилган бўлса, ушбу қарзни қайтариш учун йўналтирилган маблағлар ҳам солиққа тортилмайди.

Агар таъсисчингиз корхона ишчиси бўлмаса, у ҳолда унинг ушбу корхонадан олинадиган дивиденд сифатидаги даромадларига имтиёз тадбиқ этилади. Ушбу ҳолатда имтиёзни тадбиқ этиш тўлов манбаида (Сизнинг корхонангизда) амалга оширилади. Таъсисичига ҳисобланган дивидендларни корхона ипотека кредити бўйича асосий қарз ва ҳисобланган фоизларни ёпиш учун тўловни амалга ошириш чоғида унинг дивидендларини солиқдан (10%ли ставкада) озод этиш орқали имтиёзни тадбиқ этиши мумкин. Бунинг учун таъсисчи корхонага унга тегишли дивидендларни (ёки унинг бир қисмини) ипотека кредитини тўлашга йўналтириш ҳақида ариза ва ипотека кредити шартномасининг нусхасини, ўзининг ва турмуш ўртоғининг паспорт нусхасини, турмуш қурганлик гувоҳномасини, шунингдек ЗАГСдан ўзиниг ва турмуш ўртоғининг илгари бошқа турмуш қурмаганликлари тўғрисидаги маълумотномани тақдим этишлари керак.

Шунингдек, юридик шахсдан - иш берувчидан ёш оилалар аъзолари томонидан уй-жой олиш (шу жумладан дастлабки тўлов бадалларини тўлаш) учун беғараз олинган маблағлар ЎзР Солиқ кодексининг 171 – моддаси 14-бандига мувофиқ жисмоний шахснинг даромади сифатида қаралмайди. Аммо жисмоний шахс корхона ходими бўлмаса, унда корхона томонидан унинг фойдасига тўлаб берилган дастлабки тўлов бадаллари унинг моддий наф тарзидаги даромади бўлиб ҳисобланади (Солиқ кодексининг 177-моддаси 1-банди),  ҳамда у солиққа тортилиши керак бўлади.

Назарда тутиш керакки, уй-жой олинган (мулкка бўлган ҳуқуқлар давлат рўйхатидан ўтказилган) санадан эътиборан беш йил ичида сотилса, 3878-сон Фармонга асосан ЖШДСдан озод этилган даромадларга белгиланган тартибда солиқ солинади.